به گزارش قدس آنلاین، سفر تیرماه سال گذشته محمد بن‌سلمان به آنکارا از باز شدن یخ روابط ترکیه و سعودی حکایت داشت. در ادامه این مسیر، رجب طیب اردوغان از عصر روز گذشته سفر سه روزه‌ای را به عربستان، قطر و امارات آغاز کرد که هدف آن گسترش همکاری‌ها عنوان شده است.
هم‌افزایی در عین رقابت
دکتر ابوالفضل بازرگان، کارشناس ارشد مسائل خاورمیانه در گفت‌وگو با قدس در تحلیل این اتفاق، با اشاره به اینکه مناسبات ترکیه و عربستان سال‌ها تحت تأثیر تبعات قتل جمال خاشقچی تیره و تار بود و سال گذشته این روابط عادی‌سازی شده و توسعه یافت، گفت: ترکیه اردوغانی نشان داده سیاست سینوسی دارد و در اصطلاح «وسط باز» است. در این مسیر باوجود تصوری که درباره ترکیه درباره نقش عاملیت اروپا به‌ویژه پس از پذیرش سوئد در ناتو مطرح است اما در واقع، آنکارا از اروپا و آمریکا ناامید است. از طرفی برای عضویت در اتحادیه اروپا هم خیلی نمی‌تواند اطمینان حاصل کند.
دکتر بازرگان ادامه داد: از سویی سه کشور ایران، ترکیه و عربستان سعودی در کنار رژیم صهیونیستی عمدتاً به عنوان عناصر تأثیرگذار در موازنه قوای منطقه غرب آسیا محسوب شده‌اند. ترکیه پیرو ایدئولوژی اخوان‌المسلمین است و رقابت‌های جدی با اسلام سیاسی سعودی دارد. در عین حال، آنکارا با ریاض رقابت‌های جدی ژئوپلتیک در سودان و لیبی داشته و در مصر، عراق و سوریه نیز اختلافاتی هست. اما در عین حال در منطق نظم شبکه‌ای کنونی نظام بین‌الملل، عربستان و ترکیه از آمریکا فاصله گرفته‌اند و گردش به سمت روسیه و چین داشته‌اند و با کشورهای منطقه نیز در عین رقابت، وارد فاز همکاری شده‌اند.
کارشناس امنیت بین‌الملل تصریح کرد: در این فضا آنکارا و ریاض در نظم جدید، ضمن حفظ رقابت با یکدیگر هم‌افزایی قدرت داشته و بر نقاط همکاری متمرکز می‌شوند. قابل ذکر است بن‌سلمان پیش از انتخابات ترکیه ۵میلیارد دلار به اردوغان هدیه داد تا با سپرده‌گذاری در بانک مرکزی، برای کنترل تورم در کشورش استفاده کند. این یک سیگنال بسیار قوی از سرمایه‌گذاری بن‌سلمان برای پیروزی اردوغان و بدان معناست که به محض پیروزی او در انتخابات، روابط آینده آنکارا- ریاض در پنج سال آینده تضمین است.
فرصت‌سوزی ایران در حوزه همکاری‌های نظامی
بازرگان در ادامه در مورد اهداف سفر اردوغان گفت: در سطح رسانه‌ها سفر اردوغان به عربستان عمدتاً در حوزه همکاری‌های اقتصادی مطرح شده که تلاش می‌کند با کمک عربستان اوضاع خود را بهبود بخشد و این مسئله کاملاً صحیح است. اما این سفر در حوزه‌های دیگری نیز اهمیت پیدا می‌کند. یکی از مهم‌ترین موضوعات که به نوعی برای ایران فرصت‌سوزی اتفاق افتاده، همکاری نظامی است. ترکیه تولید تسلیحات زیادی داشته و از آنجا که عربستان سعودی از ایالات متحده رو برگردانده، چهار پنج روز پیش یک توافق امنیتی و تسلیحاتی بین ترکیه و عربستان امضا شده و این می‌تواند آنکارا را به قطب تسلیحاتی منطقه تبدیل کند. عربستان خواهان خرید پهپاد و تقویت نیروی دریایی از طرف ترکیه است و دو کشور با هم توافق کردند با سرمایه‌های عربستان تسلیحات گسترده تولید کنند. این فرصت‌سوزی برای جمهوری اسلامی ایران است که می‌توانست نقش جدی داشته باشد. یکی دیگر از پرونده‌های مهم روی میز، مسئله سودان است.
حل مسئله لیبی و مصر و همچنین عادی‌سازی روابط سوریه با ترکیه از طریق عربستان هم مهم است.
حل و فصل مسائل عراق و لبنان هم می‌تواند در دستور کار قرار گیرد.
یکی دیگر از مهم‌ترین مسائل، ترانزیت از طریق عراق و جمهوری اسلامی ایران برای تبدیل ترکیه به «هاب انرژی» است که ترکیه نیازمند عربستان است و در نهایت در پروژه «قرن ترکیه» و«چشم‌انداز ۲۰۳۰ عربستان» با یکدیگر هم‌افزایی داشته و به تقویت روابط دوجانبه منجر شده است.
عربستان همچنین به دنبال تقویت نفوذ در قفقاز است و همزمان بن‌سلمان و اردوغان با یکدیگر و با ایران رقابت دارند.
نظر شما