قدس آنلاین: برنا نوشت، دیپلماسی و سیاست خارجی از بازوان اصلی هر دولت برای اداره امور هر کشوری خواهد بود؛ امری که با تعیین راهبرد و استراتژی مناسب با توجه به ژئوپلیتیک و موقعیت جغرافیایی می‌تواند جایگاه هر کشور را تغییر و نقشی اصلی به بازیگری آن در معادلات بین‌الملل دهد؛ نگاه توامان به غرب و شرق یکی از مباحث مورد مناقشه میان دولت‌ها بوده است که با نیم نگاهی به دیپلماسی در دولت‌های یازدهم و دوازدهم می‌توان دریافت که اگر چه برجام و مذاکرات هسته‌ای تلاشی برای تحکیم روابط با غرب بود، اما شاید در سایه چالش‌های این مذاکرات که در نهایت به خروج آمریکا و بازگرداندن تحریم‌ها منجر شد، نگاه به شرق با تمرکز ویژه به دیپلماسی منطقه‌ای و استفاده از ظرفیت‌های همسایگی مغفول ماند.
خلیج فارس و پایان رخوت دیپلماتیک در سایه سیاست همسایگی
اواخر مرداد ۱۴۰۱ بدر عبدالله المنیخ، سفیر جدید دولت کویت در ایران رونوشت استوارنامه خود را به وزیر امور خارجه کشورمان تقدیم کرد تا روابط دو کشور پس از سال وارد مرحله جدیدی شود؛ سیف الزعابی سفیر امارات متحده عربی در جمهوری اسلامی ایران نیز اواخر شهریور ۱۴۰۱ برای از سرگیری ماموریت خود به تهران بازگشت؛ این در حالی است که روابط جمهوری اسلامی ایران با کشورهای خلیج فارس به بهانه اقدام خودسرانه آتش زدن سفارت عربستان در ایران و عدم تلاش دولت پیشین برای احیای روابط در بعضی مقاطع شکل خصمانه به خود گرفته بود.
هر چند نباید از این چشم پوشی کرد که محور جدیدی در غرب آسیا در همان مقطع در حال شکل گیری بود که سالها منطقه را آبستن حوادث تروریستی کرد و این نیز از عوامل اثرگذار بر این روابط تیره و تار بود، ولی تلاش فعالی از دولت سابق برای مدیریت حوادث منطقه و کنش کشورهای پیرامون خلیج فارس را شاهد نبودیم.
تلاش های دولت سیزدهم برای همگرایی در منطقه با هدف حفظ صلح و ثبات با دستور کار قرار دادن دیپلماسی همسایگی و در نهایت بازگشت سفرای امارات و کویت به ایران، اعزام هیات دیپلماتیک برای مذاکره با بحرین و ابراز تمایل کشورهایی مانند مصر و اردن برای رابطه با ایران و در راس آنها از سرگیری روابط جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی پس از ۷ سال تحسین افرادی با گرایش‌های مختلف سیاسی را برانگیخت.
ساز ناکوک برجامیان و گره زدن زلف توافق تهران-ریاض به برجام
رسانه های همسو با دولت دهم و در راس آن روزنامه شرق اخیرا در سلسله گفت و گوهایی در تلاش است تا بازنمایی معکوسی از توافق مهم بین ایران و عربستان را به افکار عمومی منتقل کند. این روزنامه ۱۸اردیبهشت ۱۴۰۲در گفت و گو با یک کارشناس بین المللی، سوالات را به سمت و سوی می کشاند که در نتیجه این کارشناس بین الملل بگوید: «وقتی اروپایی‌ها و آمریکا با نقش‌آفرینی چین و عربستان توانستند دو بخش از توافق سه‌گانه خود در حوزه توان دفاعی و همچنین نفوذ منطقه‌ای ایران را عملیاتی کنند، دیگر چه نیازی دارند که بخواهند دوباره با تهران پای میز مذاکره بنشینند تا در زمینه هسته‌ای با ایران گفت‌وگو کنند!؟ وقتی به‌راحتی می‌توانند از طریق اهرم آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، شورای حکام، شورای امنیت، تحریم‌ها، مکانیسم ماشه و... ایران را احتمالا وادار به عقب‌نشینی هسته‌ای بکنند، دیگر نیازی به گفت‌وگو نیست.»
این روزنامه در این گفت و گو به کرّات در صدد آن است که این گزاره را در افکار عمومی جا یباندازد که اولا دولت سابق اجازه انجام چنین توافقی را نداشت و نظام هم در این زمینه و هم در به نتیجه رسیدن برجام، فرصت سوزی کرد و هم اینکه توافق فعلی با عربستان سعودی، دستهای پشت پرده ای دارد که حاصل جمع آن تامین شدن منافع و مطامعی است که آمریکا و تروئیکای اروپایی ناتوان از عملی کردن آن در قالب برجام هستند.
این روزنامه ۳۱فروردین ۱۴۰۲نیز در گفت و گویی تحت عنوان «توافق با عربستان یک پیروزی بدون برجام است» با یک کارشناس دیگر بین الملل که این بار زیاد با رویکرد شرق زیاد موافق نیست، با پرسیدن سوالاتی درصدد است تا به گونه ای زلف برجام را به توافق با عربستان گره بزند تا با همان روحیه «کار خودشان است»، این گزاره را در ذهن مخاطب جا بیاندازد که مگر می شود بدون آمریکا و اروپا توافق به این بزرگی را به ثمر رساند؟
اما گویا این رسانه ها مواضع ابتدایی عقبه سیاسی خود و شخصیت های مورد وثوق خود در آغازین روزهای توافق را از یاد برده اند و تازگی ها به این پی برده اند که با همین دست فرمان که دولت رئیسی در ترمیم مناسبات منطقه ای پیش می رود، ممکن است قافیه انتخابات انتهای سال را ببازند و از هم اکنون وارد گود شده اند.
۲۱ اسفندماه ۱۴۰۱ بود که محمود واعظی رئیس دفتر رئیس‌جمهور سابق در گفت‌وگو با برنا توافق با عربستان را نشانه عقلانیت قلمداد کرده و می‌گوید: «دو کشور ایران و عربستان دو قدرت بزرگ این منطقه هستند و همکاری و تعامل این دو کشور نقش بسیار مثبتی در ثبات و امنیت منطقه دارد و اختلافات آنها می‌تواند باعث بی‌ثباتی و اختلاف کشورهای بیرون از منطقه شود؛ با توجه به اینکه همواره دشمنان ایران و برخی رسانه های غربی و صهیونیستی تلاش کرده‌اند که سیاست خارجی ایران را به گونه ای دیگر جلوه دهند، این توافق به دنیا نشان می‌دهد که ایران بر اساس عقلانیت عمل می‌کند.
همان روز حسین مرعشی دبیرکل حزب کارگزاران سازندگی نیز در گفت و گو با برنا ضمن تبریک این توافق به رئیسی می گوید: «کشور و ملت و منطقه همه از حمله به سفارت عربستان ضرر کردند و الان که این اتفاق مبارک افتاده از کارهای بسیار خوب دولت آقای رئیسی است که ما از ایشان تقدیر می کنیم و باید تبریک بگوییم که با شایستگی این کار انجام شد؛ من این توافق را اقدام مبارکی می دانم که آثارش هم در اقتصاد ایران مثبت است و هم با گام های بعدی که افق هایش برای ما روشن شده است.»
همان روزها محمد هاشمی دیگر شخصیت کارگزارانی(عضو هیات موسس کارگزاران سازندگی) در گفت و گو با برنا این توافق را ضروری دانسته و گفت: «با توجه به اینکه انسجام و وحدت بین کشورهای اسلامی و کشورهای منطقه در نظام بین الملل مهم است، همکاری و توافق ایران و عربستان ضروری بود.»
این چرخش در برخی رسانه های اصلاح طلب را که روزنامه مذکور در صدر آن است، بی شک نمی توان به حافظه تاریخی آنها مربوط دانست زیرا هنوز ۲ماه از موضع ابتدایی حاملان اصلی تفکر اعتدال و اصلاحات درباره توافق ایران و عربستان نمی گذرد که تمامی آنها این توافق را امری مبارک دانسته و ستودند. هرچند حرجی نیست چون بصورت طبیعی در ماههای منتهی به انتخابات جنس رویکردها با مصالح جریانی و سیاسی تغییر می یابد.
انتهای پیام/
نظر شما