به گزارش قدس آنلاین، فردا ۵ اسفند(۲۴ فوریه) سالروز آغاز جنگ اوکراین است؛ نبردی خانمان‌سوز که در ابتدا کمتر کسی تصور می‌کرد تا این حد به درازا بینجامد.

«عملیات ویژه نظامی» روسیه در کشور همسایه، تاکنون به آوارگی حدود ۸میلیون اوکراینی و نابودی ۷۰درصد از زیرساخت‌های این کشور انجامیده است، همچنین تحت تأثیر پیامدهای درگیری، اقتصاد «کی‌یف» تقریباً ۳۰ درصد کوچک شده است؛ این نبرد ۱۵۰میلیارد دلار هزینه هم روی دست دنیای غرب گذاشته است. در سوی مقابل، پس از تهاجم، تحریم‌های زیادی علیه مسکو اعمال شد که اقتصاد روسیه را با نوسان همراه کرد. تورم روسیه در ماه ژانویه در محدوده ۱۱.۸درصدی قرار داشت. این در حالی است که تلفات غیرنظامیان در درگیری را بین ۱۰هزار تا ۳۰هزار نفر می‌دانند و دست‌کم ۲۵۰هزار سرباز کشته و زخمی از هر دو طرف را برمی‌شمارند.

اما با گذشت یک سال از آغاز جنگ، نکته مهم و البته ترسناک این است که هیچ یک از طرفین حاضر به مصالحه یا حتی در نظر گرفتن آتش‌بس نیستند؛ چه بسا مسکو، کی‌یف و حامیان غربی اوکراین تلاش جنگی خود را بیشتر کرده‌اند. شواهد مؤید این نکته است؛ جایی که ولادیمیر پوتین در سخنرانی سالانه خود از ادامه درگیری تا تحقق کامل و گام به گام اهداف ترسیمی کرملین گفت و جو بایدن با سفر به اوکراین و سپس لهستان، ضمن خط و نشان کشیدن برای مسکو، اعلام کرد روسیه در جنگ پیروز نخواهد شد. همین مسئله بهانه‌ای شد سراغ ۸تن از کارشناسان بین‌المللی رفته و نظر آن‌ها درباره دورنما و آینده بحران یاد شده را به بحث بگذاریم؛ نبردی که ده‌ها کشور را مستقیم و غیرمستقیم درگیر کرده است.

اوکراین، قربانی تسویه حساب غرب و روسیه
محمد صادق کوشکی/ عضو هیئت علمی دانشگاه تهران

به نظرم تعبیر جنگ روسیه و اوکراین نادرست و غلط مصطلح است. این نبرد، تسویه حساب جدی بین آمریکا و اروپا باروسیه است. روسیه تمایل دارد با رهبری ولادیمیر پوتین به جایگاه پیشین ابرقدرتی خود بازگشته و نقش تعیین‌کننده و حتی مساوی با ایالات متحده در صحنه جهانی داشته باشد، خواسته‌ای که غرب اصلاً طالب آن نیست. اگر مسکو بتواند به این نقش برگردد تمام عرصه‌ای که پس از فروپاشی شوروی برای آمریکا و اروپا فراهم شد و به نوعی تمدن غرب یکه‌تازی می‌کرد و خودش را ناظم نظم نوین جهانی می‌دانست، دچار خلل و اضمحلال می‌شود. به همین دلیل این جنگ مرگ و زندگی برای غرب است، آمریکا و اروپا، روسیه را روسیه عصر یلتسین می‌خواهند، یعنی یک کشور تحقیرشده ضعیف و فرمانبردار؛ در حالی که روسیه تلاش دارد به دوران اوج برگردد. در این بین اوکراین طعمه و قربانی بازی کثیف و تسویه حساب شده است. حال شاید گره کار فقط به دست اوکراینی‌ها باز شود چرا که آن‌ها در هر حالتی بازنده جنگ هستند، حتی اگر روسیه ببازد، چرا که پیروزی به نام آمریکا ثبت و نابودی نصیب اوکراین می‌شود.

احتمال ورود بلاروس و لهستان به دایره جنگ
مهدی خورسند/ تحلیلگر مسائل اوراسیا

در آستانه یک سالگی جنگ شاهد دو اتفاق بودیم. نخست اجلاس امنیتی مونیخ بود که در آن، شرکت‌کنندگان غربی یکصدا از نبود چشم‌انداز مذاکره و طولانی شدن جنگ سخن‌سرایی کردند. دوم ،سخنرانی سالانه پوتین و تهدیدات غرب. با این اوصاف دنیا آماده و مستعد برای فراگیر شدن جنگ می‌شود. حتی این دورنما وجود دارد کشورهایی مانند لهستان و بلاروس هم وارد فضای تنش شوند. به اعتقاد من، در این محیط، اروپایی‌ها بزرگ‌ترین بازنده هستند؛ به دلیل هزینه‌های بسیار و اینکه تلاش‌های دو دهه آن‌ها برای استقلال امنیتی و انرژی از ایالات متحده نقش بر آب شده و قاره سبز برای ۴۰-۳۰ سال آینده زیر یوغ و پرچم آمریکا برگشت. برد مسکو ایجاد یک منطقه حائل با اوکراین پس از تصرف چهار منطقه شرقی این کشور بود که می‌تواند بعدها از کنار هم قرار گرفتن روسیه و ناتو جلوگیری کند. این مهم‌ترین هدفی بود که روس‌ها برای جنگ تعریف کرده بودند. در نهایت به نظر من در شرایط کنونی، راهکار دیپلماتیک برای پایان جنگ وجود ندارد. من احتمال سناریو بدبینانه‌ای که یک سلاح غیرمتعارف نظامی پایان‌بخش منازعه باشد را دور از تصور نمی‌دانم.

بازگشت به توافق مینسک ۲؛ راه حل پایان جنگ
حسن بهشتی‌پور/ کارشناس ارشد مسائل بین‌الملل

نکته آشکار، خسران محض ادامه درگیری برای همه طرف‌ها از روسیه گرفته تا اروپا و اوکراین است. اگر بحران دامنه‌دار برنده‌ای داشته و آورده‌ای هم داشته باشد برای آمریکاست، چرا که توانسته با دمیدن بر آشوب، روسیه، رقیب قدرتمند جهانی خود را به چالش بکشد. متأسفانه به اعتقاد من روسیه در این میدان بازی خورد. درست است موفق شد چهار منطقه دونتسک، لوهانسک (شرق اوکراین) و دو منطقه خرسون و زاپوریژیا (جنوب شرقی اوکراین) را ضمیمه خاک خود کند ولی این مسئله برای روس‌ها که هزارو۵۸۰ کیلومتر با همسایه غربی مرز دارند امنیت ایجاد نکرده بلکه در بلندمدت تهدید هم خواهد بود. آوارگی میلیون‌ها تن و در خطر قرار گرفتن امنیت انرژی و غذایی موضوعاتی است که برای اروپا ضرر داشت. به نظر، راه حلی که می‌تواند به پایان جنگ کمک کند بازگشت به توافق «مینسک۲» است. این توافق در سال ۲۰۱۴ تحت نظارت سازمان امنیت و همکاری اروپا و با واسطه رهبران آلمان، روسیه و اوکراین منعقد شد. اگر بتوانند آن را احیا کنند زمینه تشدید جنگ گرفته می‌شود و در مراحل بعد می‌شود برای سناریوهای آینده بحث کرد.

تابستان داغ در پیش است
رضا عابدی گناباد/ تحلیلگر مسائل اوراسیا

برای اینکه جنگی آغاز شود اراده یک کشور کافی است اما برای اینکه صلحی اتفاق بیفتد، کار پچیده است و اراده هر دو کشور درگیر لازم است. در مورد اوکراین به دلیل رقابت شدید غرب با روسیه، مسئله پیچیده‌تر است. اوکراین نیروی نیابتی بوده و از خودش اراده چندانی ندارد و سفر بایدن هم این را اثبات کرد. بنابراین برای صلح، روس‌ها، غرب و اوکراین باید به یک وحدت نظر برسند که به نظر در کوتاه مدت اتفاق نخواهد افتاد. صحبت‌های اخیر پوتین و اتهام‌زنی وی به غرب و گسیل گسترده تجهیزات جدید آمریکایی به صحنه نبرد هم این را ثابت کرد و اینکه در بهار احتمالاً باید شاهد گسترش جنگ باشیم. به همین دلیل من آینده خوشبینانه‌ای در کوتاه‌مدت برای حل منازعه نمی‌بینم. در این بین، برخی کشورها مانند چین، ایران و ترکیه به عنوان میانجی وارد شده و نهادهای بین‌المللی هم می‌توانند بازیگری جدی‌تری داشته باشند. با این حال، حتی اگر توافق صورت گیرد و شاهد آتش‌بس باشیم بدون شک منطقه شرق اوکراین در آینده آبستن تحولات پیچیده خواهد بود. کشتار، خونریزی‌ها و کینه‌های ایجاد شده تا یکی دو نسل را تحت تأثیر قرار خواهد داد.

۲ عامل مهم در آینده جنگ
سید صباح زنگنه/ تحلیلگر مسائل بین‌الملل

به اعتقاد من و براساس شواهد و قرائن موجود، بحران در شرق اروپا تحت تأثیر دو عامل خواهد بود؛ فرسایشی شدن به ضرر روسیه و توسعه پیدا کردن که حتی احتمال سرایت آن به کشورهای همسایه اروپایی وجود دارد. احتمال گسترش جنگ چالشی جدی پیش روی قاره سبز قرار داده و آن‌ها را بین دو گزینه انتخابی مردد خواهد کرد؛ بیشتر درگیر جنگ شوند و یا با پا پس کشیدن از ناتو فاصله بگیرند. در سوی مقابل، تلاش آمریکا تحمیل بیشترین هزینه به روسیه و ایجاد جنگ فرسایشی مانند ورود شوروی به افغانستان است. اگر در افغانستان هشت سال طول کشید اما این بحران شاید کمتر به‌طول انجامد ولی تلاش خواهد شد هزینه بیشتری بر روسیه تحمیل شود. در این بین، راهکار پایان تخاصم، بازیگری جدی‌تر کشورهای صلح‌طلب است. آن‌ها باید تلاش کنند طرفین را به سمت گفت‌وگو و یافتن راه حل‌های بینابینی هدایت کنند.

ابتکار چین گامی مثبت در مسیر صلح
عبدالرضا فرجی راد/ تحلیلگر مسائل اروپا

تا همین چند ماه پیش ایالات متحده و انگلیس به عنوان دو حامی اصلی اوکراین بر طبل گسترش جنگ می‌کوبیدند، با وجود این، اکنون این بحران تحت تأثیر یک مسئله مهم قرار گرفته؛ کشیده شدن دامنه درگیری به دیگر کشورها. از این رو واشنگتن و لندن به این نتیجه رسیده‌اند باید به نحوی حرکت کنند که طرفین را پای میز مذاکره بکشانند. اما آن‌ها می‌خواهند به‌گونه‌ای عمل شود که اوکراین در پای میز مذاکره دست پایین را نداشته باشد و امتیاز بگیرد و روسیه برنده آشکار نباشد. بنابراین اکنون صحبت از نوعی مذاکره و توافق است ولی از طرفی هم غرب همچنان حمایت نظامی گسترده خود از اوکراین را ادامه می‌دهد تا به این هدف برسد. هم اکنون بحث ورود چین و طرح این کشور برای پایان تخاصم هم مطرح است. این نشان می‌دهد پکن هم به نیت غرب و روسیه برای پایان جنگ پی برده است.

اروپایی‌ها از جنگ خسته شده‌اند
طیبه محمدی کیا/ تحلیلگر مسائل بین‌الملل

اوضاع زمستانی وضعیت شکننده و متغیری در جبهه‌های جنگ ایجاد کرده و بر این اساس هیچ یک از طرفین درگیر را نمی‌توان برنده یا بازنده رقابت نامید. با این حال همین که مجموعه‌ای از کشورها با عنوان ناتو توان اخراج کامل روسیه از مناطق شرقی اوکراین را نداشتند نشان‌دهنده دست برتر مسکو در جنگ است. به اعتقاد من دست‌کم به‌مدت زیر یک‌سال دیگر جنگ ادامه پیدا خواهد کرد. البته دقیق نمی‌توان گفت نبرد چند ماه طول خواهد کشید اما مشخص است به‌سرعت نمی‌توان به توافق دست یافت چون هنوز غرب به قطعیتی درباره سرنوشت اوکراین دست نیافته است. اروپا و آمریکا بر ادامه حمایت از اوکراین تأکید دارند اما برگزاری راهپیمایی‌های مردمی در کشورهای غربی نشان می‌دهد مردم از جنگ خسته شده و خواهان پایان آن هستند.

چین، هند و ترکیه؛ برندگان منازعه
ابوالفضل بازرگان/ تحلیلگر اوراسیا

بازنده اصلی جنگ را اوکراین می‌دانم، به این دلیل که بیشترین آسیب را می‌بیند. دومین بازنده اروپاست که در مسائل انرژی، تسلیحات و مهاجران در حال هزینه دادن است. باوجود هزینه‌های مادی و انسانی، نمی‌توان گفت روسیه بازنده است چراکه ۲۰درصد خاک اوکراین را در تصرف خود دارد. آمریکا هم با هزینه‌کرد بالای ۱۰۰میلیارد دلاری دچار خسارت بسیاری شده است. برندگان اصلی بحران کسانی هستند که از جنگ اوکراین به نفع منافع ملی خود بسیار بهره برده‌اند مانند چین، هند و ترکیه. غرب و روسیه تلاش دارند با پیروزی در جنگ حیثیتی، نظم آینده جهانی را تعیین تکلیف کنند. این دو رویکرد حداکثری، آینده خیلی روشنی را برای جنگ اوکراین ترسیم نمی‌کند مگر آنکه اوکراین مستقل از اروپا و آمریکا عقلانیت به خرج دهد و وارد مذاکره با روسیه شود و حد میانه‌ای را برای خود تعریف کند تا جنگ به پایان برسد.

خبرنگار: خالدی- اصغریان