به گزارش قدس آنلاین، دنیای کتاب‌های کودکان سرشار از آثار مختلف است. کتاب‌ها در قالب‌ها، اندازه‌ها و شکل‌های مختلف منتشر می‌شوند. از کتاب داستان گرفته تا کتاب شعر، دانستنی و غیره در بین این آثار تألیفات ضعیف، بازاری و بی‌کیفیت و همچنین تألیفات خوب و باکیفیت به چشم می‌خورد.

البته اگر خوب دقت کنیم گذشته از آثار سفارشی که از سوی سازمان‌های مختلف به مؤلفان پیشنهاد می‌شود و موضوعاتی خاص و گاه متنوع دارند- که البته ممکن است آثار قابل قبولی نیز نباشند- سایر آثار اکثراً به موضوعاتی مشابه محدود شده‌اند و در همین موضوعات در قالب‌ها و با زبان‌های مختلف غالباً با یک زاویه‌ دید مشخص تکرار می‌شوند. نباید این را نادیده گرفت که تکرار یک موضوع به تنهایی نمی‌تواند مشکل ایجاد کند. می‌شود یک موضوع را از زوایای مختلف دید و با شیوه‌های مختلف بیان کرد. مثلاً درباره‌ ماه و خورشید و آسمان اشعار زیادی سروده شده اما تنها اشعاری در ذهن می‌ماند و بر زبان‌ها جاری می‌شود که نگاه نو و شیوه‌ بیان متفاوت داشته باشد.

آثار منتشر شده برای گروه سنی کودکان اکثراً به موضوعات روزمره‌ زندگی آن‌ها و چگونگی رفتار و ارتباطاتشان خلاصه می‌شود. موضوعاتی از قبیل دوست‌یابی، بهداشت شخصی، شناخت طبیعت و محیط اطراف، رفتار با دیگران و غیره آن هم با نگاه و بیانی یکسان و تکراری! پرداختن به این مسائل به شکل غیرمستقیم اهمیت خود را دارد و نیاز به آموزش در مسائل مختلف همیشه در این گروه سنی احساس شده است، اما کتاب‌های کودک ما نباید تنها در چنین چارچوبی محدود شوند.

41کتاب‌ها باید در درجه‌ نخست لذتبخش باشند و کودکی کردن را به مخاطب بیاموزند و در ضمن آن در صورت امکان پیامی نهفته نیز برای مخاطب داشته باشند. حتی اگر قرار است آموختنی اتفاق بیفتد، شیوه‌ کار نباید به این شکل باشد که نویسنده مانند معلم و مربی تنها آموزش بدهد- چه به طور مستقیم و چه غیرمستقیم- و مخاطب به عنوان پذیرنده‌ تنها آموزش‌ها را دریافت کند. اینجا این مسئله مطرح می‌شود که جایگاه تفکر و پرسشگری در آثار منتشر شده کجاست و چرا آثار به جای اینکه همه چیز را آماده در اختیار مخاطب قرار دهند و با هنرمندی در پی آموزش او باشند، سعی نمی‌کنند در کنار تولید اثری با کیفیت و سرگرم‌کننده و لذت‌بخش، مخاطب را به چالش بکشند و به تفکر و پاسخگویی وادار کنند تا مخاطب در کنار لذتی که از خوانش متن بدست می‌آورد، تفکر کند و بیاموزد؟ چرا مشارکت مخاطب در متن اتفاق نمی‌افتد؟ چرا اجازه‌ تفکر به مخاطب داده نمی‌شود و چرا به جای پاسخ دادن به مخاطب بدون اینکه اصلاً پرسشی از طرف او مطرح شده باشد، این اجازه داده نمی‌شود که مخاطب خود پرسش کند و جست‌وجو کند و به کشف برسد، که این کشف قطعاً برای او بسیار لذتبخش‌ خواهد بود. در بین کتاب‌های تألیفی ما تنها آثار انگشت‌شماری در این زمینه تولید می‌شود. البته این انتقاد در زمینه‌ کتاب‌های تألیفی پررنگ‌تر است. در بخش آثار ترجمه در کنار آثار سرگرم‌کننده‌ سریالی، گاهی آثار باکیفیت و متفاوت به چشم می‌خورد. آثاری که مخاطب را به چالش می‌کشند و به تفکر وادار می‌کنند.

دلایل عدم تنوع موضوعی

دلیل عدم تنوع در موضوعات و نگاه مؤلفان و عدم توجه به مشارکت خواننده در متن در آثار کودک می‌تواند به چند مسئله برگردد؛ یکی از این مسائل بی‌توجهی و ناآگاهی نویسندگان به این کمبودهاست که ممکن است ناشی از پایین بودن سطح مطالعه و دانش آن‌ها و عدم آشنایی‌ آن‌ها با آثار روز ادبیات کودکان در سایر کشورهای جهان باشد. دلیل دیگر می‌تواند عدم وجود منتقدانی باشد که با شیوه‌ درست و با زبان سالم به انتقاد سازنده بپردازند. مشکلات اقتصادی و انگیزه‌ کسب درآمد نیز یکی از دلایل مهمی است که سبب تولید آثار فراوان و همانند با کیفیتی متوسط می‌شود و غیره.

البته نباید نادیده گرفت نویسندگان و شاعرانی که به این سطح از آگاهی و به نگاهی تازه رسیده‌اند و گاهی آثاری متفاوت برای مخاطب تولید می‌کنند که البته تعدادشان انگشت‌شمار است. می‌توان با راهنمایی و نقد سازنده نظر سایر مؤلفان را به این مسئله جلب و تلاش کرد نویسندگان به انتخاب موضوع، زاویه دید و چگونگی بیان توجه بیشتری نشان بدهند و به جای توصیفات ساده و روایت کردن‌های تکراری و آموزش‌های غیرمستقیم و پنهانی که گاهی خیلی نیز هنرمندانه بیان شده‌اند، به موضوعات تازه بیندیشند، نگاه نو داشته باشند و پرسشگری را مورد توجه قرار دهند تا به جای داشتن نقش مربی و معلم نقش تسهیلگر را به عهده بگیرند و مسیر را به مخاطب نشان بدهند و اجازه دهند مخاطب کودک کم‌تجربه خود پیش برود و تفکر کند و تجربه‌های نو کسب کند. 

انتهای پیام/