«سراسر زندگانی خدیوجم، در تلاش و تکاپو در راه علم و تحقیق با تحمل تنگ دستی و بیماری گذشت. سخت‌کوشی و خودساختگی درخور تحسین خدیوجم و نیز عشق و علاقه خالصانه او به تاریخ و فرهنگ و تمدن ایرانی- اسلامی که انگیزه خدمات و فعالیت‌های فرهنگی وی در زمینه‌های تألیف و ترجمه و تصحیح گردید، او را به یکی از چهره‌های ماندگار ایران امروز بدل کرده است. او که از خانواده‌ای محروم و تنگدست برخاست، به رغم همه مشکلاتی که در زندگی با آن‌ها روبه‌رو شد، به برکت همت بلند، خود را به جایی رساند که اکنون در عرصه تحقیق و پژوهش و فرهنگ و ادب ایران، چهره‌ای شاخص و شناخته شده است.
خدیوجم پس از آشنایی کامل با زبان عربی به ترجمه آثار ارزشمندی از این زبان پرداخت که از جمله آن‌ها می‌توان از نوشته‌های: فارابی، خوارزمی، احمد یعقوبی، ابوبکر کرجی و چندین کتاب و مقاله از دکتر طه‌حسین دانشمند مصری یاد کرد. هدف او از ترجمه این آثار، برداشتن عوامل انشقاق و پراکندگی میان ملل اسلامی و آگاهی دادن به مسلمانان درباره اشتراکات فرهنگی و پیشینه مناسبات و سوابق روابط دوستی بین کشورهای اسلامی بود. از میان این سلسله از خدمات علمی خدیوجم، تصحیح و انتشار برخی از آثار ابوحامد امام محمد غزالی است. خدیوجم در کنار اشتغال به کارهای تحقیقاتی، برخی از مأموریت‌های فرهنگی از سوی دولت را نیز برعهده داشت که از آن جمله شرکت در کنفرانس‌های داخلی و خارجی، داشتن مسئولیت امور فرهنگی ایران در کشورهای اروپایی و آفریقایی و شبه قاره هند و رایزنی فرهنگی ایران در افغانستان است.
گستردگی زمینه و حوزه کاری این محقق توانا از سویی و نبود اثری مستقل و مبسوط در باب کارنامه علمی او از سوی دیگر، پرداختن به تحقیقی پردامنه درباره زندگی و آثار وی را ضروری می‌نمود و پژوهش حاضر، پاسخی به این ضرورت است. به این منظور سه دوره را، در حیات وی می‌توان مشخص ساخت: نخست، دوران زندگانی در شهر مقدس مشهد، از تولد و گذران دوران کودکی و نوجوانی و تحصیل دوره متوسطه و تدریس در دبیرستان و سپس ورود به دانشگاه فردوسی مشهد. دوم، نقل مکان کردن به تهران، اشتغال به تدریس و پژوهش و بر عهده گرفتن مأموریت‌های فرهنگی داخلی و خارجی. سوم، دوران بازنشستگی و سپری کردن سال‌های پایانی عمر که در این باره اطلاعات زیادی در دست نداریم. هریک از این مراحل، در فصلی جداگانه بررسی شده است.
با این همه، نظر به تنوع و وسعت حوزه تحقیقات، مطالعات و فعالیت خدیوجم در سه عرصه تألیف و ترجمه و تصحیح، در سه فصل جداگانه نیز به هریک از این فعالیت‌ها پرداخته شده است. دیدگاه‌ها و نظریات خدیوجم در باب مسائل فرهنگ و تاریخ، وضع و موقعیت کنونی جهان اسلام، غرب و استعمار، ماهیت توجه غربیان به شرق، مذهب، امور و مسائل سیاسی نیز، در فصل پایانی بررسی گردیده است. در بخش پیوست، فهرست همه آثار خدیوجم، اعم از تألیف و ترجمه و تصحیح، معرفی و در بخش ضمایم، تصاویری از او ارائه شده است.»
نظر شما