نسخه‌نویسی الکترونیک شتاب‌زده اجرا شد 

معاون فنی و نظارت سازمان نظام پزشکی ایران در گفت‌وگو با ما اظهار می‌کند: در اینکه نسخه‌نویسی الکترونیک موجب افزایش دقت و سرعت در نسخه‌نویسی می‌شود هیچ‌گونه تردیدی نیست؛ اما این طرح در کشور ما علاوه بر فراهم نبودن بستر و ابزار لازم، به صورت شتاب‌زده اجرا شد.

علی سالاریان ادامه می‌دهد: این شتاب‌زدگی، جامعه پزشکی و مردم را با چالش‌هایی همچون دشواری کاربری، همخوان نبودن با فرهنگ درمان و سلامت کشور روبه‌رو کرد. اینکه می‌گوییم کاربری استفاده از نسخه‌نویسی الکترونیک آسان نیست به این دلیل است که قطعی برق یا اینترنت مانع انجام نسخه‌نویسی می‌شود. ضمن آنکه کدهای داروها بسیار متنوع و گاهی نامنظم است و هنوز بیمه‌های تکمیلی و حتی بیمه‌های جزئی‌تر وارد نسخه الکترونیک نشده‌اند و ارتباط، یک‌طرفه است؛ یعنی پس از ثبت نسخه توسط پزشک برای داروخانه و مراجعه بیمار به داروخانه، چنانچه دکتر داروساز نظرجدید، توضیح یا نظری ارشادی در خصوص دارو داشته باشد یا دارو موجود نباشد و بخواهد داروی مشابهی را برای بیمار پیشنهاد کند، بیمار باید دوباره به مطب پزشک مراجعه و آن توضیح را ارائه کند؛ درحالی که اگر نسخه‌نویسی الکترونیک دوطرفه باشد دکتر داروساز به‌راحتی می‌تواند موضوع را با پزشک مطرح کند و بیمار به زحمت نیفتد. ضمن آنکه در مواردی با وجود ثبت نسخه توسط پزشک، در داروخانه رؤیت نمی‌شود، پزشکان نیز اگر بخواهند همزمان با تجویز دارو، آزمایش تشخیصی برای بیمار تجویز کنند باید صفحه را ببندند و دوباره وارد شوند که این موضوع موجب اتلاف وقت پزشک و معطلی سایر بیماران می‌شود. 

انکارناپذیری نسخه‌های الکترونیک با امضای الکترونیک 

وی با اشاره به پایین بودن سطح امنیت این فرایند نیز ادامه می‌دهد: امکان دسترسی افراد به اطلاعات محرمانه بیمار وجود دارد، ضمن آنکه هر فرد که به نام کاربری و کلمه عبور پزشکان دسترسی داشته باشد می‌تواند از طریق این سامانه در فضای مجازی برای بیمار دارو تجویز کند و در صورت ایجاد مشکل، بیمار نمی‌تواند ثابت کند این پزشک برای او چنین دارویی را تجویز کرده است. اما اگر امضای الکترونیک اجرا شود حقوق بیماران حفظ خواهد شد و علاوه بر محرمانه ماندن پرونده سلامت آن‌ها، در صورت بروز قصور پزشکی، بیمار می‌تواند حقوق خود را از طریق مراجع قضایی پیگیری و مطالبه کند. 

سالاریان می‌افزاید: سازمان نظام پزشکی روی امضای الکترونیک کار کرده و آماده اجرای این طرح است. اما امضای الکترونیک به شرطی مستقر خواهد شد که سایر مشکلات سامانه نسخه الکترونیک برطرف شده باشد و جامعه پزشکی زمانی می‌پذیرد نسخه الکترونیک را استفاده کند که موجب افزایش سرعت فرایند درمان شود و این‌گونه نباشد که علت ایجابی‌اش یعنی پرونده سلامت بیمار را نقض کند و پزشک دنبال کد بگردد و مریض سرگردان شود تا بیمه‌ها سود ببرند. 

نسخه‌نویسی الکترونیک با فرهنگ درمان و سلامت کشور ما قرابت ندارد

سالاریان با بیان اینکه نسخه‌نویسی الکترونیک با فرهنگ درمان و سلامت کشور ما سازگاری ندارد، اضافه می‌کند: در کشورهای توسعه یافته‌ای مثل آلمان، نسخه‌نویسی الکترونیک در حال اجراست، اما در آن کشور به ازای هر بیمار، پزشکان ویزیت‌هایی به طور متوسط بین ۲۰۰ تا ۵۰۰ دلار دریافت می‌کنند و اجازه ندارند روزانه بیش از پنج تا هفت بیمار ویزیت کنند و برای ویزیت بیشتر از این تعداد بیمار، مالیات‌های سنگینی پیش‌بینی شده است که اغلب پزشکان حاضر به ویزیت بیش از هفت بیمار نیستند، در نتیجه پزشکان وقت کافی دارند تا بیماران را معاینه و پس از تشخیص دقیق بیماری، نسخه را با دقت در سامانه ثبت کنند. اما در کشور ما ممکن است پزشکان در هر شیفت اورژانس بین ۷۰ تا ۱۵۰ بیمار را ویزیت کنند و در این شرایط پیدا نکردن کد داروها، قطع شدن اینترنت، ارسال نشدن پیامک و غیره منجر به ایجاد استرس برای پزشکان می‌شود، ضمن آنکه بخشی از زمانی که باید صرف روند درمان شود یعنی بخشی از زمان مربوط به معاینه برای جست‌وجوی بیماری، بررسی علائم و نشانه‌های بیماری و توضیح درمان‌هایی که باید پیگیری شود، به ثبت دارو اختصاص پیدا می‌کند که به روند درمان لطمه می‌زند. زیرا طرحی که برای ویزیت ۲۰۰ تا ۵۰۰ دلاری در نظر گرفته شده را نمی‌توان برای ویزیت‌های ۵۰هزار تومانی پیاده کرد. بنابراین اگر چالش‌های نسخه‌نویسی الکترونیک برطرف نشود روند درمان دچار آسیب خواهد شد. 

معاون فنی و نظارت سازمان نظام پزشکی کشور ادامه می‌دهد: قانون‌گذار، نسخه‌نویسی الکترونیک را در کنار پرونده و امضای الکترونیک دیده و تأکید کرده این سه عامل تا اول دی ماه ۱۴۰۰ اجرایی شود، اما متأسفانه به دلیل منافع بیمه‌ها که نسخه‌نویسی الکترونیک موجب ذخیره بودجه زیادی برای آن‌ها شده، این قانون به صورت ناقص اجرا شده است به‌طوری که با وجود اجرای طرح از اول دی امسال، هنوز پرونده الکترونیک و امضای الکترونیک اجرایی نشده است.

به گفته سالاریان هدف از اجرای این طرح ثبت سوابق دارویی و سلامت بیمار است تا پزشک بتواند با مشاهده این سوابق، خدمات درمانی بهتری به بیمار ارائه دهد و از تکرار آزمایش‌های تشخیصی و تحمیل هزینه‌های درمانی به بیمار پیشگیری شود، اما با اجرای ناقص طرح، از اهداف اساسی آن غفلت شد و در حال حاضر در فرایند نسخه الکترونیک تنها بیمه‌ها هستند که سود بسیار زیادی کرده‌اند به‌طوری که پیش از اجرای آن، چند میلیون دفترچه برای هموطنان صادر می‌شد و هر دفترچه اگر چند هزار تومان هم بود، در مقیاس بزرگ رقم قابل توجهی می‌شد ضمن آنکه با اجرای این طرح اداره نسخه‌خوانی بیمه‌ها حذف شد. همچنین بسیاری از پزشکان پس از استقرار نسخه الکترونیک به خاطر مشکلات آن، رابطه‌شان را با بیمه قطع کردند و بیمارانی که به آن‌ها مراجعه می‌کنند باید هزینه ویزیت را از جیب خود بپردازند و دارویی را که این پزشکان تجویز می‌کنند با تعرفه آزاد خریداری کنند بنابراین به نظر می‌رسد بیمه‌ها از استقرار نامنظم نسخه الکترونیک سود چند ده هزار میلیاردی می‌کنند به همین دلیل از این روند بسیار استقبال می‌کنند. ما انتظار داریم دولت به عنوان متولی اجرای طرح، مشکلات ذکر شده را بررسی و امکان اجرای نسخه الکترونیک را کامل و یکپارچه و بدون اشکال برای کاربران ایجاد کند تا هم مردم، هم بیمه‌ها و هم جامعه پزشکی از آن سود ببرند.

مطب‌ها تجهیز شوند

وی با اشاره به نادیده گرفته شدن حقوق پزشکان در نسخه‌نویسی الکترونیک می‌گوید: پزشکانی که می‌خواهند نسخه الکترونیک بنویسند، دست‌کم باید یک سیستم رایانه داشته باشند و به طور مستمر اینترنت خریداری کنند که این موارد موجب افزایش هزینه‌های مطب‌داری می‌شود و باید تمهیدات لازم در این خصوص اندیشیده شود و دولت یا بیمه‌ها که سود زیادی را از اجرای این طرح می‌برند، وام‌های کم‌بهره‌ای برای جامعه پزشکی در نظر بگیرند تا بتوانند با همکاری جامعه پزشکی مطب‌ها را به الزامات نسخه‌نویسی الکترونیک مجهز کنند. اکنون برخی از پزشکان نامدار و مشهور که سنی از آن‌ها گذشته نمی‌توانند نسخه‌ها را ثبت سامانه کنند و باید فردی را برای اجرای این طرح استخدام کنند، بنابراین باید این تحمیل هزینه اضافه در تعرفه ویزیت یا تسهیلاتی که دولت به پزشکان می‌دهد لحاظ شود. 

این مسئول ادامه می‌دهد: باید کاربری نسخه‌نویسی الکترونیک آسان شود تا پزشکان بتوانند به‌راحتی از کدها استفاده کنند و بسترها و پلتفرم‌های بیمه‌ها با هم متفاوت نباشد. اکنون بیمه سلامت یک پلتفرم دارد و بیمه تأمین اجتماعی یک پلتفرم دیگر که این مسئله موجب اتلاف وقت پزشکان می‌شود.