به گزارش قدس خراسان، سال۱۳۹۷ بود که سازمان بازآفرینی براساس ابلاغ مجلس در موضوع بافت فرسوده و حاشیه شهر و با دستور وزارت کشور و دولت در همه کلانشهرها تشکیل شد. هدف اصلی سازمان هم رسیدگی به حاشیه شهر، بافت فرسوده، بافت تاریخی و ناهمگون و الحاقی است و سازمان بازآفرینی شهرداری براساس اساسنامه موظف است به صورت جدی در این حوزه‌ها ورود داشته باشد و آن‌ها را به استانداردهای شهری نزدیک کند.
علی رضازاده همدانی، مدیر عامل سازمان بازآفرینی شهرداری مشهد، در گفت‌وگو با قدس خراسان جزئیات بیشتری از فعالیت‌ها و اقدامات این سازمان را بازگو کرد و به برخی حواشی پاسخ داد.
به عنوان مدیر عامل سازمان بازآفرینی شهری چه خبر خوبی برای مردم دارید؟
بازآفرینی در شرایط امیدوارکننده‌ای برای مردم قرار دارد و اتفاق‌های خیلی خوبی را در شهر رقم می‌زند؛ به جرئت می‌توانم بگویم بازآفرینی در کل کشور هیچ‌جا مانند مشهد پررونق و جدی نقش‌آفرینی نکرده است. با کمک و همراهی شورای شهر مشهد بیش از ۴۰ درصد بودجه شهرداری مشهد برای بافت‌های هدف بازآفرینی اختصاص داده شد و یکی از اتفاق‌های خوبی که رقم خورد، طرح‌های زودبازده بود و مسیر گام‌های اجرایی خود را خیلی زودتر طی کرد و ظرف یک سال به نتیجه رسید.
در سال ۱۴۰۲ هم ۶۰۰ طرح زودبازده با نگاه و پیشنهاد مردم در برنامه‌ها و بودجه‌های شهرداری پیش‌بینی شده و تا انتهای سال به بهره‌برداری می‌رسد.
حاشیه شهر مشهد سال‌هاست از وعده‌های انتخاباتی بی‌نتیجه، اشباع شده است. شما به عنوان یکی از متولیان ساماندهی این مناطق وضعیت را در این دوره چطور ارزیابی می‌کنید؟
من از دوره سوم و چهارم شورای شهر بودجه‌هایی را که به حاشیه شهر اختصاص پیدا کرده بود، بررسی کردم و دیدم در این دوره بیشترین بودجه به حاشیه شهر اختصاص یافته به طوری که امسال بیش از ۵۰ درصد بودجه عمرانی شهرداری به حاشیه شهر تخصیص پیدا کرده است. از طرفی دیگر با فعالیت ویژه‌ای که در ستاد بازآفرینی شهرستان مشهد به ریاست فرماندار انجام شد، قانون‌گذار تکلیف کرده ۲۸ ارگانی که عضو ستاد هستند، ۳۰درصد بودجه خود را برای محلات هدف بازآفرینی هزینه کنند. ما شاهد اتفاق‌های عظیمی هستیم. در سال ۱۴۰۱ بیش از ۶ هزار میلیارد تومان بودجه توسط دستگاه‌ها و نهادها در طرح تحول حاشیه شهر آمد و عملیاتی شد که با بودجه دو یا سه وزارتخانه برابری می‌کرد.
در خصوص توانمندسازی و اشتغال مردم در محلات هدف بازآفرینی چه اقدام‌هایی انجام داده‌اید؟
برای این هدف، مراکز رویش راه‌اندازی شد. این مراکز در راستای توانمندسازی ساکنان بافت‌های هدف بازآفرینی است و کار را در حوزه اشتغال جلو می‌برد. با حمایتی که مدیریت شهری و دولت از این پروژه‌ها داشتند، حدود ۶ مرکز افتتاح و به بهره‌برداری رسیده است و تا پایان سال چهار مرکز دیگر اضافه خواهد شد. تا امروز برای بیش از ۴۰۰ نفر در سامانه رصد وزارت کار شغل ثبت کرده‌ایم.
بزرگ‌ترین نقدی که به عملکرد شما شده چه بوده است؟
در بدو ورود من به سازمان، دغدغه‌ای که برای مردم مناطق هدف وجود داشت، دفاتر تسهیل‌گری بود که طبق تغییر سیاست‌ها و مدیریت‌ها قرار بود این دفاتر کنار گذاشته شوند یا به هر طریقی فعالیتشان تحت‌الشعاع قرار بگیرد؛ اما در ادامه کار، این دفاتر نه تنها کنار گذاشته نشدند؛ بلکه رونق گرفتند و در حوزه تخصصی خودشان پیشرفت بهتری داشتند. در دوره گذشته، دفاتر تسهیل‌گری فقط ۳۲ محله را زیر پوشش داشتند؛ اما اکنون از ۶۹ محله هدف، ۴۹ محله زیر پوشش این دفاتر هستند که تا پایان امسال این رقم به ۵۲ محله خواهد رسید.
مدتی پیش نگاه به دفاتر تسهیل‌گری این بود که در اختیار معتمدان محله گذاشته شود. این موضوع چه شد؟
نگاه بر این بود که دفاتر تسهیل‌گری به معتمدان محلی واگذار شود؛ اما وقتی ورود پیدا کردیم، متوجه شدیم فضای دفاتر یک فضای تخصصی و ویژه است که باید تأییدات بالادستی خود را از وزارت راه بگیرند و لازم است تأیید ماده ۴ وزارت راه و شهرسازی را کسب کنند تا بتوانند به ثبت برسند و با سازمان بازآفرینی قرارداد همکاری منعقد کنند. با کمکی که خیلی از معتمدان و ریش‌سفیدان محلات هدف داشتند، افرادی که در حوزه دفاتر تسهیل‌گری تخصص ویژه‌ای دارند، شناسایی شده‌اند و در حال آماده کردن اسناد و بارگذاری در سامانه وزارت راه هستند. ما هم از معاون وزیر راه قول جدی گرفته‌ایم که بتوانیم از افراد متخصص بومی محله برای ثبت دفاتر تسهیل‌گری استفاده کنیم و هر چه زودتر شاهد راه‌اندازی شرکت‌های تخصصی بومی در حوزه بازآفرینی محلات هدف باشیم.
یکی از نقدهای جدی به سازمان بازآفرینی، تغییر و تبدیل طرح‌های زودبازده در اجراست که بیشتر آن‌ها هم تبدیل به پیاده‌روسازی شد. توضیح شما در این خصوص چیست؟
زمانی توقع بر این بود که شهرداری وظایف ارگان‌های دیگر را انجام دهد. به طور مثال مدرسه، خانه بهداشت و درمانگاه بسازد؛ اما آن چیزی که در سرفصل موضوعی سازمان بازآفرینی می‌گنجد و باید انجام شود، وظایف تخصصی شهرداری در محلات هدف است که مردم هم از آن آگاه شدند و مطابق آن‌ها از ما مطالبه می‌کنند. بخش زیادی از مطالبات مردمی در این محلات مربوط به پیاده‌روسازی و معابر است. سال گذشته در نتیجه همین مطالبات مردمی، بخش زیادی از معابر خاکی، آسفالت و مشکل آبگرفتگی و گل و لای در معابر برطرف شد و تا پایان امسال این موضوع به طور کامل رفع می‌شود.
ما سال گذشته به هر محله ۱۰ میلیارد و امسال ۱۵ میلیارد برای طرح‌های زودبازده محلات هدف اختصاص دادیم. در برخی محلات انتظار مردم، بازگشایی معابر بود و در این موارد نیاز به تملک است و به رایزنی میان ما و مالک بستگی دارد. هرجا مالک همکاری کرد و تملک به بهترین شکل انجام شد، پروژه مورد درخواست مردم به سرانجام رسید؛ اما بعضی وقت‌ها این همراهی اتفاق نمی‌افتاد و ما به خاطر اینکه بودجه برگشت نخورد، با نظر مردم یک سرفصل جدید را به اجرا رساندیم. درخواست‌های مردمی برای طرح‌های زودبازده در محلات هدف باید به تأیید کمیسیون‌های نظارتی مناطق شهرداری و شورای شهر رسیده و سپس اجرایی می‌شد. ما یا حتی شهرداران مناطق و هیچ مسئولی در مدیریت شهری اجازه نداشته‌ایم طرحی را با نظر خودمان جابه‌جا کنیم.
علت تأخیر طرح‌های زودبازده چه بود؟
مصوبه طرح‌های زودبازده یک مربوط به آذر ماه ۱۴۰۰ بود؛ اما یک مشکل جدی این بود که این طرح‌ها برای نخستین بار در بدنه مدیریت شهری، طرح موضوع می‌شد و باید در یک بازه زمانی کوتاه به اجرا در می‌آمد. بخشی از زمان هم برای برنامه‌ریزی پیرامون این موضوع از بین رفت. ابلاغی که شهردار وقت به طور رسمی اعلام کرد، اواخر اردیبهشت ۱۴۰۱ بود و از این تاریخ تا آذر ماه، ۸۵ درصد از پروژه‌ها به بهره‌برداری رسید. بقیه را هم سعی کردیم در همان سال ۱۴۰۱ انجام دهیم؛ اما نکته‌ای که وجود دارد، این است که بخشی از بودجه پروژه‌ها در برخی محلات به هر دلیلی از جمله ماجرای تملک‌ها یا سایر موانع نمی‌توانست در آن بازه زمانی جذب شود. ما برای اینکه بودجه در همان محله هزینه شود و از دستور کار خارج نشود، با پیشنهاد شورای اجتماعی محلات، پروژه‌های دیگری تعریف کردیم؛ یعنی ۴۱۰ پروژه تا همان زمان تعیین شده به بهره‌برداری رسید و آن بخش دیگر بودجه که باقی ماند، سبب اجرای پروژه‌های جدیدی در آن محلات شد به طوری که در مجموع ۴۶۵ پروژه جزو بازآفرینی یک تا انتهای خرداد ۱۴۰۲ به انجام رسید.
اجرای طرح‌های زودبازده ۲ را چطور پیش‌بینی می‌کنید؟
طرح‌های زودبازده یک، تجربه خوبی بود. ما توانستیم فرایندها و تأییدهای لازم را از مردم محلات بگیریم. در کمیته‌های نظارتی مناطق و شورای شهر، ۶۰۰ پروژه تعریف شده و در فرایند انجام تشریفات قراردادها هستیم حتی بخشی از آن‌ها کار را شروع کرده‌اند.
طرح رسانه‌های محلی به کجا رسید و اصلاً هدف از این طرح چه بود؟
این کار با هدف رساندن صدای مردم محله به مسئولان از طریق رسانه‌های بومی خودشان انجام شد. تا جایی کار را پیگیری کردیم که اکنون سه چهار محله ویژه‌نامه خاص خود را دارند و در بیش از ۵۰ محله هدف، دست‌کم یک خبرنگار داریم. درخواست در برخی از محلات هم این بود که رسانه‌های مکتوبشان تقویت شوند که این کار انجام شد.
از کمک گروه‌های جهادی در حاشیه شهر چطور استفاده کرده‌اید؟
همان طور که اشاره کردید، بخشی از گروه‌های جهادی بنا بر تجربه و تخصصی که داشتند، در طرح‌های زودبازده مشغول شدند و بخش مهمی از آن‌ها حضور مؤثرتری در مراکز رویش داشتند و به عنوان پیشران‌های تولید در ایجاد اشتغال در حال فعالیت هستند.
چرا نمایشگاه عکس حاشیه شهر را در هاشمیه برگزار کردید؟
عکاسان و افراد هنرمند آثار خود را جایی عرضه می‌کنند که برایشان امتیازی داشته باشد تا در آینده بتوانند آن را در سوابق خودشان لحاظ کنند. مشکل بزرگ ما نگارخانه بود که به تعداد محدود در مشهد وجود دارد. نگارخانه حوزه هنری اداره ارشاد در هاشمیه با ما همکاری خوبی داشت و حمایت ویژه‌ای هم در راستای انتشار این عکس‌ها انجام داد. البته برخی فرهنگسراهای ما در حاشیه شهر این ظرفیت را دارند که مجوز نگارخانه بگیرند. این درخواست به اداره ارشاد اعلام شده است.
خبرنگار: معصـــومه مــؤمـنیان
نظر شما