به گزارش قدس آنلاین، محتوای کتاب‌های درسی در ایران، طی چهار دهه اخیر چندین بار مورد بازنگری قرار گرفته است، با این همه، انتقادها به حافظه محور و غیرکاربردی بودن برخی از مواد درسی همچنان بالاست.
محتوای کتاب‌های درسی در ایران، طی چهار دهه اخیر چندین بار مورد بازنگری قرار گرفته است، با این همه، انتقادها به حافظه محور و غیرکاربردی بودن برخی از مواد درسی همچنان بالاست.
به‌طوری که رهبر انقلاب در دیدار اوایل سال جاری خود با جمعی از فرهنگیان کشور گفتند: «بعضی مطالب در برنامه درسی کنونی، صرفاً محفوظاتی است که بدون هیچ سودی برای حال یا آینده دانش‌آموزان به ذهن آن‌ها سرازیر می‌شود که باید این موارد شناسایی و از آموزش‌ها حذف شود».
ایشان با اشاره به ضرورت تفکیک «علم نافع» از «علم غیرنافع» در برنامه درسی دانش‌آموزان مسائلی همچون سبک زندگی اسلامی، تعاون و همکاری اجتماعی، مطالعه و تحقیق، فعالیت‌های جهادی، مبارزه با آسیب‌های اجتماعی و نظم و قانون‌گرایی را از جمله مهارت‌هایی دانستند که باید در مدرسه آموزش داده و از دوران کودکی و نوجوانی در افراد نهادینه شود.
این سخنان عزم مسئولان آموزش و پرورش را برای تغییر در محتوای کتاب‌های درسی جزم کرد به‌طوری که چندی بعد، یوسف نوری، وزیر این وزارتخانه از حذف مطالب غیرکاربردی از کتاب‌های درسی و تغییر محتوای ۲۰۰عنوان کتاب برای سال تحصیلی ۱۴۰۲ خبر داد و گفت: بخشی از این تغییرات توسط معلمان در دانشگاه فرهنگیان و بخش دیگر در سازمان پژوهش برای توانمندسازی دانش‌آموزان از پایه اول ابتدایی تا دوازدهم انجام و در سال آینده اعمال خواهد شد.
تغییر محتوا بر اساس ۲ سند
معاون آموزش متوسطه وزارت آموزش و پرورش در همین خصوص به قدس می‌گوید: با توجه به فرمایشات رهبر انقلاب، محوریت تغییر و بازنگری در موضوعات، سرفصل‌های آموزشی و محتواهای مختلف در حوزه محتوای کتب درسی، سند برنامه درسی ملی و همچنین سند تحول بنیادین آموزش و پرورش است.
مهدی کاظمی از تشکیل کارگروهی برای برنامه‌ریزی و تغییر محتوای کتاب‌های درسی در سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی خبر می‌دهد و می‌گوید: تغییر محتوا ممکن است شامل همه یا بیشتر دروس حوزه‌های تربیتی و یادگیری شود.
وی در خصوص برنامه وزارت آموزش و پرورش در بازنگری کتاب‌های درسی برای تقویت مفاهیم دینی و هویت ملی هم می‌گوید: بر اساس سند درسی ملی، ۱۱حوزه تربیت و یادگیری داریم که یکی از آن‌ها جدا از حکمت و معارف اسلامی، حوزه آداب اجتماعی و مهارت‌های زندگی و بنیان خانواده است؛ هر کدام از این حوزه‌ها قلمرو خاص خود را دارد و سازمان پژوهش متناسب با آن‌ها کار را انجام می‌دهد. البته موضوع هویت، یک موضوع تلفیقی در همه حوزه‌هاست یعنی در حوزه کار و فناوری، علوم تجربی، علوم انسانی و ریاضیات و غیره می‌گنجد و با طرح مباحثی از دانشمندان ایرانی و مواردی مانند اینکه می‌توانند زمینه‌ساز تقویت روحیه ملی باشند به این موضوع پرداخته می‌شود. ضمن اینکه در سند برنامه درسی ملی به موضوع تقویت مفاهیم دینی و هویت ملی اشاره شده است. البته شاید در بازنگری محتوای کتاب‌های درسی که چند سال پیش صورت گرفته این کار به‌خوبی انجام نشده باشد؛ اما الان این فرصت فراهم است و همکاران در حال بررسی هستند تا زمینه تقویت مفاهیم دینی و هویت ملی را در کتاب‌های درسی فراهم کنند.
کاظمی با اشاره به استفاده از صاحبنظران، کارشناسان خبره و مؤلفان برای تغییر محتوای کتاب‌های درسی، می‌افزاید: سازمان پژوهش به صورت تلفیقی علاوه بر کارشناسان خود از ظرفیت صاحبنظران و مؤلفان مختلف در گروه کارشناسی برای تغییر محتوا استفاده می‌کند.
معاون وزارت آموزش و پرورش سپس به چالش‌های این وزارتخانه برای بازنگری کتاب‌های درسی اشاره می‌کند و می‌گوید: حوزه تألیف کتاب‌ها و تدوین برنامه درسی، تلفیق حوزه‌های تربیتی و یادگیری پیچیدگی‌های خاص خود را دارد. یعنی ما هم باید ساحت‌های تربیتی را که در سند تحول هستند مدنظر داشته باشیم و هم رویکردها و حوزه‌های تربیتی و یادگیری را که خاص حوزه برنامه درسی است مورد توجه قرار دهیم.
پرهیز از شتاب‌زدگی در تغییر محتوا
معاون پژوهش و فناوری دانشگاه فرهنگیان هم از تشکیل کارگروهی در این دانشگاه برای تغییر محتوای کتاب‌های آموزشی خبر می‌دهد و به قدس می‌گوید: هدف از تشکیل این کارگروه این است که بتوانیم در برنامه‌ریزی‌های خود، مدرسه را مبنا قرار دهیم و همچنین از نمایندگان سازمان پژوهش در کارگروه دانشگاه استفاده کنیم تا بسترهای لازم برای تبادل منابع و محتواهای یادگیری، تربیتی، آموزشی و پژوهشی شامل الکترونیکی و چاپی ایجاد شود. یعنی یک همسویی بین دانشگاه و سازمان پژوهش در کتاب‌هایی که در مدارس آموزش داده می‌شود و منابعی که در دانشگاه برای دانشجویان تدریس می‌شود، اتفاق بیفتد. در این صورت خیلی از مشکلات کتاب‌های درسی در دانشگاه فرهنگیان و مدارس کاهش پیدا می‌کند.
سیدمحسن موسوی نیز تشکیل کارگروه در سازمان پژوهش و دانشگاه فرهنگیان را بهترین راهکار برای جلوگیری از شتاب‌زدگی در تغییر محتوای کتاب‌های درسی می‌داند و با تأکید بر استفاده از کارشناسان خبره در کارگروه اصلاح و تغییر کتب درسی می‌گوید: یکی از ضرورت‌های تشکیل این کارگروه علاوه بر استفاده از کارشناسان درون سازمان پژوهش و دانشگاه فرهنگیان، بهره‌گیری از کارشناسان خبره بیرونی بوده است.
موسوی در خصوص چالش‌های این کارگروه برای تغییر محتوای کتاب‌های درسی هم می‌گوید: تلاش می‌کنیم محتوای مناسبی تهیه شود؛ اما برای این منظور ممکن است زمان کافی در اختیار نداشته باشیم. یعنی شاید تدوین برخی منابع درسی کمی زمان ببرد که باید برای آن‌ها زمان بیشتری صرف کنیم وگرنه ممکن است نتیجه مطلوبی از تغییر کتاب‌ها نگیریم. بنابراین لازم است برخی کتاب‌ها با تأخیر تدوین شوند. آقای وزیر گفتند محتوای ۲۰۰ کتاب تغییر می‌کند، اما واقعاً نمی‌شود تا سال ۱۴۰۲ همه آن‌ها را تغییر داد.
خبرنگار: محمود مصدق
انتهای پیام/
نظر شما