رحمان قهرمان پور کارشناس مسائل بینالملل

روابط میان آنکارا و دوحه با آغاز اعتراضات در برخی کشــورهای عربی (ســال ۲۰۱۰ ) و آنچه که برخی از آن با نام بهار عربی تعبیر می‌کنند و به ویژه پس از جدی شدن بحران داخلی لیبی، مدام روند صعودی داشته و پس از سال ۲۰۱۷ با تحریم قطر از سوی ائتلاف سعودی (عربستان، مصر، امارات و بحرین) بیشتر هم شده است.

 هنگامــی که ترکیه پس از کودتای نافرجام ۱۵ ژوئیه ۲۰۱۶ با بحران اقتصادی دســت و پنجه نرم می‌کرد، قطر پشت اردوغان درآمده و با وعده سرمایه‌گذاری ۳۰ میلیارد دلاری در اقتصاد این کشور اثرات منفی دلار بر لیر را خنثی و خطر بزرگی را از آنکارا دور کرد. در مقابل اردوغان هم در موضوع تحریم قطر همواره پشتیبانی خود را از دوحه اعلام کرده است.

 حال و در شرایطی که در یکی دو هفته اخیر زمزمه‌هایی در مورد احتمال نزدیکی اعضای شورای همکاری خلیج‌فارس و کنار گذاشتن اختلاف میان قطر با سعودی به گوش می‌رســد، رجب طیب اردوغان روز گذشته وارد دوحه شد؛ اقدامی که اکنون این پرســش را ایجاد می‌کند که اردوغان از ســفر به قطر آن هم در این مقطع زمانی چه اهدافی را دنبال میکند؟

شــواهد تاریخی مختلف نشان میدهد دولت ترکیه به تغییر مواضع در راستای دستیابی به منفعت ملی عادت دارد. اکنون نیز به نظر میرسد اردوغان با درک این نکته که احتمال گشایش در روابط میان قطر و عربستان وجود دارد، با سفر به دوحه درصدد اســت هماهنگی های لازم با این کشور را برای مراحل بعدی اتخاذ کند.

 البته بهبود سریع روابط دوحه و ریاض به اعتقاد تحلیلگران امری محال به نظر میرسد، اما ترکیه سعی دارد با بهره برداری از فرصت ها در دوره گذار احتمالی نقش خود را بازی کرده و از قافله عقب نماند. نکته دیگر به بهره‌برداری رسانهای اردوغان از این سفر بازمی‌گردد. شبکه قطری الجزیره به عنوان یک بنگاه ســخن‌پراکنی مهم در جهان عرب از حامیان رئیس جمهور ترکیه محسوب شــده و اردوغان که رابطه اش با بسیاری از کشورهای عربی از لیبی، مصر، عراق و ســوریه گرفته تا سعودی و امارات شکراب است، به دنبال آن اســت با بهره‌برداری از این موضوع از بار تبلیغاتی این رسانه استفاده کرده و وجهه خود را در میان اعراب معتبرتر کند.

 اما مهمترین دلیل این ســفر اردوغان را باید در تلاش وی برای جذب سرمایه بیشتر از دوحه جســت‌وجو کرد. به نظر میرسد سلطان ترکیه که تحت فشار اقتصادی قرار دارد، دنبال آن است که سهم بیشتری از ثروت بادآورده نفتی شیخ نشین قطر را جذب کرده و به اقتصاد خود سر و سامانی بدهد.