به گزارش قدس آنلاین، شیخ بهایی دانشمندی است که همگان او را بیشتر نخبه و دانشمندی در رشته معماری می شناسند، البته که او در این رشته حرف های بسیاری برای گفتن داشت و کارهای بسیاری هم انجام داد، نقش شیخ بهایی در معماری حرم مطهر رضوی کم نظیر و شاید بی نظیر باشد، زیرا آن طور که در کتاب "دلشدگان" نوشته محمد لک علی آبادی آمده است: در مورد نقشه و ساخت حرم مطهر امام رضا (ع) توسط شیخ بهایی یکی از مسؤلین آستان قدس رضوی تعریف می‌کرد: شیخ بهایی پس از طراحی حرم، در هنگام ساخت آن، خود بر کلیه امور نظارت داشته‌ اند و تمام مراحل ساخت حرم نیز تحت نظارت و کنترل ایشان انجام می شده است.

معماری مسجد جامع اصفهان، مسجد مشهور چهارباغ، مسجد شیخ لطف الله و ... که هر کدام با شیوه ای خاص و زیبا همچنان جزو مساجد با بناها و معماری ویزه محسوب می شوند از جمله کارهایی هستند که با طراحی شیخ بهایی بنا شده اند.

شیخ بهایی دانشمند ایرانی خاصی بود هم دانش زیادی از ریاضی و هندسه داشت و هم از علم معماری و نجوم می دانست، او حتی  محاسبه جهت قبله مسجد امام را نیز انجام داد،  این قبله یابی که با استفاده از ابزارهای آن زمان صورت پذیرفته، تنها هفت درجه با جهت واقعی قبله اختلاف دارد. تزیینات عمده این مسجد از کاشی‌های خشت هفت رنگ است.

اما قبله یابی شیخ بهایی فقط به مسجد امام منحصر نشد بلکه اکنون نیز در قسمت شمال شرقی صحن مسجد جامع گوهرشاد نیز با ستونی رو به رو می شویم که دو متر و یک و نیم متر قطر دارد، روی این ستون  قبله نمایی قرار دارد که آن را شیخ بهایی ساخته است.

شکل این شاخص به صورت ذوزنقه ‌ای قائم‌ الزاویه به قطر پنج میلی ‌متر است که از ساق عمودی ۱۲ سانتی ‌متری برخوردار است.

روی سمت شرقی شاخص، یک علامت پیکان و عبارت «امتداد محور عالم یا ستاره جدی» کنده‌ کاری شده که نشان می‌ دهد نوک شاخص، به سمت ستاره قطبی قرار دارد، روی سنگ دایره ‌ای کف شاخص، خط ظهر شرعی کشیده شده  که هنگام تطبیق سایه با این خط، اذان ظهر توسط مؤذن مسجد اقامه می‌شود.

نکته بسیار جالب درباره شاخص آفتابی مسجد گوهرشاد این است که مؤذن می ‌تواند از فراز گلدسته، خط سایه آن را ببیند و متوجه زمان تقریبی ظهر شرعی شود.

طبق مندرجات موجود روی سنگ کف شاخص، این ابزار مهم در سال ۱۳۱۲ خورشیدی توسط «حاج‌حسین حجارباشی زنجانی» ترمیم و بازسازی شده است.

ظاهراً ستون شاخص به مرور زمان آسیب دیده و نیاز به تعمیر اساسی داشته اما عدم دقت لازم در نصب دوباره آن، موجب شد که مقدار دو درجه از حالت عمودی منحرف شود و در حال حاضر نیز پایه سنگی شاخص این اشکال را دارد.