یعنی بقیه جزئیات این معمای بزرگ قرن بیستم هنوز هم در هاله‌ای از ابهام است و حتی کسی نمی‌تواند با اطمینان و دقیق بگوید هدف قذافی از این کار چه بوده است؟ این مسئله شاید نشان‌دهنده این واقعیت باشد که امام موسی صدر حتی اگر دیگر زنده نباشد اما مرام فکری و اندیشه‌هایش چه در بُعد سیاسی و چه در حوزه اندیشه، حتی ۴۳ سال بعد هنوز زنده و پویاست و علاقه‌مندان خودش را دارد.
ایران - لبنان
می‌دانیم که مرجع و رهبر شیعیان لبنان بود، اما ایرانی و زاده ۱۳۰۷ در شهر قم. پدرش - آیت‌الله سید صدرالدین صدر- همان مرجعی است که بعدها جانشین آیت‌الله شیخ عبدالکریم حائری، پایه‌گذار حوزه علمیه قم شد. از ۱۵ سالگی به حوزه علمیه قم رفت و دروس سطح، خارج و فلسفه را نزد بزرگ‌ترین استادان و عالمان آن روزگار قم و نجف گذراند. از دوستان و همدوره‌های تحصیلی او می‌شود از آیت‌الله سیدموسی شبیری زنجانی، شهید بهشتی، موسوی اردبیلی، مکارم شیرازی و... نام برد. در کنار دروس حوزوی در دبیرستان‌های آن زمان هم درس خواند و سال ۱۳۲۹ به عنوان نخستین دانشجوی روحانی رشته «حقوق اقتصادی» وارد دانشگاه تهران و سه سال بعد دانش‌آموخته شد. در ایران از سوی علامه طباطبایی مسئولیت نظارت بر نشریه «انجمن تعلیمات دینی» به او واگذار شده بود. وقتی هم برای تحصیل به حوزه علمیه نجف رفت به عضویت هیئت امنای جمعیت «منتدی النشر» درآمد و پس از بازگشت به قم ضمن اداره یکی از مدارس ملی این شهر، سردبیری مجله تازه تأسیس «مکتب اسلام» را عهده‌دار شد. در آخرین سال حضور در قم، طرح بزرگ اصلاح نظام آموزشی حوزه‌های علمیه را با همفکری شهید بهشتی و آیت‌الله مکارم شیرازی به اجرا گذاشت.
معما همچنان باقی است
در سال‌های اخیر و پس از سقوط قذافی در لیبی، ماجرای شهادت یا زنده بودن امام موسی صدر بار دیگر در رسانه‌های جهان داغ شد. اما همچون داغ شدن‌های سابق، هیچ‌وقت ماجرا به نتیجه روشنی ختم نشد. همه هیئت‌های سیاسی، کمیته‌های تحقیق و بررسی، رفت‌وآمدها، تلاش‌های دیپلماتیک و غیردیپلماتیک و پیگیری‌های خانواده‌اش اگرچه به نقل قول‌ها و شواهدی درباره دیده شدن امام موسی صدر در زندان‌های لیبی انجامید، اما هیچ‌کدام آن‌ها نتوانستند کوچک‌ترین نشان محکم و عینی از زنده بودن رهبر شیعیان لبنان پیدا کنند. البته همه این‌ها در حالی بود که هنوز هیچ سند و مدرکی حتی غیرمعتبر و ضعیف هم که بتواند شهادت ایشان را تأیید کند پیدا نشده است. آزمایش‌های علمی هم نشان دادند بقایای پیکری که برخی مقام‌های حکومت سابق لیبی به عنوان باقیمانده اعضای بدن امام موسی صدر ارائه کردند، در واقع مربوط به جسد وزیر خارجه لیبی در زمان قذافی بوده است.
حقایق تازه‌ای وجود دارد؟
در خبرها و گزارش‌های سه یا چهار سال اخیر هم اگر جست‌وجو کنید اغلب به مطالب مشابهی می‌رسید که هر ساله در سالگرد ربایش امام موسی صدر منتشر شده است. مثلاً شما با جست‌وجوی عبارت «جزئیات تازه از پرونده ربودن امام موسی صدر» در اینترنت به نتایجی از این قبیل می‌رسید: سال ۱۳۹۵، جزئیات تازه ربودن امام موسی صدر از زبان هانیبال قذافی... سال ۱۳۹۶، حقایقی تازه درباره امام موسی صدر به روایت «الشامی» رئیس کمیته پیگیری... سال ۱۳۹۷، جزئیاتی تازه از جریان ناپدید شدن امام موسی صدر... سال ۱۳۹۸، چه کسانی مانع پیگیری پرونده امام موسی صدر شدند؟... سال ۱۳۹۹، حقایقی تازه درباره ربودن امام موسی صدر از زبان گزارشگر کمیته ویژه پیگیری... و البته امروز هم ممکن است در خبرگزاری‌های خودمان تیتری مشابه همین‌هایی که گفتیم را پیدا کنید که در مجموع ممکن است حرف‌های متفاوتی با گفته‌های سال‌های گذشته در آن‌ها پیدا شود، اما هیچ‌کدام حتی سر سوزنی به کم کردن ابهام و پیچیدگی این معما، کمک نمی‌کند و خبر تازه‌ای درباره قطعیت شهادت یا زنده بودن امام موسی صدر به شما نمی‌دهد.
... و اما کتاب‌هایش
پس اجازه دهید ما هم، واقعیت‌های تکراری هرساله در این باره را تکرار نکنیم. به جایش اگر موافق باشید نگاهی بیندازیم به آثار و کتاب‌های ایشان که شاید سروصداهای سیاسی و خبری ما را از آن‌ها غافل کرده است. کتاب «زهرا(س) فصلی از کتاب رسالت» در واقع پژوهشی درباره حضرت زهراست. جالب است این کتاب به درخواست سلیمان کتانی، ادیب و محقق مسیحی لبنانی نوشته شده است و نویسنده در آن به ویژگی‌های دختر پیامبر(ص) همچون دانش‌اندوزی‌شان، نگاه تازه و نویی دارد. اگر شما هم برایتان سؤال است که چرا با وجود اینکه در قرآن این‌قدر به بحث عدالت تأکید شده اما امروزه جوامع اسلامی در فقر، تبعیض و بی‌عدالتی به سر می‌برند؟ کتاب «عدالت در اسلام» اثر امام موسی صدر دقیقاً به همین سؤال می‌پردازد و شما می‌توانید پاسخ پرسش‌هایتان در این مقوله و اینکه اسلام، حامی عدالت و ظلم‌ستیزی است را در این کتاب پیدا کنید.
خیلی امام موسی صدر را «عالم آگاه به زمانه» معرفی کرده‌اند که البته بیراه هم نگفته‌اند. دلیل این ادعا را می‌توانید در کتاب «زن و چالش‌های جامعه» پیدا کنید. کتابی که اگر مطالبش چهل و چند سال پیش نوشته شده اما نشان می‌دهد نویسنده که تجربه زندگی در جامعه چندفرهنگی لبنان را دارد چقدر خوب توانسته با رویکردی درون دینی و مبتنی بر روش‌شناسی، به سؤالات امروزی درباره روش‌های تربیتی در خانواده و همچنین جایگاه زن و خانواده پاسخ دهد. برای آشنایی با کتاب‌های بیشتری از این شخصیت بزرگ علمی و دینی می‌توانید به سایت «مؤسسه فرهنگی تحقیقاتی امام موسی صدر» سر بزنید.
نظر شما