به گزارش قدس خراسان، خراسان رضوی دومین استان کشور از نظر جمعیت و چهارمین استان از نظر مساحت است و آمارهای قابل توجهی در بحث مصرف آب دارد. جمعیت این استان طبق آخرین سرشماری سال ۹۵ حدود ۶میلیون و ۴۳۵هزار نفر است و بر اساس آمار اداره کل صنعت، معدن و تجارت استان ۵هزار و ۹۶۵ واحد تولیدی صنعتی در استان وجود دارد.
مدیر تحقیقات، برنامه‌ریزی و بررسی‌های اقتصادی شرکت آب منطقه‌ای خراسان رضوی در گفت‌وگو با قدس خراسان ضمن اشاره به آمار بخش‌های مختلف مصرف آب در استان گفت: همه مصارف آب خراسان رضوی که از منابع سطحی و زیرزمینی برای کشاورزی، شرب، بهداشت، صنعت و خدمات برداشت می‌شود، ۴/۹۸ میلیارد مترمکعب است که از این میزان ۴/۱ میلیارد مترمکعب یعنی معادل ۸۲درصد در بخش کشاورزی استان استفاده می‌شود.
سیدحمید میرقاسمی ادامه داد: سهم خدمات و صنعت در استان ۲۳۸میلیون مترمکعب در سال یعنی معادل ۴/۹ درصد است و در بخش‌های شرب و بهداشت استان ۶۶۷ میلیون مترمکعب معادل ۱۳/۴درصد آب استفاده می‌شود.
وی با اشاره به متوسط سرانه مصرف آب در جهان عنوان کرد: در دنیا برای هر فرد در سال به طور متوسط ۶ هزار و ۵۰۰ مترمکعب آب وجود دارد که این سرانه در کشور ما هزار و ۲۰۰ مترمکعب، در استان ۶۰۰مترمکعب و در مشهد ۲۰۰مترمکعب است؛ یعنی به طور حدودی برای هر مشهدی ۳۲ برابر کمتر از متوسط جهانی آب وجود دارد. اگر به ۲۰ سال پیش برگردیم، برای هر نفر در استان ۳هزار و ۵۰۰ مترمکعب آب وجود داشته و دلایل این کمبود، افزایش جمعیت، کاهش بارندگی و منابع آبی و مصرف بی‌رویه است.
میر قاسمی تصریح کرد: براساس یک شاخص جهانی برای مصارف شرب، زیست‌محیطی، نیاز غذایی و فضای سبز دست‌کم باید هزار و ۷۰۰مترمکعب آب وجود داشته باشد تا بگویند منطقه به لحاظ آبی تأمین است. عدد ۲۰۰مترمکعب حتی از این شاخص هم پایین‌تر است. به عبارت دیگر برای هر نفر در دشت مشهد هزار و ۵۰۰ مترمکعب آب کم داریم.
وی ادامه داد: سیاست این است که سهم صنعت در ساختار مصرف آب افزایش پیدا کند و باید گفت کشاورزی صنعتی هم در دسته صنعت قرار می‌گیرد و اگر کشاورزی به سمت صنعتی شدن برود، آب هم به آن تخصیص می‌دهیم و نباید این رویه را این‌گونه برداشت کرد که آب بخش کشاورزی کاهش یابد و به بخش صنعتی اضافه شود.
میرقاسمی با یادآوری هدف‌گذاری در اصلاح ساختار آب استان عنوان کرد: هدف این است که ساختار مصرف آب اصلاح شود. در سال ۱۳۹۰ سهم آب کشاورزی استان ۹۳ درصد بوده که در حال حاضر به ۸۲ درصد رسیده و توانسته‌ایم ۱۱درصد از مصرف آب در بخش کشاورزی را کم کنیم. باید عنوان کرد سهم صنعت در گذشته ۲ درصد بوده و در حال حاضر به ۴/۹ درصد رسیده است.
منبع آب جدیدی برای بهره‌برداری وجود ندارد
وی تأکید کرد: در همه موارد، برای تأمین آب در بخش صنعت، نظر آب منطقه‌ای باید لحاظ شود و با توجه به اینکه سرانه سهم هر فرد در مشهد ۲۰۰ مترمکعب است، آب جدیدی برای هیچ بخشی نداریم و صنایع باید بتوانند با روش‌های بازتخصیص آب، انتقال آب و یا بازار آب، نیاز آبی خود را تأمین کنند.
میرقاسمی، ارائه و اصلاح الگوی کشت را از وظایف سازمان جهاد کشاورزی دانست و ادامه داد: وظیفه آب منطقه‌ای، اصلاح ساختار مصرف آب است و باید به سمت استاندارد جهانی حرکت کنیم. در دنیا متوسط مصرف آب کشاورزی ۷۰درصد است و باید این نکته را در نظر داشت که سبک کشاورزی ما با دنیا متفاوت است و راندمان پایینی دارد. در سال ۷۵در اجرای آیین‌نامه مصرف بهینه آب کشاورزی، وزارت جهاد کشاورزی موظف به ارائه الگوی کشت متناسب با شرایط اقلیمی بود که متأسفانه تاکنون این امر محقق نشده است.
مدیر تحقیقات، برنامه‌ریزی و بررسی‌های اقتصادی شرکت آب منطقه‌ای خراسان رضوی به بهره‌وری آب اشاره کرد و گفت: در بهره‌وری آب، سه دیدگاه مطرح است؛ اینکه از هر مترمکعب آب چقدر پول یا چقدر محصول یا چقدر اشتغال ایجاد شده و مهم‌ترین نگاه آن است که از یک مترمکعب آب چقدر پول و ثروت تولید می‌شود.
ایران در رتبه‌های آخر درآمدزایی آب
وی ادامه داد: در ایران، آب و انرژی بسیار ارزان است و وقتی قیمت پایین باشد، بهره‌وری هم پایین است. بهره‌وری اقتصادی در بخش کشاورزی خراسان رضوی ۱۴ سِنت است؛ یعنی به ازای هر مترمکعب آب در استان در بخش کشاورزی درآمدزایی ما ۱۴سنت یا ۷ هزار تومان و در بخش صنعت ۲۰دلار است و متوسط درآمدزایی استان در همه بخش‌ها؛ یعنی صنعت، خدمات و کشاورزی ۱۰ دلار است.
میرقاسمی با بیان مثال‌هایی از متوسط درآمدزایی آب در کشورهای دیگر اظهار کرد: در کشورهای دیگر در بخش‌های صنعت، کشاورزی و خدمات ۵۰ دلار از یک مترمکعب آب درآمدزایی می‌شود؛ به طور مثال در کویت ۱۵۰دلار، امارات ۱۱۰ دلار و عمان ۵۵دلار از یک مترمکعب آب، ثروت تولید می‌کنند و ایران با عدد ۶ دلار در هر مترمکعب، در رتبه های آخر قرار دارد.
مدیر تحقیقات، برنامه‌ریزی و بررسی‌های اقتصادی شرکت آب منطقه‌ای خراسان رضوی ادامه داد: در غرب مشهد هر سال یک متر سطح آب زیرزمینی افت می‌کند و کسری مخزن زیادی داریم. از طرف دیگر، اولویت در تأمین آب شرب جمعیت در دشت مشهد است. نمی‌توان گفت کشاورزی و صنعت باید تعطیل شود و اگر آب برای صنایعی مانند فولاد تربت‌حیدریه از دریای عمان یا پساب تأمین شود، مشکلی نداریم؛ اما آب جدیدی که از منابع زیرزمینی برای مصرف شرب است، نمی‌توان به صنایع اختصاص داد.
وی تصریح کرد: در قانون بودجه سال ۱۴۰۲شرکت آب منطقه‌ای موظف است بازتخصیص آب برای شرکت‌ها و صنایع را از طریق منابع نامتعارف انجام دهد؛ یعنی چاه‌های آبی که شیرین هستند، برای مصرف شرب در اختیار بگیریم و به جای آن از پساب و منابع بی‌کیفیتی که قابلیت استفاده برای شرب ندارند، به صنایع اختصاص بدهیم.
میرقاسمی ادامه داد: حدود ۶۵ میلیون مترمکعب پساب در سال داریم که برای جایگزینی حقابه‌های سدهای کارده و طرق در ازای چاه‌های آب در اختیار کشاورزان این مناطق قرار می‌گیرد. متأسفانه ظرفیت سد دوستی به شدت کاهش پیدا کرده و با توجه به کیفیت پایین آب موجود، پمپاژ شناوری از سطح دریاچه به میزان ۳مترمکعب انجام می‌شود و اگر بارندگی نباشد، بیشتر از سه ماه آب نداریم.
خبرنگار: طاهره فجرداودلی
نظر شما