به گزارش قدس آنلاین، روزنامه دنیای اقتصاد براساس پژوهش های انجام شده در موسسه مطالعات و پژوهش‌های بازرگانی نوشت:

در اوایل شیوع کرونا برخی زنجیره‌های تامین محصولات کشاورزی از جمله برنج با اختلالاتی مواجه شدند. بسیاری از کشورها صادرات خود را قطع یا سهمیه‌بندی کردند که این موضوع، منجر به افزایش قیمت مواد غذایی از جمله برنج شد. با عبور از شرایط بحرانی موج اول شیوع ویروس، این اختلالات به‌تدریج برطرف شدند به‌طوری که بر اساس آمارهای فائو، قیمت برنج عرضه شده توسط کشورهایی چون هند، پاکستان، ویتنام و ‌اروگوئه در سال ۲۰۲۰ روند نزولی داشته است. روند مهم دیگر این سال، تبدیل‌شدن چین از یک کشور خودکفا در تولید برنج به یک کشور واردکننده برنج است. تولید برنج در چین به‌دلیل شرایط ناشی از شیوع کرونا و بروز سیل و حمله ملخ به مزارع این کشور کاهش یافت.طبق پیش‌بینی‌های وزارت کشاورزی ایالات‌متحده، برآورد می‌شود تولید جهانی برنج سفید در دوره یک‌ساله ۲۰۲۱-۲۰۲۰ به ۵۰۴ میلیون تن برسد که نسبت به دوره قبل از آن، اندکی افزایش نشان می‌دهد. از سوی دیگر میزان مصرف جهانی برنج نیز در این دوره حدود ۳/ ۵۰۴ میلیون تن برآورد می‌شود که در مقایسه با سال قبل (۴۹۶ میلیون تن) بیشتر خواهد بود.فائو از پنج سال پیش هشدار داده بود که به‌دلیل کمبود عرضه برنج در مقایسه با تقاضای جهانی آن، کمبود منابع آبی، نبود زمین کافی برای کشت برنج و نیز عدم‌اقبال جهان به تولید برنج تراریخته ممکن است در آینده هیچ برنجی برای صادرات وجود نداشته باشد لذا دولت‌ها باید به فکر افزایش تولید برنج در داخل مرزهای خود باشند.

الگوی مصرف برنج در بازار ایران

روند ۱۵ سال گذشته قیمت برنج ایرانی، بیانگر انطباق نسبی نرخ افزایش سالانه قیمت آن با تورم کشور است. اما درخصوص برنج خارجی، تغییر تخصیص ارز از ترجیحی به نیمایی و نیز ممنوعیت واردات برنج در تابستان برای حمایت از شالیکاران، از عوامل افزایش قیمت این محصول بوده است. نگاهی به تحولات مصرف برنج در ایران نشان می‌دهد تغییرات قیمتی، بر الگوی مصرف برنج در ایران تاثیر گذاشته است. در عین حال سیاست ارزی کشور زمینه‌ساز قاچاق معکوس برنج وارداتی و خروج آن از ایران به کشورهای همسایه شده است. در واقع، اختلاف زیاد قیمت برنج و برخی دیگر از کالاهای اساسی در بازار ایران با قیمت همین محصولات در کشورهای همسایه، منجر به شکل‌گیری پدیده قاچاق خروجی شده است. البته حذف ارز ترجیحی در سال ۱۳۹۹، این اختلاف قیمت را کمتر کرده و انگیزه و صرفه قاچاق را تا حدودی کاهش داده است.

به‌طور کلی افزایش هزینه‌های تولید، افزایش هزینه‌های تجاری، افزایش هزینه‌های مالی اضافی مبادله و سربار، محدودیت‌های تبادلات مالی در واردات و نقل و انتقال وجوه (ناشی از تحریم‌ها) تاثیر جدی روی بهای برنج در بازار کشور گذاشته است. بررسی «دنیای‌اقتصاد» نشان می‌دهد انتظارات تورمی ناشی از تنش‌های سیاسی در داخل و خارج و کسری بودجه هم بر ظهور انگیزه‌های واسطه‌گری تاثیر گذاشته و اقدامات تعزیراتی نهادهای رسمی (تعیین قیمت و...) نیز بر انبار شدن بخشی از موجودی برنج بازار تاثیر گذاشته است.

در نهایت وقوع این اتفاقات موجب نوسانات قیمت برنج ایرانی و خارجی و تغییر الگوی مصرف برنج در کشور نسبت به گذشته شده است. بنابراین اگر دسترسی به ارقام پرمحصول با قیمت مناسب برای اقشار کم‌درآمد امکان‌پذیر نباشد، این احتمال وجود دارد که به‌تدریج برنج خارجی از سبد مصرف این خانوارها حذف شود. البته با توجه به افزایش قیمت برنج خارجی از سال گذشته و کاهش شکاف قیمت برنج خارجی و ایرانی، احتمال برهم‌خوردن ترکیب الگوی مصرف برنج داخلی و خارجی و افزایش تمایل مصرف‌کنندگان برنج خارجی به خرید ارقام پرمحصول برنج ایرانی نیز وجود دارد. بررسی روند مصرف سرانه برنج طی سال‌های ۱۳۹۹-۱۳۹۰ هم از کاهشی بودن سرانه از ۴۴ کیلوگرم در سال ۱۳۹۰ به ۳۳ کیلوگرم در سال ۱۳۹۹ حکایت دارد. البته از اوایل سال ۱۳۹۹ و در نتیجه ترس از پیامدهای شیوع کرونا، خریدهای هیجانی در کشور اوج گرفته است.