به گزارش قدس آنلاین، فیلم سینمایی «غریب» جدیدترین اثر محمدحسین لطیفی با نگاهی به بخشی از زندگی شهید محمد بروجردی نوروز امسال در سینماها اکران شد و تا امروز توانسته حدود ۶ میلیارد تومان فروش داشته باشد.
این فیلم سینمایی روایتگر اقدامات شهید بروجردی (با بازی بابک حمیدیان) و جمعی از همرزمانش در غرب کشور برای سامان دادن به اوضاع و رسیدگی به شرایط مردم است.
«غریب» محصولی از سازمان فرهنگی هنری اوج است که اولین نمایش خود را در چهل‌ویکمین جشنواره فیلم فجر تجربه کرد و در هفدهمین جشنواره فیلم مقاومت نیز توانست جایزه بهترین فیلم را از آن خود کند.
به بهانه اکران این فیلم سینمایی با محمدحسین لطیفی گفتگویی داشتیم که در ادامه مشروح آن را می‌خوانید:
زندگی شهید بروجردی مملو از ماجراهایی است که می‌توانند برای تبدیل شدن به یک فیلم سینمایی مناسب باشند. چرا این برش از زندگی شهید بروجردی که روایتگر اقدامات او در غرب کشور است را برای ساخت یک فیلم سینمایی انتخاب کردید؟
قرار ما بر این بود که سریال زندگی شهید بروجردی را بسازیم. قصه سریال از دوران کودکی ایشان شروع می‌شد و تا زمان شهادت ادامه داشت اما به هزار و یک دلیل که الان نیازی به گفتن آن‌ها نیست، با جمیع نظرات مسئولان سازمان اوج و آقای عنقا به این نتیجه رسیدیم که فیلمی سینمایی بسازیم و به نظرم دراماتیک‌ترین لحظاتی که می‌توان برخوردی سینمایی با آن داشت و جان کلام را در شرایط بحران برای این شهید بیان می‌کرد جنگ ۲۲ روزه کردستان بود. به همین دلیل این برش از زندگی شهید بروجردی را انتخاب کردیم.
وقتی شخصیت اصلی فیلم را بر بستر جنگ و مقاومت را تعریف می‌کنید شرایط ملتهبی ایجاد می‌شود و قطعاً این شرایط دراماتیک‌تر و سینمایی‌تر است.
شخصیت شهید بروجردی که در فیلم «غریب» تعریف شده نشانه‌هایی جزئی در رفتار و اخلاق دارد که مخاطب را با او همراه می‌کند. آیا این ویژگی‌های شخصیتی مثل صبور بودن، لبخند زدن و… واقعی هستند یا نویسنده برای ارتباط بیشتر با شخصیت اصلی فیلم به آن اضافه کرده است؟
صد در صد ویژگی‌های اخلاقی و حتی ویژگی‌های اینچنینی که در فیلم می‌بینیم و اینکه شهید بروجردی تأکید دارد هیچوقت دست به اسلحه نمی‌برد مگر اینکه مجبور شود، همگی از خصوصیات اخلاقی ایشان بوده و حتی ما در بسیاری مواقع نتوانستیم ویژگی‌های اخلاقی ایشان را ترسیم کنیم چراکه ایشان بیش از آنچه که در فیلم می‌بینید روحیه‌ی مدارا داشتند و برای برقراری صلح تلاش می‌کردند.
رجوع به شخصیت شهید بروجردی جدا از این بحث که ماجراهای پیرامون او جذابیت سینمایی دارند، به لحاظ اجتماعی و سیاسی چه کارکرد امروزی می‌تواند داشته باشد؟
من از زبان خیلی‌ها شنیدم که پس از دیدن «غریب» به این نکته اشاره کرده‌اند که ما در روزگاری زندگی می‌کنیم که شاید اگر ۱۰ نفر مثل شهید بروجردی داشتیم بسیاری از مشکلاتمان حل بود. این نشان می‌دهد که اتفاقاً فیلم «غریب» در زمان خوبی ساخته شده است. کسی که وقتی می‌بیند دو دستگی ایجاد شده، خطاب به افراد می‌گوید آنقدر دشمن دارم که نمی‌دانم با آن‌ها باید بجنگم یا خیر، برای امروز ما حرف‌های بسیاری دارد. امروز شاهد هستیم که یک دو دستگی در مملکت‌مان در حال شکل‌گیری است و اگر بخواهیم نگاه دقیقی داشته باشیم بیش از هر چیز به تعامل و گفتگو نیاز داریم و شهید بروجردی این نکته را به ما گوشزد می‌کند و می‌آموزد.
نکته دیگر این است که باید به مردم اعتماد کرد و این نگاه در عملکرد شهید بروجردی وجود دارد و در گوشه گوشه فیلم «غریب» به چشم می‌خورد. مصداق‌های زیادی در فیلم وجود دارد که با آن‌ها برخورد خواهید کرد اما نکته قابل تأمل این است که باید بگویم وقتی این فیلمنامه نوشته شد و فیلمبرداری را آغاز کردیم، ۱۰ روز بعد اتفاقات تلخ و ناخوشایند سال گذشته در کشور رخ داد. در واقع اگر مصداق‌هایی هم وجود دارد باید بگویم که این موارد بر اساس اتفاقات سال گذشته در فیلمنامه گنجانده نشده است.
اما می‌توان مصداق‌هایی را در فیلم مشاهده کرد که این شائبه را به وجود می‌آورد که شما قصد داشتید اشاره‌ای به اتفاقات ماه‌های اخیر داشته باشید.
این نوعی پیش‌بینی ما بود، اگر لحظات فیلم با شرایط و گفتگوهایی که امروز در جامعه شاهد هستیم همخوانی دارد به این دلیل است که حتی اگر بخواهیم کتمان کنیم یا سرپوش بگذاریم، پیش‌نیازهای شکل‌گیری التهاب در جامعه ما وجود داشته است. مردم نیاز به اعتماد و زندگی در آرامش دارند. این‌ها نکاتی است که شهید بروجردی در کردستان می‌گوید و شما آن را می‌توانید به کل ایران تعمیم دهید. ما باید جنسی از مدیران را در کشورمان شاهد باشیم که با مردم در تعامل باشند و شهید بروجردی چنین شخصیتی است و می‌تواند الگویی برای همه مدیران باشد.
با این تفاسیر می‌توان «غریب» را فیلمی سیاسی دانست؟
«غریب» را اصلاً فیلمی سیاسی نمی‌دانم، خودم اصلاً شخصیتی سیاسی نیستم و علاقه‌ای هم به سیاست و گفتگوهای سیاسی ندارم و حتی به مدیران ارشد کشور که خواستار گفتگو بودند؛ گفته‌ام که ما با هم گفتگویی نداریم چون شما سیاستمدار هستید و من فکر می‌کنم هنرمند هستم که البته شاید هم نباشم.
هنر پدید آمده تا انسان بسازد اما سیاست همیشه انسان را خراب کرده است. من شخصاً سعی می‌کنم آلوده به سیاست و سیاست‌بازی نشوم؛ آنچه که احساس می‌کنم درست است را می‌گویم و سعی می‌کنم حرف غلطی نزنم.
با این حال در فیلم «غریب» نشانه‌های سیاسی بسیاری وجود دارد. مثلاً شخصیت منفی فیلم با بازی مهران احمدی در فرانسه تحصیل کرده و از این کشور به ایران آمده است. چرا کشور فرانسه را برای این شخصیت انتخاب کردید، آیا این شخصیت واقعی است یا این انتخاب معنایی دارد؟
بحث این شخصیت خیلی طولانی است ولی وقتی سریال به فیلم سینمایی تبدیل شد، حامد عنقا ترکیب سه شخصیت منفی این قصه که بر اساس واقعیت بودند همه را در قاموس یک شخصیت قرار داد که مهران احمدی نقش آن را ایفا می‌کند. چون یکی از این شخصیت‌ها در فرانسه درس خوانده باید بگویم که انتخاب کشور فرانسه به دلیل وفاداری به واقعیت است و دلیل دیگری ندارد.
دیگر کاراکترهای فیلم غیر از شهید بروجردی واقعی هستند؟
همه کاراکترهای فیلم واقعی هستند و خیلی از افرادی که کاراکترشان را در «غریب» می‌بینید، الان زنده هستند. در رابطه با اتفاقات و ماجراهای فیلم هم باید بگویم که ما بر اساس تحقیقات میدانی و خاطراتی که مطرح شده به وقایع داخل فیلم رسیدیم و همه آن‌ها توسط نویسنده دراماتیزه شده‌اند.
فیلم «غریب» در سکانس‌های جنگی‌اش که در شهر اتفاق می‌افتد یادآور فیلم «نبرد الجزایر» است که در مصاحبه قبلی به تأثیرپذیری از این فیلم اشاره کردید. چه شباهتی به لحاظ موقعیت نسبت به این فیلم و «غریب» وجود دارد؟
غیر از اینکه ۴۰ سال پیش «نبرد الجزایر» را دیدم دوباره این فیلم را ندیدم اما در «غریب» اشاره‌ای به «نبرد الجزایر» کرده‌ایم و هیچ ابایی هم نداریم که بگوییم احتمالاً از این فیلم تأثیر گرفته‌ایم. اما باید به این نکته توجه داشته باشیم که هرچند «نبرد الجزایر» در زمان خود فیلمی پیشرو است اما سینما امروز تغییر کرده و ما باید بیشتر به واقعیت نزدیک شویم.
فیلمبرداری سکانس‌های جنگ شهری بسیار کار دشواری است و تفاوت‌های چشمگیری با فیلمبرداری میدان جنگ دارد و این سخت بودن کار وقتی بیشتر می‌شود که ما تجهیزات کافی و آنچنانی را هم برای فیلمبرداری نداریم و اگر پشت صحنه‌ها دیده شوند همه متوجه این مسئله می‌شوند.
در فیلم «غریب» نشانه‌های دیگری هم وجود دارد که می‌تواند اشاره‌ای به امروز کشور ما باشد. به عنوان مثال چرا شخصیت نفوذی فیلم را فردی انتخاب کردید که در یک سکانس سعی دارد مردم را مجبور کند نماز بخوانند؟
این شخصیت‌ها و اتفاقات و صحنه‌ها بر اساس تحقیقات میدانی ما در فیلم گنجانده شده‌اند. «غریب» صادقانه غریب است، آقای عنقا روی این اسم تأکید داشت و خودشان هم آن را پیشنهاد دادند و وقتی این اسم مطرح شد من احساس کردم که واقعاً عنوان مناسبی است.
شهید بروجردی سال‌ها پیش به ما می‌گوید که نفوذی فقط درد ارتش نیست، از نفوذی‌ها بترسید. متأسفانه ما در طول این سال‌ها حواسمان به نفوذی‌هایی که خودشان را کاتولیک‌تر از پاپ نشان می‌دهند، نیست؛ در حالیکه آن‌ها برای کشور خطرناک‌تر هستند. شخصیتی مثل محمد بروجردی در شرایطی قرار دارد که همه خود را همراهِ او نشان می‌دهند اما او غریب است چراکه ایده‌آل‌هایش بسیار متفاوت است. توجه داشته باشید که این شرایط مربوط به سال‌های اول انقلاب است و ما امروز در شرایطی هستیم که سال‌ها از انقلاب گذشته و قطعاً باید بیشتر حواسمان به این نفوذی‌ها باشد چراکه نفوذی‌ها خیلی بیشتر از گذشته در کشورمان ریشه دوانده‌اند.
آیا از شرایط اکران و میزان استقبالی که از فیلم «غریب» صورت گرفته، رضایت دارید؟
وقتی که فیلم در نوروز اکران می‌شود و ماه مبارک رمضان هم همزمان با این ایام است من معتقد بودم که در این شرایط باید اقداماتی جدی برای تبلیغات صورت بگیرد؛ دوستان گفتند که تلویزیون تیزرهای بیشتری به فیلم اختصاص می‌دهد.
من معتقدم اگر فیلم خوب باشد ممکن است در اکران در مقابل یک فیلم کمدی نتواند فروش جالب توجهی داشته باشد. البته من چندین فیلم کمدی ساخته‌ام ولی می‌دانم که بعد از دیدن یک فیلم کمدی معمولاً آن را دور می‌اندازید و چیز زیادی از آن به یاد نمی‌آورید و فقط خنده‌هایتان را به یاد می‌آورید در حالیکه امثال فیلم «غریب» در بایگانی تاریخ سینمای ایران می‌ماند.
«روز سوم» در سالی اکران شد که من فیلم «توفیق اجباری» را هم داشتم. «توفیق اجباری» با فروش دو میلیارد و ۴۷۰ میلیون تومان پرفروش‌ترین فیلم سال شد و فیلم «روز سوم» در رتبه نهم قرار گرفت اما مردم ایران امروز «روز سوم» را بیشتر از «توفیق اجباری» دیده‌اند. به نظر من طی سال‌های آینده «غریب» در جاهای مختلف دیده خواهد شد، برای کارگردان هم چیزی مهم‌تر از دیده شدن نیست اما رخ دادن این اتفاق صبوری می‌خواهد. برای من اهمیت چندانی ندارد که بخواهم بگویم که قصد داشتم کارگردان پرفروش‌ترین فیلم امسال باشم چراکه «غریب» در سینما نسبت به فیلم‌های کمدی اندازه مشخصی مخاطب دارد و ممکن است نتواند گوی و میدان را در اختیار بگیرد. من نمی‌گویم با ساختن «غریب» کار خاصی انجام داده‌ام اما اگر فیلم خوب باشد در درازمدت دیده خواهد شد و هدف ما هم این بوده که روی جامعه بینندگان خودمان تأثیر بگذاریم و امیدوارم این تأثیر را شاهد باشیم.
مخاطب اصلی «غریب» را مردم می‌دانید یا مسئولان؟
هر دو را مخاطب فیلم می‌دانم. مسئولان هم باید این فیلم را ببینند و رویه‌های خود را در راستای الگو گرفتن از شهید بروجردی تغییر دهند و مردم هم مخاطب این فیلم هستند تا ببینند که ما چه ایده‌آل‌هایی داشتیم.
نظر شما