اهدافی برای توافق‌نامه
در آن توافق‌نامه مدیریت واحد کشف‌رود به شهرداری مشهد به عنوان معین اقتصادی شهرستان مشهد واگذار شد. در تفاهم‌نامه مذکور به صراحت اشاره شده بود که اکنون به دلیل رها شدن فاضلاب‌های صنعتی و مسکونی و بارگذاری کاربری‌های متفاوت و بیش از توان اکولوژی محیط کشف‌رود نه تنها کارکردهای اصلی و گذشته خود را نداشته بلکه عاملی برای مشکلات شدید اجتماعی و زیست‌محیطی شده است. به منظور جلوگیری از تخریب، تصرف اراضی و احیای بخشی از کارکردهای این رودخانه در محدوده حریم مشهد این تفاهم با مشخص شدن اهدافی مورد توافق طرفین قرار گرفت.
دستیابی به اکوسیستم پایدار، پیشگیری، کنترل و مهارآلودگی‌ها به ویژه فاضلاب‌های آلوده، ایجاد محیطی مناسب در اطراف رودخانه با رویکرد حفظ آب و خاک، فعال‌سازی ظرفیت‌های کسب و کاری و اشتغال‌زایی محدوده کشف‌رود با محوریت بازآفرینی شهری، توسعه کمربند سبز در شمال شهر مشهد و فعال‌سازی ظرفیت‌های گردشگری و تفریحی عمومی، رفع مشکلات بهداشتی و زیست محیطی منطقه، استفاده بهینه از ظرفیت‌های بالقوه طرفین برای بهبود مستمر وضعیت محیط زیست کلانشهر مشهد و ارتقای سطح فرهنگ و آگاهی‌های زیست محیطی شهروندان و بازدیدکنندگان بر اساس وظایف قانونی طرفین از جمله اهداف در توافق‌نامه مشترک همکاری برای ساماندهی کشف‌رود در نظر گرفته شده بود. اهدافی که قطع به یقین می‌توان گفت درصد بالایی از آن تا امروز محقق نشده است!

امضای ۱۲ مدیر ارشد استانی و شهری پای توافق‌نامه
یک هفته پس از ابلاغ این توافق‌نامه که موضوع، شرح وظایف و تعهدات هر کدام از دستگاه‌ها مشخص شده بود، مراسمی در یک نقطه از حاشیه کشف‌رود با حضور جمعی از مدیران شهری و استانی برگزار شد تا عملاً داستان ساماندهی کشف‌رود بار دیگر کلید بخورد.
بگذریم از اینکه در آن مراسم حرف‌های زیادی گفته و قول‌های فراوانی از سوی مسئولانی که امضا کننده توافق‌نامه بودند، داده شد. اکنون هشت نفر از آن ۱۲ نفر سمت اجرایی ندارند؛ اما آنچه در واقعیت می‌توان دید این است که ساماندهی کشف‌رود تقریباً روی کاغذ مانده و بسیاری از دستگاه‌ها وظایف خود را انجام نداده‌اند و اندک اقداماتی که شهرداری مشهد در طول این سه سال انجام داده با تعهدات و شرح وظایفش به عنوان فرماندهی کشف‌رود، فاصله زیادی دارد.

تعهدات دستگاه‌ها روی هوا!
در اقدامات به عمل آمده نه از ایجاد زیرساخت‌های توسعه گردشگری محدوده خبری است نه از طرح‌های مهندسی. رودخانه کشف‌رود با رویکرد زیست محیطی چندان اجرایی نشده و تصفیه‌خانه‌های مورد پیش‌بینی، اجرایی نشدند و ارتقا نیافتند و طرح سپتاژ به سرانجامی نرسیده است. هرچند که برای اجرای آن‌ در نهایت یک سال زمان در نظر گرفته شده بود!
نظارت بر منابع آلاینده اعم از صنایع و مشاغل در محدوده کشف‌رود و پیگیری حقوقی و قضایی این موضوع که در تعهدات اداره کل محیط زیست خراسان رضوی گنجانده شده در توافق‌نامه مشترک نیز چندان توجهی به آن نشده است چرا که اگر این موضوع پیگیری می‌شد تاکنون می‌بایست دست‌کم در موضوع شهرک چرمشهر و ساماندهی تصفیه‌خانه آن با قاطعیت اقدام می‌شد و داستان این تصفیه‌خانه به سرانجام می‌رسید.
شرکت شهرک‌های خراسان رضوی، دیگر امضاکننده و متعهد شده در توافق‌نامه مشترک همکاری است که در تعهداتی که برای این مجموعه در نظر گرفته شده با در نظر داشتن این موضوع که روزانه ۳هزار مترمکعب از شهرک چرمشهر فاضلاب صنعتی خطرناک وارد کشف‌رود می‌شود. این شرکت در توافق‌نامه متعهد شده بود مطابق با استانداردهای محیط زیستی برای تکمیل تصفیه‌خانه چرمشهر تا پایان سال ۹۸ اقدام کند که این بند از تعهدات شرکت شهرک‌های خراسان رضوی پس از سه سال از زمان امضای توافق‌نامه مشترک به طور کامل اجرایی نشده است. تنها اقدامی که انجام شده افتتاح فاز یک تصفیه‌خانه چرمشهر بود که در این فاز فاضلاب ورودی چرمشهر تنها تا حدودی تصفیه فیزیکی شده یا به اصطلاح آشغال‌گیری می‌شود و پس از آن بدون هیچ تغییر شیمیایی با همان ماهیت آلایندگی بالا روانه کشف‌رود می‌شود و از افتتاح فاز دوم تصفیه‌خانه خبری نیست!

از گزارش ماهیانه دستگاه‌ها تا اخطار ۲ هفته‌ای کمیسیون اصل ۹۰
بر اساس آنچه که در توافق‌نامه مشترک به آن اشاره شده و معاون هماهنگی امور عمرانی رونوشت آن را برای استاندار وقت، مدیر کل دفتر فنی امورعمرانی و حمل و نقل و ترافیک استانداری و نماینده استانداری در طرح احیای کشف‌رود ارسال کرده، ضمن ابلاغ توافق‌نامه به دستگاه‌های مرتبط با ساماندهی کشف‌رود از آن‌ها خواسته شده شرح وظایف مصوب، اقدامات اجرایی لازم انجام و گزارش آن به صورت ماهیانه به استانداری خراسان رضوی ارسال شود. قرار گرفتن این موضوع در کنار پیگیری کمیسیون اصل ۹۰ مجلس و اولتیماتوم رئیس این کمیسیون به معاونت عمرانی استانداری برای پیگیری تخلفاتی که در حوزه آلایندگی کشف‌رود صورت گرفته است، می‌تواند کلید همه موضوعات پیرامون به سرانجام نرسیدن ساماندهی کشف‌رود تا امروز باشد! گرچه که از زمان پایان اخطار کمیسیون اصل ۹۰ و مهلت دو هفته‌ای آن مدتی می‌گذرد.

خبرنگار: هاشم رسائی‌فر