به‌تازگی نیز محمد رئیس‌زاده، رئیس کل سازمان نظام پزشکی با هشدار در این خصوص گفته است: در برخی رشته‌های پزشکی به مرز هشدار رسیده‌ایم. در برخی رشته‌ها داوطلبی وجود ندارد که نگرانی بزرگی است، چراکه ممکن است طی سال‌های آینده در برخی رشته‌ها از جمله جراحی اطفال و جراحی قلب دانش‌آموختگانی برای خدمت به مردم وجود نداشته باشد و ممکن است در آینده نزدیک، نیازمند اعزام بیمار به خارج یا وارد کردن پزشک مانند دهه‌های ۵۰ و ۶۰ شویم و این بزرگ‌ترین نگرانی جامعه پزشکی محسوب می‌شود.
برای حل این مشکل و نیفتادن در این مرز بحرانی چه باید کرد؟

زحمت کمتر، درآمد بیشتر
محمدعلی یوسف نیا، عضو انجمن جراحان قلب ایران و فوق تخصص جراحی قلب و عروق در گفت‌وگو با ما می‌گوید: زمانی که جراحان قلب در ایران آغاز به کار کردند بیماران زیادی نیازمند جراحی بودند و با توجه به اینکه هنوز شیوه‌های نوین و غیرتهاجمی جراحی قلب نبود، رزیدنت‌های زیادی مجذوب این رشته فوق‌تخصصی می‌شدند. اما با گسترش سایر رشته‌ها از جمله تخصص داخلی قلب و توسعه امکانات درمانی همگام با پیشرفت فناوری، درمان قلب نیز به سوی جراحی‌های غیرتهاجمی هدایت شد به‌طوری که امروزه فقط بیماری‌های سخت قلبی تحت جراحی قرار می‌گیرند و تعداد آن‌ها در مقایسه با گذشته بسیار محدود است.
وی ادامه می‌دهد: از سوی دیگر جراحی قلب جزو رشته‌های فوق‌تخصصی است که اگر پزشک بخواهد به جراحی زبردست تبدیل شود، حداقل باید یک دهه از عمر خود را صرف کسب تجربه کند. ضمن آنکه در دو دهه اخیر درمان‌های غیرتهاجمی قلب افزایش و میزان ضریب K تعیین شده برای جراحی قلب کاهش یافته است. در نتیجه، رزیدنت‌های جوان ترجیح می‌دهند سایر تخصص‌ها مثل جراحی چشم، پلاستیک و حتی جراحی عمومی را به عنوان رشته تخصص و یا فوق‌تخصص خود انتخاب کنند چون این رشته‌ها زحمت کمتر و درآمد بیشتری دارد.
به گفته وی باید مسئولان وزارت بهداشت و سازمان‌های بیمه‌گر با همکاری انجمن‌های تخصصی رشته‌هایی مثل جراحی قلب اطفال و بزرگسال، جراحی اطفال و تخصص اطفال تمهیداتی بیندیشند تا بتوانند با بررسی همه جوانب، زمینه تحصیل رزیدنت‌ها در رشته‌های مورد نیاز کشور را فراهم کنند و اجازه ندهند این رشته‌های تخصصی ضروری در کشور بدون رزیدنت بمانند.

بی‌نظمی و نبود برنامه از سوی وزارت بهداشت
حسین کریم، فوق تخصص قلب و فلوشیپ نارسایی و پیوند قلب نیز در این خصوص به ما می‌گوید: سال‌هاست برخی دانشگاه‌های علوم پزشکی با کمبود شدید پزشک متخصص و فوق تخصص مواجه‌اند. به طوری که برخی از تخصص‌ها در بعضی استان‌ها وجود ندارد و بیماران ناچارند برای درمان به تهران یا سایر کلانشهرهای کشور سفر کنند. اما اکنون به نظر می‌رسد این معضل جدی‌تر شده و اگر به آن توجه نشود در آینده نه چندان دور با مشکلات بیشتری در کشور روبه‌رو خواهیم شد و استان‌های بیشتری با کمبود پزشک متخصص و فوق تخصص در رشته‌های جراحی قلب، جراحی اطفال و سایر تخصص‌ها از جمله اطفال مواجه خواهند شد.
رئیس سابق دانشگاه علوم پزشکی البرز و کرمانشاه با بیان اینکه درحال حاضر برخی استان‌ها نه تنها با نبود جراح قلب اطفال، بلکه با کمبود جراح قلب بزرگسال هم روبه‌رو هستند و بیماران نیازمند جراحی باید در لیست طولانی نوبت‌ قرار گیرند، اضافه می‌کند: حتی در استان‌هایی مثل کرمانشاه که پیشینه قدیمی در حوزه پزشکی دارند، کمبود برخی از تخصص‌ها آزاردهنده است. نبود برنامه برای خودکفایی دانشگاه‌ها در زمینه رشته‌های تخصصی و فوق‌تخصصی مسئله‌ای است که باید از سوی وزارت بهداشت مورد توجه جدی قرار گیرد.
برای رفع این معضل باید زیرساخت‌های کشور در حوزه آموزش نیروهای پزشکی متخصص و فوق‌تخصص مورد بررسی قرار گیرد تا موانع پیش رو برداشته شود و بتوان این مشکل را برطرف کرد. این معضل تک‌عاملی نیست، اما مهم‌ترین عامل مشترک آن در همه رشته‌ها بی‌نظمی و نبود برنامه از سوی وزارت بهداشت است، زیرا وزارت بهداشت موظف است با بررسی رشته‌های مختلف، کمبودها و دلایل آن را شناسایی کند، سپس برای رفع کمبود نیروی متخصص در هر رشته راهکار متناسب با دلایل کمبود در همان رشته را پیشنهاد کند. واقعیت این است این کمبودها به صورت دستوری برطرف
نخواهد شد.

دستمزدی معادل حقوق یک نیروی خدماتی هتل
دکتر محمدرضا واعظ مهدوی، معاون اسبق وزارت بهداشت نیز در این خصوص به ما می‌گوید: افزایش شدید قیمت‌ها از یک سو و متناسب نبودن رشد دستمزد با افزایش نرخ تورم از سوی دیگر موجب کاهش قدرت خرید نیروی کار شده است و این موجب شده بهترین جراحان و متخصصان اطفال و یا جراحان قلب کشور وقتی می‌خواهند در بالاترین سطوح دانشگاهی دستمزد خود را با دلار مقایسه کنند درآمدشان چیزی معادل هزار دلار می‌شود، در حالی که نیروهای هم ردیف شغلی آن‌ها در سایر کشورها حداقل ۱۵ و تا ۲۰هزار دلار هم دریافت می‌کنند و هزار دلار، دستمزد یک نیروی خدماتی هتل است.
رئیس انجمن علمی اقتصاد سلامت ایران و معاون اسبق سازمان برنامه و بودجه ادامه می‌دهد: وقتی کشور پزشک متخصص به تعداد کافی نداشته باشد، سایر مشاغل نیز از این کمبود متأثر می‌شوند. کمبود نیروی متخصص پزشکی، موجب بروز اختلال در ارائه خدمات درمانی، افزایش مرگ و میر بیماران و کاهش رضایت مردم می‌شود که این مسئله بی‌ثباتی دولت‌ها را به همراه خواهد داشت.

خبرنگار: اعظم طیرانی