در شرایطی که خاورمیانه به دلیل زمینه‌های تاریخی به زمین بازی مناسبی برای دولت‌های متخاصم در ایجاد تنش و ناامنی تبدیل شده، تقویت روابط اقتصادی میان دولت های منطقه بی توجه به بازی قدرت قدرتمندان، می‌تواند کلید حل بسیاری از تعارض‌های موجود تلقی شود. در این بین هر چند تحریم‌های ظالمانه، جمهوری اسلامی ایران را در برخی حوزه‌های تجارت بین‌المللی با محدودیت مواجه ساخته، اما همین می‌تواند فرصتی برای توسعه هرچه بیشتر تعامل با همسایگان گردد.

تقویت مناسبات با همسایگان امروز به عنوان یک راهبرد از سوی دولت به جد دنبال می‌شود. اما باوجود تضادهای موجود، از توسعه روابط با کشورهای عربی حاشیه جنوبی خلیج فارس نباید غافل ماند. برای مستحکم سازی روابط تجاری ایران و ۶ همسایه و همجوار عربی، تشکیل اتحاد اقتصادی منطقه خلیج فارس ضروری به نظر می‌رسد.

اهمیت توسعه این همکاری‌ها میان طرفین موضوع جدیدی نیست و با توجه به سابقه تاریخی این کشورها تاکنون همواره مورد توجه بوده ، ولی بنا بر تحولات امنیتی منطقه فراز و نشیب داشته است.

جمهوری اسلامی نسبت به کشورهای عربی پیرامونش از سه ویژگی برتر برخوردار است. نخست؛ اهمیت ژئوپلتیکی و ژئواکونومی است. 
ایران به لحاظ جغرافیا می تواند پیوند دهنده سه قاره اروپا، آسیا و آفریقا تلقی شود. همچنین جمهوری اسلامی از تنوع منابع اقتصادی به مراتب بیشتری به نسبت این کشورها برخوردار بوده و از امتیاز همسایگی با ۱۵ کشور نیز برخوردار است.

ویژگی دوم تنوع اقلیمی است که سبب شده ایران از ذخایر و منابع فسیلی و کانی به موازات کشاورزی صنعتی برخوردار باشد. سوم دستیابی به صنعت دانش بنیان و فناوری‌های نوین با شاخص برتر در غرب آسیاست.

دولت های عربی هم شاخص‌ها و ویژگی‌هایی دارند که می‌تواند به این چرخه تعاملی کمک شایان توجهی کند. مهم‌ترین ویژگی، حجم تجارت بین این ۶ کشور است که با توجه به تشکیل اتحاد گمرکی میان آن‌ها از سال ۲۰۰۳ تا سال ۲۰۱۹با رشد ۲۴ درصدی همراه بوده است. 

این فرایند پیش از همه‌گیری کووید ۱۹، به افزون بر ۹۰ میلیارد دلار رسیده بود. همچنین وجود ۵۸ میلیون نفر جمعیت با تولید ناخالص ملی به نسبت یک‌هزار و ۵۹۰ میلیارد دلار حائز اهمیت است. با این اوصاف اگر ظرفیت ایران را برپایه تعاملات سازمان اکو محاسبه کنیم، بازاری با ارزش افزون بر ۱۰۰ میلیارد دلاری را بدست می‌دهد که ایران در این میان حکم پل ارتباطی را بازی خواهد کرد.

تحقق چنین هدفی پیامدهای مثبتی را در وضعیت امنیت پایدار منطقه برجای خواهد گذاشت. 

ایده تشکیل یک اتحادیه تجاری اقتصادی در اسفند ۱۳۹۶ به کشورهای منطقه پیشنهاد شد. اما از آن تاریخ تاکنون تحت تأثیر افزایش تنش‌ها میان ایران و عربستان سعودی این امر محقق نشد. 

با وجود این، به‌تازگی خبر از مذاکرات همگرایانه این دو کشور به گوش رسیده و اگر ریاض در تفکرات نابخردانه منطقه‌ای خود بازنگری نماید، امکان حل تناقض‌ها وجود خواهد داشت. 

تجدید مناسبات سیاسی و اقتصادی میان طرفین، روابط تهران با کل بلوک عربی حاشیه خلیج فارس را متحول خواهد کرد. این روزها و با جدیت عراق در موضوع میانجی‌گری بین تهران و ریاض، چشم انداز حل اختلاف با وجود بدبینی‌های موجود برقرار است. اما ابتدا دولت‌های منطقه باید تصمیم بگیرند تعاملات اقتصادی را فارغ از اختلافات گاه و بی‌گاه سیاسی توسعه داده و محکم کنند. مطمئناً تقویت زنجیره توسعه مناسبات بین دولت و ملت‌های منطقه در گام بعد چیزی جز هم افزایی امنیتی به همراه نخواهد داشت.