این زائرسرا سهم هزاران زائر غیرایرانی بود که سالانه از منطقه مرزی میرجاوه قصد تشرف به مشهد مقدس یا عتبات عالیات عراق را دارند. اقدام هفته گذشته آستان قدس رضوی در افتتاح این زائرسرای مرزی در ۷۵ کیلومتری جنوب شرقی زاهدان، جدا از تأثیر شگرفی که در تسهیل زیارت ائمه اطهار(ع) برای اهالی پاکستان و حتی هند دارد، در روابط و تعاملات اقتصادی و سیاسی ایران و پاکستان نیز اثرگذار است. به همین مناسبت با سه تن از کارشناسان مسائل پاکستان گفت‌وگو کردیم تا ابعاد خدمت جدید آستان قدس روشن‌تر شود.
رضایی نژاد: ساخت این زائرسرا، تحقق دیپلماسی عمومی از طریق یک اشتراک مذهبی است
امین رضایی نژاد معاون مرکز مطالعات استراتژیک شبه قاره با تأکید بر اینکه افتتاح این زائرسرا موجب بهتر شدن نگاه مردم پاکستان و به خصوص شیعیان به جمهوری اسلامی می‌شود، می‌گوید: ساخت این زائرسرا موجب افزایش گرایش به جمهوری اسلامی در بین مردم و به خصوص شیعیان پاکستان خواهد شد؛ بنابراین افتتاح این زائرسرا را در درجه اول باید یک اقدام در چارچوب دیپلماسی عمومی و ارتباط بین ساختارهای حکومتی ما و مردم پاکستان دید، آن هم از طریق یک اشتراک مذهبی بزرگ یعنی امر زیارت.
وی با اشاره به اینکه بعضاً نیروهای مرزی مستقر در خاک پاکستان، نگاه مثبتی به ایران ندارند و تحت تأثیر القائات سوء علیه ایران قصورهای عامدانه در تأمین امنیت مرز مشترک دارند، گفت: اینکه آستان قدس به زائران غیرایرانی تا این اندازه اهمیت می‌دهد که برای آن‌ها خدماتی در این سطح ارائه می‌دهد، این نگاه را تغییر می‌دهد و به نظر من اگر آستان قدس بتواند خدماتی ویژه اهل سنت هم ارائه دهد، می‌تواند تأثیر شگرفی در حوزه دیپلماسی عمومی داشته باشد.
از این کارشناس مسائل پاکستان درباره تأثیر این اقدام آستان قدس در روابط سیاسی تهران و اسلام آباد می‌پرسم که رضایی نژاد می‌گوید: ساختار حکومت در پاکستان سکولار است، اما دولت‌های مختلف پاکستان از زمان نواز شریف تاکنون سعی کرده اند یک رویکرد مذهبی از خود نشان بدهند. اقداماتی از قبیل ساخت این زائرسرا می‌تواند دولت‌های پاکستان را مجبور کند حداقل برای حفظ شأن مذهبی خود، با جمهوری اسلامی روابط گرم‌تری داشته باشند یا حداقل به اقداماتی دست نزنند که به منافع جمهوری اسلامی آسیب می‌رساند.
روحی صفت: با اقدامات فرهنگی از این دست می‌توان تبلیغات مسموم ضدایرانی را خنثی کرد
محسن روحی صفت کارشناس مسائل افغانستان و پاکستان نیز ساخت این زائرسرا را در اصلاح نگاه مردم پاکستان به ایران مؤثر می‌داند. وی در توضیح می‌گوید: مردم پاکستان و ایران جدا از اینکه دارای دین مشترک هستند، از جهات فرهنگی و تمدنی هم قرابت‌های زیادی دارند. پاکستانی‌ها تا پیش از گسترش زبان انگلیسی در این کشور، ایران را حامی خود می‌دیدند و به ایران به چشم یک الگو نگاه می‌کردند، هنوز هم نخبگان پاکستانی این برداشت را دارند که در زمان منازعات بین المللی، ایران به عنوان یک تکیه گاه برای آن‌ها عمل خواهد کرد. اما در این شرایط زمانی که زائران پاکستانی به مرز ایران می‌رسیدند و نابسامانی‌های داخل ایران در حوزه میزبانی را می‌دیدند، این سابقه ذهنی خدشه دار می‌شد. با اقدام آستان قدس رضوی زائران پاکستانی از همان بدو ورود به مرز میرجاوه با یک میزبانی و تسهیلات مناسب روبه رو خواهند شد و این می‌تواند در اصلاح نگاه مردم پاکستان به جمهوری اسلامی کمک زیادی کند. این کارشناس سیاسی درباره خنثی‌سازی تبلیغات ضدایرانی علیه کشورمان نیز می‌گوید: در حال حاضر گروه‌هایی مانند سپاه صحابه در پاکستان حضور دارند که تبلیغات مسمومی علیه شیعیان و ایرانی ها انجام می‌دهند، اما قطع به یقین با اقدامات فرهنگی و عظیمی نظیر ساخت این زائرسرا می‌توان با این تبلیغات مقابله کرد.
منافی: جانمایی زائرسرا در میرجاوه بهترین نقطه ممکن بود
محمدرضا منافی هم با اشاره به این مسئله که مقوله امنیت همواره دغدغه دو دولت پاکستان و ایران بوده، می‌گوید: ساختن این زائرسرا خنثی کننده شیطنت‌هایی است که همواره برخی طرف‌های ثالث به ویژه در داخل پاکستان علیه ایران مطرح می‌کردند.
این کارشناس مسائل پاکستان افزود: تا پیش از کرونا سالانه حدود ۸۰۰ هزار زائر چه برای زیارت مشهد مقدس و چه برای رسیدن به عتبات عالیات به ایران می‌آمدند؛ می‌دانید که ایران یک مسیر ترانزیتی امن و ارزان برای زائران پاکستانی است که خود را به عراق برسانند و مرز میرجاوه یکی از بهترین مسیرهای اصلی این تردد است، بنابراین مکان انتخاب شده بهترین جانمایی بوده و به گمان من می‌توان نمونه‌های مشابهی از این زائرسرا را در نقاط دیگر ایجاد کرد.
منافی با اشاره به اینکه ساخت زائرسرا یا اقدامات مشابه در تسهیل زیارت زائران پاکستانی توسط دولت می‌توانست زودتر از این انجام شود، افزود: این اقدام هم در مثبت شدن نگاه مردم و دولت پاکستان به ایران نقش دارد و هم در ایجاد امنیت منطقه ای. یک چرخه ثابت و تکرارپذیری بین رفت‌وآمد زائران، انجام مبادلات اقتصادی و درنهایت تأمین امنیت وجود دارد؛ در یک منطقه مرزی هر چقدر محیط هایی مانند بازارچه‌های مرزی، زائرسرا و ... وجود داشته باشد، قطعاً به امنیت آن منطقه کمک می‌شود.
در نتیجه این مکانی که توسط آستان قدس ایجاد شده، مسئله ای چندبعدی است؛ هم بعد اقتصادی دارد، هم بعد زیارتی و هم بعد فرهنگی؛ چرا که از طریق همین زائرسرا می‌توان مفاهیمی مانند میهمان نوازی، معماری اسلامی و ... را منعکس کرد. وی درباره اثرات اقتصادی ساخت این زائرسرا هم می‌گوید: مقامات ایران و پاکستان به‌تازگی تأکید کرده اند حجم تجارت بین دو کشور باید تا دو سال دیگر به ۵ میلیارد دلار در سال برسد. در حال حاضر خوش‌بینانه ترین آمار، یک پنجم این عدد هست. اگر بخواهیم دو سال دیگر به هدف گذاری ۵ میلیارد دلاری برسیم، باید اقداماتی مشابه ساخت زائرسرا در نقاط مرزی را گسترش دهیم.
نظر شما