حرم مطهر رضوی در تابستان جاری شاهد برگزاری یک برنامه پرنشاط علمی با عنوان دارالعلم رضوی است که در سه رشته علوم اسلامی، اساتید و نخبگانی را از مدارس علوم دینی سراسر کشور گردهم آورده تا در جوار مرقد مطهر عالم آل‌محمد، امام علی بن موسی‌الرضا(ع) جنبشی علمی و فرهنگی را شکل دهد. «عتبه نیوز» برای آشنایی با این برنامه با حجت‌الاسلام میرزایی، مدیر حوزه ریاست مرکز مدیریت حوزه علمیه خراسان گفت‌وگو کرده است.
حوزه خراسان، دومین حوزه کهن شیعه
مدیر حوزه ریاست مرکز مدیریت حوزه علمیه خراسان در گفت‌وگو با «عتبه نیوز» درباره دلایل طراحی و برگزاری مدرسه عالی تابستانه دارالعلم رضوی گفت: خراسان دومین حوزه کهن شیعه را داراست و فعالیت آن با ورود حضرت رضا(ع) به توس آغاز شده؛ از این رو وجود مضجع شریف عالم آل‌محمد(ع) عامل حضور مشتاقانه زائران و عالمان در این مکان مقدس است.
میرزایی افزود: اگر چه زیارت در دیگر ادیان و مذاهب نیز در طول تاریخ دارای سابقه است ولی در مذهب حقّه امامیه اثنی‌عشری یک برند یا عنوان برجسته و ویژه بوده و گستره و عمق آن نسبت به سایر مذاهب و ادیان بی‌مانند است.
وی ادامه داد: این مهم را می‌توان در محتوای عمیق و وثیق زیارت‌نامه‌ها و ادعیه وارده در این زیارتگاه‌ها به‌وضوح مشاهده کرد. او با بیان اینکه ارتباط میان زائر با مزور موجب ارتباط وثیق با توحید، نبوت، معاد و به‌خصوص امامت به عنوان عمق استراتژیک جریان زیارت می‌شود، خاطرنشان کرد: بی‌تردید ثواب‌های پرشمار مترتب بر این زیارت‌ها ناظر به همین فلسفه و حکمت و نگاه تربیتی و تمدنی است که در این زیارت‌نامه‌ها نهفته است.
وی متذکر شد: البته قله این زیارتگاه‌ها پیامبر اعظم(ص)، انبیا و ائمه اطهار(ع) هستند و آن ژرفا و حکمت زیارت سبب شده در سخت‌ترین شرایط، حضور زائران در کنار مضجع شریف اولیای الهی و ائمه اطهار(ع) تعطیلی نشود.
او بیان کرد: از روزگاران گذشته با وجود سخت‌گیری‌های شدید و کینه‌توزانه و بعضاً ایجاد موانع بر سر راه زیارت، موضوع زیارت به مفهوم حضور در کنار مرقد یکی از اولیای الهی با هدف تجلیل و ایجاد ارتباط قلبی با مزور و الهام گرفتن از منش و راه آن‌ها در طول روزگاران تا به‌حال گسترده‌تر شد و جلوه‌های مختلف تمدنی خود را نشان داد.
بهره‌گیری از معنویت مضجع منور عالم آل‌محمد(ع)
حجت‌الاسلام میرزایی فواید فراوان عقیدتی، سیاسی، اخلاقی و تربیتی در زیارت اولیای الهی ازجمله مزار پیامبر(ص) و ائمه اطهار(ع) را از نتایج مهم این عمل سیاسی عبادی توصیف و ابراز کرد: مرقد مطهر حضرت رضا(ع) نیز ازجمله زیارتگاه‌هایی است که چه بسا براساس روایت امام جواد(ع) ارزش زیارت آن فراتر از همه زیارتگاه‌ها باشد، چون فرمودند: زیارت قبر پدرم از هزار هزار حج مقبول بالاتر است: قَرَأْتُ کِتَابَ أَبِی اَلْحَسَنِ اَلرِّضَا(ع) أَبْلِغْ شِیعَتِی أَنَّ زِیَارَتِی تَعْدِلُ عِنْدَ اَللَّهِ أَلْفَ حِجَّةٍ قَالَ فَقُلْتُ لِأَبِی جَعْفَرٍ(ع) أَلْفَ حِجَّةٍ قَالَ إِی وَ اَللَّهِ وَ أَلْفَا حِجَّةٍ لِمَنْ زَارَهُ عَارِفاً بِحَقِّهِ قَالَ اَلصَّادِقُ(ع) مَنْ زَارَ وَاحِداً مِنَّا کَانَ کَمَنْ زَارَ اَلْحُسَیْنَ(ع). (ثواب الأعمال و عقاب الأعمال، ج ۲، ص ۹۸)
احمد بن محمد بن ابی‌نصر می‌گوید: در نامه امام رضا(ع) چنین خواندم که فرموده بود: به شیعیان من بگویید زیارت من در پیشگاه خدا با هزار حج برابر آید. به امام جواد(ع) عرض کردم: هزار حج؟ فرمود: آری، به خدا سوگند هر که حق‌شناسانه او را زیارت کند، هزار هزار حج از آن او است و امام صادق(ع) فرمود: هر که یکی از ما را زیارت کند، همانند آن کس باشد که امام حسین(ع) را زیارت کرده است.
این کارشناس معارف زیارت اظهار کرد: تحقق زیارت عارفانه نیازمند آشنایی با معارف زیارت و ادعیه مأثوره و شناخت مزور یا همان حجت الهی است. حتی بنا بر روایت سلسه‌الذهب که از امام رضا(ع) هنگام خروج از نیشابور به سمت مرو بیان شده، شرط دژ بودن کلمه توحید به عنوان حدیث قدسی، امامت است که در زمان حضرت رضا(ع) این لباس بر قامت مبارک‌ایشان پوشانده شده بود.
مدیر حوزه ریاست مرکز مدیریت حوزه علمیه خراسان در ادامه تأکید کرد: نتیجه حضور زائران در کنار قبور مطهر اولیای الهی ازجمله حضرت رضا(ع) در طول تاریخ، پیدایش مدارس علمیه بر گرد مضجع شریف آن حضرت بوده است تا علاوه بر بهره‌گیری از معنویت همجواری با مزار آن حضرت، دانش‌ها و علوم مختلف دینی که امام معصوم مأمور احیا و بالندگی آن‌ها در جهت بندگی بندگان خدا بوده تحصیل، تدریس و تبلیغ شود. ساخت ده‌ها مدرسه پیرامون مضجع شریف و درون حرم مطهر و تشکیل کلاس‌های درس و مباحثه علوم و معارف اهل بیت(ع) از نتایج امر زیارت است.
احیای شور و شوق علمی در مجموعه مدارس موجود در حرم مطهر رضوی
این مدرس حوزه علمیه مشهد تشریح کرد: پس از پیروزی انقلاب اسلامی و توسعه حرم مطهر، مدارس کهن متعددی تخریب یا تغییر کاربری یافت و با تخریب هر مدرسه، طبیعتاً نشاط علمی و حلقه‌های مباحث به سردی گراییده و تجمعات طلاب و دانشوران علوم دینی به خارج حرم مطهر منتقل شد.
وی تصریح کرد: تولیت محترم آستان قدس رضوی به منظور رونق بخشیدن به محفل‌های علمی سابق، احیای علوم وحیانی آل‌محمد(ع) و نیز بهره‌گیری از وجود علمای بزرگ دنیای اسلام که به‌واسطه زیارت مضجع شریف در تابستان و سایر فصول عازم مشهد مقدس هستند، خواستار احیای مدارس علمیه درون حرم و رونق مباحثات علمی در این مکان‌های همجوار با مزار منور عالم آل‌محمد(ع) شد.
آنچه در کلام تولیت محترم بر آن تأکید شده، حمایت و پشتیبانی از ایجاد محافل دروس حوزوی کارآمد و مسئله‌محور و فراهم کردن زمینه حضور طلاب از سراسر کشور در حرم مطهر با برنامه‌ریزی مرکز مدیریت حوزه علمیه خراسان است.
حجت‌الاسلام میرزایی رونق‌بخشی به فضای علمی حرم مطهر رضوی و احیای شور و شوق علمی در مجموعه مدارس موجود در حرم را از خواسته‌های تولیت محترم آستان قدس عنوان کرد و ادامه داد: از جمله این مدارس، مدرسه علمیه میرزاجعفر و مدرسه علمیه خیرات‌خان است که الان به نام دانشگاه علوم اسلامی رضوی با ماهیت حوزوی شناخته می‌شوند.
همچنین مدرسه علمیه پریزاد و دو درب نیز از دیگر مدارس موجود در داخل حرم مطهر هستند که امروزه بیشتر به فعالیت‌ها و آموزش‌های قرآنی به زائران می‌پردازند.
مدیر حوزه ریاست حوزه خراسان گفت: امسال برای نخستین بار طرح دارالعلم تابستانه با فراخوان محدود طلاب سطوح عالی کشور و برگزاری کلاس‌های درس در سه عرصه ادبیات و تفسیر، فقه و اصول و فلسفه و کلام با حضور اساتیدی برجسته از مشهد و قم در محل مدرسه میرزاجعفر یا همان دانشگاه رضوی فعلی همراه با نشست‌های متنوع علمی، کرسی‌های نظریه‌پردازی و ترویجی و نیز کرسی مناظره با موضوعاتی منتخب و معین در حال برگزاری است.
میرزایی عنوان کرد: این دوره دو هفته‌ای نخستین محفل علمی فاخر ابداعی است ولی در صورت امتداد و استقبال و برگزاری دوره‌های تکمیلی و پیشرفته در سال‌های آینده و سایر فصول سال با محوریت حرم مطهر حضرت رضا(ع)، مرکزیت و مرجعیت علمی مورد نظر آستان قدس امام رضا(ع) به‌تدریج رقم خواهد خورد.
نظر شما