در خراسان رضوی که میانگین بارش‌ها در دو سال گذشته به ۲۹۰ میلیمتر نزدیک شده بود و حتی شهرهایی با کمترین بارش، رکوردهایی به مراتب بهتر و بیشتر از چند سال گذشته خود به ثبت رسانده بودند، افت حدود ۷۰ درصدی بارندگی‌ها سبب شد تا میانگین نزولات جوی در استان حتی به ۱۰۰ میلیمتر هم نرسد!

این فاصله فاحش، سال آبی متفاوتی برای ساکنان شهرستان‌های خراسان رقم زد و تقریباً همه چیز را تحت تأثیر خود قرار داد. از مباحث کشاورزی و دامپروری که بیشترین وابستگی را به بارندگی‌ها دارند گرفته تا تأمین آب شرب مردم، همه و همه در یک سال گذشته دچار چالشی بزرگ شدند.

معضل فراگیر کم‌آبی هنوز پایدار است و اکنون که از شروع سال آبی جدید (۱۴۰۱- ۱۴۰۰) نزدیک به ۴۵ روز می‌گذرد همچنان پا برجاست. گرچه تا پایان سال آبی پیش رو روزها و ماه‌های زیادی باقی مانده، اما آنچه پیش‌بینی‌های جوی نشان می‌دهد، حداقل در پاییز ۱۴۰۰ نمی‌توان انتظار بارش چندانی داشت.
براساس آمار حدود ۸۵ درصد مصارف آبی خراسان رضوی از منابع آبی زیرزمینی تأمین می‌شود. به جز کلانشهر مشهد، تقریباً برای تأمین آب دیگر شهرستان‌های استان از چاه‌ها برداشت می‌شود. 

مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای خراسان رضوی در مورد شرایط فعلی آبی استان می‌گوید: منابع آبی ما با توجه به کاهش قابل توجه بارندگی‌ها و نیز بالا رفتن دمای هوا در سال گذشته و میزان برداشتی که وجود دارد در حوزه سدها به شکل معناداری کاهش یافته است. 

سکونت ۵۲ درصد جمعیت استان در مشهد

محمد علایی می‌افزاید: البته از سال ۹۷ که بحث خشکسالی مطرح شد با همکاری شرکت‌های آب و فاضلاب استان و مشهد طرح‌هایی تهیه کردیم و مشخص شد در کجاها مشکلات بیشتر است. در این دو سالی هم که بارش‌های قابل‌توجهی داشتیم گام‌های جدی برداشته شد و موجب شد مردم تاحدود قابل توجهی توجیه شوند که چگونه می‌توان از منابع آبی در اختیار بیشترین بهره را برد. این موضوعات باید دنبال شود و مردم نیز همکاری کنند تا شرایط بهتر مدیریت شود ضمن اینکه روی این مورد تأکید داریم که جیره‌بندی و قطع آب خط قرمز ماست و نخواهیم گذاشت کار به اینجا برسد.

وی در مورد وضعیت فعلی آبی در شهرستان‌ها اظهار کرد: در حال حاضر ۵۲ درصد از جمعیت کل استان در مشهد ساکن هستند که شرایط این شهر را نسبت به سایر شهرستان‌ها اضطراری‌تر کرده، گرچه برای تأمین آب مشهد هم گزینه‌های متعددی در حال بررسی و اجراست، اما آنچه در مورد مشهد اهمیت زیادی دارد این است که باید همه تلاش کنیم روند مهاجرت به این شهر کند شود. متأسفانه در حال حاضر روند مهاجرت حتی از استان‌های دیگر به مشهد روند شدیدی دارد، ازاین‌رو برای اینکه این شهر در مبحث تأمین آب به مشکل نخورد ناگزیریم برای روند مهاجرت‌ها فکری اساسی برداریم. درباره دیگر شهرستان‌ها نیز به این نکته باید توجه داشت که نزدیک به ۱۰۰درصد آب آن‌ها از منابع زیرزمینی تأمین می‌شود با اینکه این موضوع قابل مدیریت خواهد بود اما با برنامه‌ریزی که شده در سال ۱۴۰۰ با توجه به بحران دشت‌های مشهد، نیشابور، سبزوار، تایباد و... نباید هیچ چاه غیرمجاز بالای ۵۰ متر در استان وجود داشته باشد. 

شناسایی ۵۳۰ حلقه چاه غیرمجاز

مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای خراسان رضوی در پاسخ به این پرسش که در حال حاضر چند حلقه چاه غیرمجاز در استان وجود دارد، بیان کرد: تعداد چاه‌های غیرمجاز شناسایی شده استان حدود ۵۳۰ حلقه است که باید تا آخر سال همه آن‌ها پر شوند، این اقدام کمک قابل ملاحظه‌ای در زمینه جلوگیری از اضافه‌برداشت‌ها، به منابع آبی استان خواهد کرد. 

علایی ادامه داد: با اجرای قانون و اقدام‌هایی که در حوزه چاه‌های غیرمجاز و اضافه‌برداشت‌ها در یک سال گذشته انجام شده، ۶۰۰ میلیون مترمکعب اضافه‌برداشت از چاه‌های کشاورزی غیرمجاز سلب شده است که این روند با کنتوری شدن تمام چاه‌های مجاز ادامه خواهد داشت.

وی در پاسخ به این پرسش که میزان افت منابع زیرزمینی آب استان در سال گذشته به چه میزان بوده است، اظهار کرد: با توجه به اینکه کاهش بارندگی‌ها و خشکسالی کم‌سابقه‌ای را شاهد بودیم اما یکی از بهترین سال‌ها در بحث افت سطح آب‌های زیرزمینی را پشت سر گذاشتیم و ۱۶۵ میلیون مترمکعب افت در منابع آبی ما اتفاق افتاد که در مقایسه با افتی که پیش از این شاهد آن بودیم و سالانه چیزی در حدود یک میلیارد و ۵۰۰ میلیون مترمکعب آب زیرزمینی در استان افت می‌کرد، رقم ناچیزی است. هرچند معتقدم این میزان فعلی نیز باید به صفر برسد و به سمتی حرکت کنیم که منابع آبی زیرزمینی خودمان را ارتقا دهیم.