به گزارش قدس خراسان آنلاین، فرش ایران در گذشته‌های دور براساس نقشه ذهنی بافته می‌شد و همین نکته ارزشش را صدچندان می‌کرد. سال‌های خیلی پیش از این، زمانی که بیش از ۵هزار روستا به حرفه فرش‌بافی مشغول بودند، زنان و مردان نقشه را با صدای بلند و آهنگین می‌خواندند و قالیبافان گره بر گره می‌زدند.

اما حالا فرش ایرانی، ماشینی شده و تولید انبوه می‌شود و شاید برای این است که گل‌های قالی‌های ایرانی دیگر رنگ و بوی گذشته را ندارند. بی‌رونقی بازار فرش ماشینی و حضور فرش‌های خارجی و وارداتی حالی برای بازار فرش ایرانی نگذاشته؛ فرشی که دیگر حتی بازارش را در خارج از مرزها هم از دست داده است. این شرایط کم و بیش گریبان فرش دستباف مشهد را هم گرفته؛ فرشی که بازتاب واضحی از فرهنگ و تاریخ این شهر کهن محسوب می‌شود.

چرا فرش دستی ایرانی برند جهانی‌اش را از دست داده است؟ وضعیت صادرات فرش دستی چگونه است؟ آیا از صنعت فرش حمایت‌های لازم انجام می‌شود؟ چرا فرش ماشینی برای مصرف کننده گران تمام می‌شود؟ آیا فرش هنوز می‌تواند در مناطق روستایی ایجاد اشتغال کند؟ در حال حاضر چند کارگاه فرش دستی در مشهد فعال است؟ این‌ها بخشی از سؤالات ما از رئیس اتحادیه فروشندگان فرش‌های دستباف مشهد است.

هنر قدیمی

هادی مخملی در این خصوص به خبرنگار ما گفت: هر چند با تغییرات ترجیحی که برای مصرف کننده صنعت فرش در دنیا به وجود آمده مانند استفاده از کفپوش‌های دیگر برای مفروش کردن منازل؛ اما هنوز با وجود همه مشکلات در این زمینه می‌توان از فرش دستباف در روستاها به عنوان یک مکمل اقتصادی در امر معاش یاد کرد و هنوز این صنعت در خیلی از روستاها قابل اتکاست.

وی ادامه داد: خوشبختانه هنوز علاقه‌مندی به فرش ایرانی در دنیا وجود دارد و هستند کسانی که برای فرش ایرانی سر و دست می‌شکنند. با این حال این صنعت به مدیریت بیشتر و حمایت زیادتری نیاز دارد.

مخملی ادامه داد: فرش ایرانی هنوز به توجه و تمرکز در فرایند تولید تا مصرف و صادراتش نیازمند است و اگر در امر بازاریابی این صنعت و فروشش در داخل و خارج از ایران و ایجاد یک فضای رقابتی بیشتر اقدامات جدی‌تری صورت بگیرد، می‌توان به آینده بهتر فرش ایرانی امیدوار بود.

رئیس اتحادیه فروشندگان فرش‌های دستی با اشاره به برخی از عواملی که بر وضعیت بازار فرش دستباف در مشهد سایه افکنده، گفت: عوامل مختلفی بر سنگینی بازار فرش دستباف مشهد تأثیر گذاشته که می‌توان به ساخت و ساز و مرمت بازار اشاره کرد. این قضیه حدود یک سال است شروع شده و بر وضعیت این بازار تأثیرات منفی داشته است.

وی اضافه کرد: گران شدن مواد اولیه، افزایش دستمزد بافنده و از همه مهم‌تر گرانی فرش دستباف سبب شده مصرف‌کننده به سمت کفپوش‌های دیگر از جمله فرش ماشینی گرایش پیدا کند. مسئله دیگری که بازار فرش دستباف را با چالش مواجه کرده، نداشتن یک برنامه درست در راستای سلیقه‌یابی مصرف‌کننده است؛ چون تا نتوانیم در طرح‌های بومی تنوعی ایجاد کنیم، نمی‌توانیم به این بازار راکد کمکی کرده باشیم. از همه این موارد که بگذریم با توجه به وضعیت اقتصادی و مشکلات معیشتی مردم، فرش دستباف در اولویت خرید مصرف‌کنندگان نیست؛ اما علاقه به خرید فرش دستباف وجود دارد؛ ولی امکان خرید فراهم نیست.

رقابت دست و ماشین!

مخملی در پاسخ به این سؤال که آیا هنوز فرش ایرانی مورد اقبال کشورهای دیگر قرار دارد، گفت: بله خوشبختانه هنوز مورد اقبال مصرف‌کنندگان در خارج از مرزهای ایران هست؛ ولی مشکلی که وجود دارد وضعیت تحریم‌هاست و دیگر اینکه در بحث صادرات فرش دستباف ما به یک رابطه بین‌المللی خوبی با دنیا نیازمندیم. فرش دستباف ایرانی مورد تقاضای همه کشورهای دنیاست؛ اما این کالا باید رقابت‌پذیر شود و شرایط برای ارتقای کیفی و رقابت‌پذیر شدن فرش دستباف بسیار دشوار شده و به دلایل مختلف، فرش دستباف در زنجیره گردش تولید قرار نمی‌گیرد.

وی در خصوص دلایل بالا بودن هزینه‌های تمام شده فرش دستباف افزود: شرایط دشوار بانکی، ضرورت بازگرداندن ارز و قوانین دست و پاگیر آن، افزایش نرخ حمل و نقل و قیمت مواد اولیه، کاهش تقاضا برای خرید و بازارهای صادراتی هزینه تمام شده تولید فرش را افزایش داده است.

مخملی در توضیح تأثیر رونق بازار تابلوفرش‌ها بر بازار فرش دستباف ادامه داد: این صنعت از همان ابتدا یاری‌دهنده بازار فرش دستباف بود؛ ولی تولید فله‌ای موجب شد بازار به مرور از این صنعت اشباع شود و از آنجایی که این بازار به مرور به سمت سبک‌های تقلیدی گرایش پیدا کرد، متأسفانه نتوانست اصالت صنعتی‌اش را در کنار فرش دستی حفظ کند.

وی اضافه کرد: به نظرم اگر صنعت تابلوفرش به طور صحیح مدیریت و هدایت نشده و نقشه‌ها و طرح‌ها به روز نشوند و بدون آگاهی و اطلاع از خواست و سلیقه بازار همچنان بی‌رویه تولید شود، بی‌شک هم برای خودش و هم برای بازار فرش ایجاد مشکل خواهد کرد.

خبرنگار: تکتم بهاردوست