به گزارش قدس آنلاین: پرداختن به پوشش و حجاب اسلامی و نیز فلسفه وجودی آن از موضوعاتی است که این روزها در جامعه اسلامی ما مطرح شده است. در گفت‌وگو با حجت‌الاسلام عبدالکریم پاک نیا، عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم و مؤلف و محقق سیره و مناقب اهل‌بیت(ع)، حجاب و عفاف از منظر امام علی بن موسی الرضا علیه‌السلام را مورد بررسی قرار دادیم.

حضرت زهرا(س) بهترین الگوی عملی برای عفاف و حجاب

حجت‌الاسلام پاک‌نیا با اشاره به اهمیت و جایگاه حجاب در روایات اسلامی بیان می‌کند: در روایات معصومین(ع) تأکید فراوانی برای رعایت حجاب بانوان و لزوم حفظ عفت عمومی و اجتماعی، برگرفته از آیات الهی آمده است. در برخی از روایات ضرورت حجاب بیان شده و در برخی دیگر حدود و محدوده آن اعم از سنی که دختران باید از آن به بعد حجاب داشته باشند، تبیین شده است. تعیین محدوده زینت و آرایش زن هم در روایات بیان شده است. همچنین ما روایات بسیار زیادی در تبیین اهمیت حیا و عفاف داریم. حیا و عفاف در جامعه اسلامی ارتباطی تنگاتنگ با مقوله حجاب دارد.

او اضافه می‌کند: علاوه بر این‌ها در روایات ما گزارش‌های تاریخی از عملکرد پیامبر اسلام(ص) و حضرت علی(ع) به دستمان رسیده که اقامه عملی حجاب و زمینه‌سازی فضای عفت عمومی را در امتشان نشان می‌دهد. در کنار این‌ها سیره عملی بانوانی مثل حضرت فاطمه(س) و حضرت زینب(س) در روایات دیده می‌شوند که بهترین الگوی عملی برای عفاف، حجاب و غیرتمندی بر این فضیلت اخلاقی هستند.

استاد سطح عالی حوزه علمیه قم به برخی از آیات و روایات در مورد حجاب نیز اشاره کرده و می‌گوید: در روایتی از امام صادق(ع) داریم که حضرت فرمود: «دختر باید بعد از بلوغ روسری بر سر نهد». این امام بزرگوار در جای دیگری می‌فرماید: «بر دختری که به سن بلوغ می‌رسد، روزه و حجاب واجب است». پیامبر گرامی اسلام(ص) نیز فرموده‌اند: «نمایان ساختن تمام بدن برای زوج رواست و سر و گردن را می‌توان در برابر پسر و برادر آشکار کرد، اما در برابر نامحرم باید از چهار پوشش استفاده کرد: پیراهن، روسری، پوششی وسیع‌تر از روسری که بر روی سینه می‌افتد و چادر». همچنین در یکی از روایاتی که از امام صادق(ع) نقل شده، چنین آمده است که امام صادق(ع) محدوده حجاب را در تفسیر آیه ۳۱سوره نور بیان نموده است «زنان مؤمن، زینت های خود را در مقابل نامحرم، آشکار نمی سازند؛ مگر زینت هایی که به خودی خود آشکار هستند».

ترویج حجاب و عفاف در کلام ائمه(ع)

عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم به برخی از روایات در مورد اهمیت حیا و عفاف نیز اشاره کرده و تشریح می‌کند: امام علی(ع) فرموده ‌است که «نیکوترین پوشش دین، حیاست» و در روایتی دیگر نیز بیان کرده است که «عفت سرچشمه همه خوبیهاست». عفت فقط در مورد حجاب نیست و مفهومی گسترده‌تر از این حرفها دارد. در رفتار، گفتار و خیلی موارد دیگر هم عفت داریم. امام حسن مجتبی(ع) نیز فرموده است «کسی که حیا ندارد، ‌ایمان ندارد». حضرات معصومین(ع) در کنار بیانات و توصیه‌هایی که داشتند، عملاً در زمان حکومتشان هم در راستای ترویج حجاب، حیا و عفاف در جامعه اقدام می‌کردند. روایت شده است که پیامبر گرامی اسلام(ص) نسبت به وضع زنان و پوشش نداشتن آنان حساس بود.

او به روایتی دیگری از امیرالمؤمنین(ع) نیز اشاره کرده و عنوان می‌کند: امیرالمؤمنین علی(ع) نقل می‌کند که پیامبر(ص) پرسید بهترین چیز برای زنان چیست؟ حضرت فاطمه(س) در پاسخ گفت «اینکه مردان را نبینند و مردان نیز آنان را نبینند». پیامبر(ص) از پاسخ زهرا(س) شگفت‌زده شد و فرمود: «فاطمه، پاره تن من است». در روایتی دیگر امام باقر(ع) فرمود: «فاطمه سیده زنان بهشت است» و بعد به حجاب حضرت زهرا(س) اشاره کرد. حضرت زهرا(س) حجابی سرتاسری داشت و در مقابل نامحرم کاملاً پوشیده بود. در روایتی که حضرت می‌خواستند به مسجد برود نیز چنین آمده است که حضرت زهرا(س) مقنعه خود را روی سر انداخت، سرتاسر بدن خودش را با چادر پوشاند و با جمعی از قبیله خود به مسجد رفت.

او اضافه می‌کند: امام موسی بن جعفر(ع) از پدرانش نقل فرموده است که ‌امیرمؤمنان علی(ع) فرمود فرد نابینایی اجازه خواست که به منزل فاطمه(س) وارد شود، آن گرامی خود را از او پوشیده داشت رسول خدا(ص) به او فرمود: چرا خود را پوشیده داشتی در حالیکه نابیناست و تو را نمی‌بیند؟ عرض کرد: اگر او مرا نمی‌بیند من او را می‌بینم، و نیز رایحه و عطر را می‌بوید و شامه‌اش سالم است. رسول خدا(ص) فرمود: گواهی می‌دهم که تو پاره تن منی. انتقال این روش و منش حجاب از حضرت زهرا (س) به جناب زینب کبری (س) هم همینطور است. حضرت زینب(ع) وقتی به همراه اسیران، وارد مجلس یزید شد، خطبه‌ای ایراد کردند که در آن، خطاب به یزید آمده است: «آیا این امر از عدالت است که زنان و کنیزان خود را در پشت پرده جای دهی، ولی دختران پیامبر خدا(ص) را در میان نامحرمان، به صورت اسیر، حاضر کنی؟ تو زنان و کنیزان خود را در حرم ستر و پوشش نگاه داری، ولی خاندان رسالت را با دشمنانشان در شهرها و آبادی‌ها بگردانی تا باده نشینان، نزدیکان، بیگانگان، اراذل و اشراف، آنان را ببینند؛ درحالی که از مردان آنان، کسی همراهشان نیست و سرپرست و حمایت‌گری ندارند؟».

حجاب و عفاف از منظر امام رضا(ع)

محقق سیره و مناقب اهل‌بیت(ع) به رهنمودهایی از امام هشتم شیعیان درباره عفاف و حجاب اشاره کرده و توضیح می‌دهد: محمد بن سنان می‌‏‏گوید: حضرت امام رضا(ع) در جواب سؤالات من، نامه ‏ای برایم ارسال داشت که در فرازی از آن فرموده بود: «نگاه کردن به موهای زنان شوهردار و غیرشوهردار حرام است؛ زیرا این نگاه مرد را تهییج و تحریک می‌کند و تهییج، شخص را به فساد و داخل شدن در حرام و اعمال ناپسندیده می‌کشاند و همچنین است حکم نگاه به غیر مو مگر در موردی که حق‌تعالی در قرآن، آن را استثنا کرده و فرموده است «بر زنان سالخورده که ‌امید ازدواج ندارند باکی نیست که لباس‌هایشان را غیر از چادر بر زمین بگذارند و اشکالی ندارد که به موهای مثل این زنان نگاه شود».

حجت‌الاسلام پاک‌نیا در پاسخ به این سوال که بر اساس سخنان امام هشتم(ع) هدف دین از ضروری دانستن حجاب چیست، می‌گوید: طبق روایات وارد شده، زن باید خودش را بپوشاند تا مردها را تحریک نکند و در جامعه فضای عفت حاکم بشود. البته از طرف دیگر این روایت وجود دارد که روزی حسن بن جهم به محضر امام رضا(ع) مشرف شد. او متوجه شد که حضرت، ظاهری آراسته دارد و خضاب هم کرده است. با تعجب پرسید: «خضاب کرده‌اید؟ » امام فرمود: «بله با حنا و برگ نیل خضاب کرده‌ام. مگر نمی‌دانی که این کار سودی فراوان دارد. از جمله آنکه همسر تو دوست دارد در تو همان زیبایی و آراستگی را ببیند که تو دوست داری در او ببینی و زنانی در اقوام گذشته از دایره عفت، بیرون رفتند و فاسد شدند و چنین نشدند مگر به دلیل کم‌توجهی شوهرانشان به آرایش خود». امام رضا(ع) در سخن دیگری فرموده است: «همسرت از تو همان را می‌خواهد که تو از او توقع داری». با توجه به سخنان امام رضا(ع) متوجه می‌شویم که هدف اسلام از ضرورت دین حذف زمینه‌های فساد است. مرد و زن باید مسائل جنسی خودشان را منحصر به کانون گرم خانواده کنند اگر نه جامعه از سلامت جنسی برخوردار نخواهد بود.

مهمترین دستاوردهای حجاب

او به توضیح دستاوردهای حجاب نیز پرداخته و می‌گوید: یکی از مهمترین دستاوردهای حجاب آرامش روانی است. خداوند فرموده است که «به مؤمنان بگو چشمهای خود را از نگاه به نامحرمان فرو گیرند و عفاف خود را حفظ کنند. این برای آنان پاکیزه ‏تر است. خداوند از آنچه انجام می ‏دهید آگاه است» این دستور نشان می‌دهد که در جامعه نباید چشم‌چرانی صورت بگیرد تا فساد در جامعه ایجاد نشود. دستاورد دیگر حجاب، استحکام پیوند خانوادگی است. یک زن بی‌حجاب به خانم با حجابی گفت: شما چرا حجاب دارید؟ و پاسخ گرف: به خاطر تو. من حجاب دارم که همسرت در جامعه من را نبیند و در خانه بین زن و شوهر اختلافی ایجاد نشود. دستاورد دیگر حجاب، استواری اجتماع است. پوشاندن بدن زن بجز صورت و دست‌ها مانع انجام هیچ فعالیت فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی نیست. آنچه که موجب فلج شدن نیروی جامعه است، لذت‌جویی‌های شهوانی است.

محقق و مؤلف سیره اهل‌بیت(ع) ادامه می‌دهد: حفظ احترام زن یکی دیگر از دستاوردهای حجاب است. زن می‌تواند با حجاب احترام خودش را بیشتر داشته باشد. خدای متعال در آیه 59 سوره احزاب فرموده است «ای پیغمبر به زنان و دختران خود و زنان مؤمنان بگو که خویشتن را به چادر فرو پوشند، که این کار برای اینکه آن‌ها به عفت و حریت شناخته شوند تا از تعرض و جسارت هوسرانان آزار نکشند بسیار نزدیکتر است و خدا در حق خلق بسیار آمرزنده و مهربان است».

حجت‌الاسلام پاک‌نیا در پایان تصریح می‌کند: برای ترویج حجاب نیاز به تبیین ارزش حجاب داریم. اینکه خدای متعال به چه مناسبتی برای خانم‌ها حجاب را لازم و واجب کرده است؟ باید سعی کنیم دلایل عقلی و عرفی ضرورت حجاب را در مقالات مختلف داشته باشیم. تشویق و حمایت مروجان حجاب در جامعه خیلی مهم است که متأسفانه امروزه کم‌رنگ شده است. نقد باورهای غلط درباره حجاب باید مورد توجه قرار بگیرد. پاسخ به شبهات حجاب و عفاف هم باید گفته شود. عملکرد قانونی عفاف و حجاب نیز باید برجسته شود زیرا قانون رسمی کشور است. از همه مهم‌تر برخورد با افراد متنفذ و چهره‌های شناخته شده‌ای است که کشف حجاب می‌کنند یا کشف حجاب را تبلیغ می‌کنند.