موضوعی که البته در ایران کاربران را چندان راضی نگه نداشته و بسیاری، از اختلال و کیفیت پایین و همچنین سرعت نامناسب آن گلایه‌مندند؛ این درحالی است که با حذف بسته‌های ارزان قیمت و اقتصادی اپراتورها و شرکت‌های اینترنتی، حالا کاربران مجبورند هزینه بالاتری هم برای این اینترنت نه‌چندان باکیفیت بپردازند.
تبلیغات برابر با ۳۴۶۳ پراید
در ماه‌های پایانی سال ۱۴۰۰ زمزمه افزایش تعرفه اینترنت به گوش رسید و حتی گفته شد که برخی اپراتورها و شرکت‌های اینترنتی خواستار افزایش ۱۰۰ درصدی تعرفه‌ اینترنت در سال ۱۴۰۱ شده‌اند. این شرکت‌ها می‌گویند با توجه به تورم موجود در کشور و افزایش هزینه دستمزد و سایر هزینه‌ها، عملاً زیان‌ده شده‌اند و دیگر امکان فعالیت با تعرفه‌های ثابت برای آنها وجود ندارد. این شرکت‌ها کیفیت و سرعت پایین اینترنت را نیز ناشی ازعدم توانایی‌شان در تأمین تجهیزات به‌روز برای ارائه خدمات مناسب می‌دانند. این موارد در شرایطی عنوان می‌شود که به نظر می‌رسد بخش بزرگی از هزینه‌های افزایشی این شرکت‌ها مربوط به هزینه‌های تبلیغاتی آنهاست تا جایی که به‌تازگی انتشار صورت مالی شرکت مخابرات خبرساز شده است. نگاهی به این صورت مالی نشان می‌دهد که این شرکت در سال ۱۴۰۰ حدود ۶۹۳ میلیارد تومان برای تبلیغات و اطلاع‌رسانی هزینه کرده است. رقمی که صدای بسیاری را درآورده و کاربران معتقدند این رقم تبلیغاتی برای شرکتی که کاملاً شناخته شده است، نیاز چندانی به تبلیغات ندارد و البته سهم بالایی از مشترکان اینترنت کشور را نیز به خود اختصاص داده، چندان ضروری به نظر نمی‌رسد. حتی برخی، این رقم را معادل بهای ۳ هزار و ۴۶۳ پراید ۲۰۰ میلیون تومانی می‌دانند. به نظر می‌رسد بخش عمده هزینه تبلیغاتی مخابرات به شرکت ارتباطات سیار ایران (همراه اول) بازمی‌گردد چراکه براساس صورت مالی گروه همراه اول، این گروه در سال ۱۴۰۰ حدود ۶۸۶ میلیارد تومان از مجموع ۶۹۳ میلیارد تومان را برای تبلیغات و آگهی هزینه کرده است که این رقم نسبت به رقم ۴۱۹ میلیارد تومانی سال ۱۳۹۹ رشد ۶۴ درصدی نشان می‌دهد. کاربران در واکنش‌های خود به هزینه تبلیغاتی این اپراتور می‌گویند که همراه اول در سال ۱۴۰۰ معادل یارانه ۴۵ هزار و ۵۰۰ تومانی بیش از ۱۵ میلیون ایرانی در یک ماه را صرف تبلیغات کرده است. همچنین در اردیبهشت ۱۴۰۰ در مجمع عمومی سالانه سهامداران همراه اول، سود خالص این شرکت در سال ۹۹ رقمی معادل ۴ هزار و ۳۳۵ میلیارد تومان عنوان شد.
 تنوع در سرفصل‌های تبلیغاتی
داوود زارعیان، معاون تجاری و امور مشتریان با دفاع از میزان هزینه تبلیغاتی مخابرات در گفت‌وگو با «ایران» گفت: این صورتحساب تلفیقی است یعنی هزینه تبلیغات همه شرکت‌های گروه مخابرات اعم از شرکت مخابرات ایران، شرکت ارتباطات سیار و سایر شرکت‌های زیرمجموعه را پوشش داده است. مدیرکل ارتباطات و امور بین‌الملل شرکت مخابرات ایران یادآور شد: اگرهمه این بودجه فقط صرف تبلیغات شده بود، بی‌شک رقم بالایی محسوب می‌شد ولی موضوع اینجاست که سرفصل‌های تبلیغاتی در بودجه، متنوع است. به عنوان مثال بخش زیادی از این بودجه در بخش مسئولیت اجتماعی بویژه حمایت از ورزش هزینه شده است. وی با بیان اینکه در جهان نیز اپراتورها و شرکت‌های اینترنتی هزینه بالایی برای تبلیغات و جذب مشتری صرف می‌کنند، گفت: پوشش سراسری مخابرات و همراه اول، حضور در بیش از هزار شهر کشور، بازاریابی، اعطای جایزه و... ایجاب می‌کند که هزینه مناسبی برای اطلاع‌رسانی و جذب مشتری انجام شود و با توجه به گستره سرفصل‌های تبلیغاتی ما، این رقم اصلاً بالا نیست. اما وقتی به این آمارها از دریچه چشم کاربران نگاه کنیم، می‌بینیم که این ارقام در کنار درخواست‌های پیاپی اپراتورها و شرکت‌های اینترنتی برای افزایش تعرفه به بهانه افزایش هزینه‌ها، واکنش‌هایی به دنبال داشته است. کاربران معتقدند هزینه تبلیغات، آن هم با این ارقام نجومی، ارتباطی به کاربر ندارد و نباید این شرکت یا سایر شرکت‌ها هزینه تبلیغاتی خود را مجوزی برای افزایش تعرفه بدانند. یکی از کاربران معتقد است اگر تبلیغات برای جذب کاربر صورت می‌گیرد بنابراین باید شاهد رقابت در قیمت تعرفه‌ها نیز باشیم درحالی که همه اپراتورها به‌صورت هماهنگ با یکدیگر قیمت‌ها را بالاتر برده و بسته‌های مقرون به‌صرفه را نیز حذف کرده‌اند. این بدان معناست که عملاً رقابت خاصی هم در میان آنها برای جذب کاربر دیده نمی‌شود بنابراین چنین هزینه‌ای اصولاً نباید از جیب کاربران تأمین شود. این به خود اپراتور مربوط می‌شود که چقدر می‌خواهد هزینه بازاریابی و تبلیغات انجام دهد نه به جیب مردم.
رشد ۱۰۸۷ درصدی هزینه تبلیغات
این موضوع تنها به شرکت مخابرات ختم نمی‌شود و سایر شرکت‌های اینترنتی نیز گاه با انتشار عوامل تأثیرگذار بر هزینه دارندگان پروانه، بالا رفتن هزینه‌های جاری خود را دلیلی بر نیاز به افزایش تعرفه اینترنت عنوان می‌کنند که البته بخشی از این هزینه‌ها به تبلیغات‌شان مربوط می‌شود. یکی از این شرکت‌های اینترنتی، هزینه اینترنت از کل هزینه‌های شرکت را در سال ۱۴۰۰ حدود ۲۱ درصد، هزینه انتقال و سایر هزینه‌های مخابراتی را ۱۲ درصد و هزینه تبلیغات و بازاریابی این شرکت را ۸ درصد از کل هزینه‌هایش عنوان کرده است. در این گزارش، هزینه کارکنان (مستقیم با همکار در نمایندگی‌ها) ۲۵ درصد، هزینه‌های FCP و ۳ درصد سازمان تنظیم هم معادل ۳ درصد از هزینه‌های این شرکت اینترنتی عنوان شده است. هزینه‌های مالی و استهلاک ۱۶ درصد و سایر هزینه‌های عملیاتی نیز ۱۵ درصد از کل هزینه‌ها بوده است. اما ماجرا وقتی جالب‌تر می‌شود که نگاهی به روند رشد هزینه‌های این شرکت اینترنتی از سال ۹۶ تا ۱۴۰۱ داشته باشیم. طبق آمار این شرکت، متوسط رشد هزینه‌ها در این بازه زمانی ۲۶۰ درصد بوده است. در حالی که گزارش آماری این شرکت اینترنتی نشان می‌دهد هزینه‌های تبلیغاتی آن از سال ۹۶ تا ۱۴۰۱ رشد هزار و ۸۷ درصدی داشته است. بسیاری، نسبت به این موضوع معترض بوده و معتقدند این شرکت یا سایر فعالان این عرصه، نباید میزان تبلیغات را تا این حد بالا ببرند و اگر هم برای توسعه فعالیت خود نیاز به افزایش تبلیغات دارند نباید آن را دلیلی برای درخواست تعرفه بالاتر اینترنت عنوان کنند. طبق این گزارش، سرمایه‌گذاری و استهلاک با رشد هزینه ۵۶۳ درصدی پس از هزینه تبلیغات، بیشترین رشد را داشته است و پس از آن هزینه کارکنان با رشد ۲۴۹ درصدی قرار دارد. طبق گزارش این شرکت اینترنتی، هزینه انتقال و سایر هزینه‌های مخابراتی این شرکت نسبت به سال ۹۶ رشد ۱۱۳ درصدی داشته است. همچنین هزینه اینترنت این شرکت از سال ۹۶ تا ۱۴۰۱ رشد ۴۱ درصدی داشته و برای سایر هزینه‌های عملیاتی نیز رشد ۱۸۹ درصدی اعلام شده است.
مقاومت سرویس‌های مخابراتی جهان در برابر تورم
اما میزان تبلیغات اپراتورهای مخابراتی در جهان چگونه است و آیا این هزینه تبلیغاتی تأثیری بر افزایش تعرفه خدمات آنها دارد؟ آمار استاتیستا نشان می‌دهد همه این شرکت‌ها ارقام بالایی را به تبلیغات اختصاص می‌دهند به گونه‌ای که در سال ۲۰۲۱ صنعت مخابراتی جهان ۱۸،۷میلیارد دلار صرف هزینه تبلیغات کرده است و این رقم نشان از رشد ۴،۷ درصدی نسبت به سال ۲۰۲۰ با هزینه ۲ ۱۷،۸ میلیارد دلاری دارد. این آمار بر اساس ارزیابی ۱۲ بازار مخابراتی جهان استرالیا، کانادا، چین، فرانسه، آلمان، هند، ایتالیا، روسیه، بریتانیا و امریکا، سوئیس و اسپانیا حاصل شده که درمجموع ۷۳ درصد کل تبلیغات مربوط به شرکت‌های مخابراتی جهان را هزینه کرده‌اند.
با وجود این هزینه‌ها، قیمت‌های سرویس‌های ارتباطی همچنان در برابر افزایش تورم مقاومت می‌کنند. با تغییر شرایط اقتصادی جهان و بحران اوکراین، شاهد تورم در قیمت بسیاری از کالاها درجهان هستیم به گونه‌ای که قیمت انرژی و... افزایش یافته است ولی نبود تورم نسبی در دنیای فناوری، پهنای باند و تجارت الکترونیک خیره‌کننده است. اما چرا در جهان شرکت‌های مخابراتی، تورم را پایین نگه داشته‌اند درحالی که در صنایع دیگر نرخ تورم گاه حتی دورقمی شده است؟ کارشناسان معتقدند نوآوری و سرمایه‌گذاری در بخش دیجیتال، اثر کاهنده ای بر تورم دارد. درواقع وقتی شرکت‌های مخابراتی ده‌ها میلیارد دلار برای ایجاد ظرفیت جدید و استقرار فناوری‌های نوین هزینه می‌کنند، انتظار بازگشت سرمایه دارند و علاقه‌ای به افزایش قیمت‌ سرویس‌های خود نشان نمی‌دهند حتی اگر در شرایطی خاص، حاشیه سود آنها پایین بیاید.

منبع: ایران