کمیک بوک به کتاب‌های تصویری همراه با داستان پیوسته گفته می شود.این کتاب ها در سراسر جهان علاقه مندان زیادی دارد. گفته می شود اولین کمیک استریپ جهان تاریخ ماجراهای اُبادیااُلدباک نام داشته است که سال ۱۸۳۷ به چند زبان مختلف اروپایی چاپ شد.

خالق این کمیک استریپ، «رادولف تاپفر» سوئیسی است که در اروپا و به تازگی در آمریکا به عنوان پدر داستان های مصور شناخته شده است. در سال های ابتدایی نشر کتاب های مصور روانشناسان و فعالان حوزه کودک معتقد بودند این کتاب ها منجر به ترویج خشونت در کودکان می شود و سال ها زمان برد تا اثرات تربیتی و آموزشی کمیک بوک بر رشد کودک نمایان شد. شاید وقتی از کمیک بوک حرف می زنیم ذهن شما به سمت کتاب ها و قهرمان های مارول و دی سی برود، اما بد نیست بدانید در ایران هم نمونه های داخلی کمیک بوک موفق موجود هست که در این سال ها مورد استقبال کودکان و جشنواره های خارجی نیز قرار گرفته است. هرچند که با توجه به فرهنگ غنی و قوی کشورمان دیر وارد این عرصه شدیم اما بالاخره پای داستان های شاهنامه و ملی_مذهبی ایرانی هم به کمیک بوک ها باز شد. یکی از بهترین و پرطرفدارترین کتاب های مصور ایرانی «داستان های ایلیا» است. این کمیک بوک روایتگر داستان نوجوانی به اسم «امیرعلی» است. او برای تهیه داروهای مادرش به همراه دوستانش به گلخانه ای پا می گذارد که یک گلخانه عادی نیست و اتفاق های عجیبی برای ایلیا رقم می خورد. یکی از نقاط قوت استدیو کمیکا در تولید سری داستان های مصور ایلیا این است که صرفا به نسخه فیزیکی کتاب اکتفا نکرده اند و این داستان را به صورت دیجیتالی یا موشن کمیک هم در اختیار علاقه مندان قرار دادند.

در ادامه گفت و گوی قدس آنلاین را با محمدمهدی جلالیان، موسس استدیو کمیکا درباره وضعیت کمیک بوک های ایرانی می خوانید.

1.ایده خلق استدیو کمیکا و طراحی کمیک بوک ایرانی چطور به ذهن شما رسید؟

سال ها قبل از راه اندازی استدیو کمیکا دغدغه این را داشتم که چطور می توانم یک کاراکتر مطرح برای کودک و نوجوان خلق کنم، با توجه به اینکه قبلا پروژه های کاراکترسازی در کشور چندین بار شکست خورده بود شروع به گردآوری اطلاعات کردیم. در تحقیقاتمان با یک مدیوم رسانه ای یعنی کتاب های کمیک آشنا شدیم. در آن زمان کتاب های کمیک در ایران خیلی مطرح نبودند و تمرکزی هم روی این کتاب ها نشده بود، البته هم چنان هم خیلی مطرح نیستند. این بود که ما برای خلق شخصیت سراغ کمیک بود رفتیم و برای اولین بار یک استدیو تولید کاراکتر در کشور را ایجاد کردیم.

2.بعد از انتشار 12 سری داستان مصور ایلیا، استقبال کودکان و نوجوانان را چطور ارزیابی می کنید؟

ابتدا با بازاری مواجحه بودیم که اصلا کمیک را نمی شناختند. آرام آرام معرفی کردیم و الان با استقبال خیلی خوبی مواجحه هستیم. تیراژ بالایی از کتاب های ایلیا فروش می رود و مشتری وفادار خودش را پیدا کرده است.

3.دلیل موفقیت و وجه تمایز کتاب های مصور ایلیا در چیست؟

در ایلیا سعی کردیم داستان های اساطیری و باستانی ایرانی را در فرهنگ مدرن امروزی مطرح کنیم. بعد از انتشار هر داستان سراغ مخاطب می رویم و جهت بهبود کار نظرسنجی می کنیم. در ایران مرسوم است یک داستان چاپ و بعد رها می شود اما ما سعی کردیم با داستان های مختلف و جلد های متفاوت استمرار داشته باشیم. به طور کلی، به روز بودن داستان ایلیا، ارتباط مستمر با مخاطب و استمرار داستان از جمله عوامل موفقیت ماست.

4.در دنیا رایج است بعد از خلق یک قهرمان، سراغ تولید نوشت افزار، انیمیشن، عروسک و ... مرتبط با آن کاراکتر می روند. شما برای ایلیا چنین کاری کردید؟

بله، در حال حاضر ما نوشت افزار، لباس، کیف، استند عروسکی و لیوان ایلیا را تولید و برای فروش آماده کردیم تا کودکان با کاراکترهای مورد علاقه شان ارتباط بیشتری بگیرند. در ایران مدل های متفاوتی از خلق کاراکتر بوده، مثلا شخصیت های دارا و سارا به وجود آمد و بعد هم نوشت افزارش روانه بازار شد. اما تفاوتی که ایلیا با سایر محصولات دارد در رشد ارگانیک و بدون هیچ حمایتی است. ما بر اساس نیاز مخاطب محصول تولید کردیم و به تبع این باعث استقبال مخاطبان از محصولات ما شد. آرام آرام سعی داریم این تولیدات از قبیل عروسک، انیمیشن و ... را کامل تر کنیم.

5.کتاب های مصور چه تاثیری در رشد فکری کودک و کتابخوان شدن او دارد؟

کمیک در تمام دنیا یکی از اصلی ترین ابزار های رسانه ای برای کتاب خوان کردن کودک و نوجوان است. بخش عمده ای از کتاب کمیک تصویر است، جذابیت آن نزدیک به انیمیشن است و شما همچنان با کتاب سروکار دارید. طبق آمار بچه هایی که کتاب خوان نبودند بعد از خواندن کمیک بوک ایلیا به خواندن کتاب علاقه مندتر شدند.

6.وضعیت صنعت کمیک بوک های ایران را چطور ارزیابی می کنید؟

اگر نسبت به بزرگی صنعت کمیک بوک و بازار آن در دنیا محاسبه کنیم تقریبا ما هیچ حرفی برای گفتن نداریم. تنها استدیویی که در ایران به صورت تخصصی روی کمیک کار می کند کمیکا هست! دنیا به مراتب خیلی جلوتر از ماست. در کشورهای دیگر سرمایه گذاری های سنگینی در این حوزه انجام شده اما در ایران چنین نگاهی وجود ندارد و ماهم کاملا مستقل جلو آمدیم. از نظر توانمندی ما بهترین طراحان و نویسندگان دنیا را داریم و فقط نیازمندیم که خودمان را بیشتر در دنیا نشان دهیم.

7. قطعا طراحی و تولید چنین کتاب هایی پرهزینه هست، هزینه های چطور تامین می شود؟ آیا حمایت مالی از سمت دولت شدید؟

کلا هیچ حمایتی نشدیم. کار اول ما با سرمایه شخصی جلو رفت و بعد از آن با سود کار اول سراغ جلد های بعدی رفتیم. الان هم تمام هزینه های مجموعه از طریق فروش کتاب های ایلیا تامین می شود و کمک دیگری نداریم.

8. معضل و چالشی که در این حرفه با آن رو به رو هستید چیست؟

قهرمان سازی برای کودکان امر مهمی است و متاسفانه در ایران تمرکزی روی این موضوع نشده است. اگر هم تصمیم به تولید کاراکتری گرفته شود به سمت کاراکترهای سنتی می روند و نگاهشان این است که باید عین همان شخصیت سنتی و باستانی کار شود. در صورتی که مخاطب امروز ما تشنه همان محتوا به صورت مدرن است. از طرفی ناشران تمایل زیادی به این حوزه دارند اما بزرگترین مشکل ما عدم وجود کپی رایت هست که باعث شده کارهای ترجمه ای با هزینه بسیار پایین تولید شود و امکان رقابت برای همگان فراهم نمی شود. اگر دولت بستری را برای رقابت و تولید فراهم کند، سرعت رشد افزایش پیدا می کند و آینده بهتری را برای کمیک بوک های ایرانی شاهد خواهیم بود.

خبرنگار: لیلا نوعی