اما این پرسش قابل طرح است که سازوکار اثرگذاری این رخدادهای بین‌المللی بر بازار ارز چگونه است؟ با افزایش گستره تعاملات بین‌المللی این پیام به جامعه تولیدی و مصرفی مخابره می‌شود که این اتفاق‌ها رخ بدهد: ورودی ارزهای نفتی افزایش می‌یابد، هزینه واردات و صادرات کاهش می‌یابد، خروج سرمایه ناشی از نااطمینانی کاهش می‌یابد و... . این انتظار موجب حاکم شدن انتظارات کاهشی در نرخ ارز و در نتیجه افزایش عرضه ارز و کاهش تقاضای ارز می‌شود.
برای اینکه تصویر بهتری از تأثیر توافق‌های بین‌المللی دولت در عرصه سیاست خارجی روی نرخ ارز تصویر کنیم، می‌توانیم نرخ ارز را در قالب موازنه پرداخت‌ها یعنی در قالب منابع و مصارف ارزی بررسی کنیم. موازنه پرداخت‌ها خلاصه‌ای از مبادلات بین شهروندان و دولت در ایران و شهروندان و دولت‌ها در خارج از کشور است.
موازنه پرداخت‌ها یک طرف منابع و یک طرف مصارف دارد. به دلیل ناچیز بودن سهم ورود سرمایه، عمده منابع ورودی ما صادرات کالا و خدمات است.
از آن طرف عمده مصارف ارزی ما مربوط به واردات کالا و خدمات و خروج سرمایه است. از این منظر، توافقاتی که در فضای بین‌المللی داشتیم نخست سبب افزایش دسترسی به ارزهای خارجی شده که موجب کاهش خالص خروج سرمایه می‌شود و دوم این انتظار را ایجاد می‌کند که هزینه‌های صادرات و واردات کاهش پیدا می‌کند.
سومین اثری که این تعاملات دارد، نااطمینانی بین‌المللی را نزد مردم کمتر می‌کند. این کاهش نااطمینانی در فضای جامعه سبب می‌شود مردم تقاضای کمتری برای نگهداری دارایی و سرمایه خارجی داشته باشند؛ این سه کانال موجب می‌شوند نرخ ارز ثبات نسبی داشته باشد.
البته باید یادآور شد این وضعیت می‌تواند موقتی باشد؛ چرا که انتظارات می‌تواند در آن واحد به سمت مثبت و در آن واحد منفی بشود و این امکان وجود دارد این فضای مثبت که ایجاد شده در پاییز با یک اتفاق منفی و تقاضای خروج سرمایه افزایش پیدا کند، وقتی این نااطمینانی بیشتر شود مردم احتمال می‌دهند نرخ ارز قرار است بیشتر بشود و این سبب می‌شود از همین الان تقاضای واردات بیشتر شود و صادرکننده‌ها با علم به اینکه احتمالاً نرخ ارز در روزهای آینده گران‌تر می‌شود، ارزشان را دیرتر می‌آورند و همه این‌ها موجب می‌شود افزایش کسری حساب جاری و فشار خروج سرمایه داشته باشیم و نرخ ارز بالا برود. در شرایطی که توصیف شد بانک مرکزی چه باید بکند؟ بانک مرکزی به جای تعیین نرخ باید به امر بازارسازی و کاهش نوسان‌ها متمرکز شود.
ما باید بازار رسمی داشته باشیم و به جای مداخلات قیمتی، مداخلات سیاستی بکنیم.
نظر شما