در همین ابتدا باید بگوییم «تعامل» صورت‌گرفته میان ایران و عربستان از جنس تعامل همراه با رقابت است. این نوع تعامل، بارها مورد تأیید برجسته‌ترین اندیشمندان نوواقع‌گرا نیز قرار گرفته است. هم ایران و هم عربستان نوع نگاهشان به تعامل با جهان تغییر کرده است.
این مسئله که تهران توانسته با مذاکره روابط خصمانه خود را به رقابت در عین همکاری تغییر دهد، به معنای ضعف کشورمان نیست، بلکه بدان معناست که دستگاه دیپلماسی به‌درستی درک کرده دیگر نباید نگاه صفر و صدی به مسائل جهانی داشت.
جان بیلیس و استیو اسمیت معتقدند مطابق تحلیل نوواقع‌گرایانه، مسئله این است که در مقایسه با رقبای خود چگونه عمل کنیم. اگر فرصت‌های بین‌المللی را مانند یک کیک فرض کنیم، این گروه به سهم هر دولت از این کیک توجه دارند. عقلانیت نیز حکم می‌کند هرگاه دولت‌ها به این نتیجه برسند که سود تغییر وضع موجود، بیش از تداوم آن است، تغییر باید صورت بگیرد.
به‌عبارت دیگر ایران به این نتیجه رسیده است برای برداشتن سهم بیشتر از کیک بین‌الملل می‌بایست تعامل بیشتری با همسایگان داشت و سیاست نگاه به همسایه در همین راستا تبیین شده است. البته باید خاطرنشان کرد این نوع تعامل به منزله وسط بازی کردن نیست. اگرچه در مواجهه با همسایگان، همکاری اولویت بیشتری دارد، اما این موضوع در ذیل سه اصل مهم عزت، حکمت و مصلحت مورد توجه قرار گرفته و به معنای کنار گذاشتن حمایت از جبهه مقاومت نیست.
برعکس، بهبود روابط با ریاض عمدتاً منجر به کاهش خصومت عربستان با گروه‌های مقاومت هم شده است. دعوت سوریه به نشست اتحادیه عرب پس از ۱۲سال و مذاکرات صلح یمن – ریاض نیز در همین راستاست. بهبود روابط ایران با عربستان علاوه بر تعامل مثبت با ریاض، به بهبود سطح همکاری‌ها با سایر کشورهای متأثر از عربستان نظیر امارات نیز منجر شده است.
در همین زمینه «اکو ایران» نوشته است در سال ۱۴۰۱ پس از بهبود روابط تجاری، مشاهده می‌شود تراز تجاری میان ایران و عربستان در ۱۱ماه با ثبت یک جهش به رقم ۱۵میلیون دلار رسیده است که همه آن صادرات است.
در حوزه امنیتی نیز در سفر امیرعبداللهیان به ریاض، همتای او فیصل بن فرحان بر «عزم جدی» عربستان برای تنظیم توافق‌نامه میان دو کشور و پیگیری توافق‌نامه‌های پیشین در حوزه‌های امنیتی و اقتصادی تأکید کرد. رویترز هم گزارش داده عربستان سعودی اعتماد خود را در حوزه مسائل مشترک امنیتی منطقه‌ای به ایالات متحده از دست داده است.
علاوه بر این پیمان سیاسی ایران و عربستان، موجب به حاشیه رفتن طرح سازش با رژیم صهیونیستی ، بهبود روابط با کشورهای حاشیه خلیج فارس و افول هژمونی آمریکا در منطقه شده است. حتی تبعات بهبود روابط همکاری فراتر از منطقه رفته و زمزمه احیای تعاملات دیپلماتیک ایران و مصر مطرح شده است و این مسئله فرصت مناسبی برای ایران است تا بتواند جایگاه امنیتی و اقتصادی خود را در منطقه ارتقا بخشد.
تا جایی که برخی کارشناسان معتقدند این نوع همکاری‌ها موجب بهبود همگرایی ۵۰ کشور جهان خواهد شد. اما مقامات وزارت خارجه کشورمان باید در نظر داشته باشند یکی از مهم‌ترین اصول در سیاست نوواقع‌گرایی اقناع مخاطب است. ارتباط با بدنه عمومی داخلی و خارجی باید به صورت جد در دستور کار دستگاه دیپلماسی قرار گیرد.
نظر شما