عالمه اهل بیت عقیله بنی هاشم حضرت زینب کبری سلام الله علیها در ادامه خطبه روشنگرانه خویش می‌فرمایند:

*«لَقَد جِئتُم بِهَا صَلعَاء عَنقاء فَقماء شَوهاء خَرقَاء کَطِلاعِ الأرضِ وَمَلاء السَّماء» تحقیقاً کاری کردید بسیار مهم، فاجعه‌آمیز، عظیم، نااستوار، زشت و ننگین، تفرقه‌زا و احمقانه؛ عمل زشتی که زمین را پر کرد و آسمان‌ها را گرفت.

«صلعاء» در لغت، داهیه و امر شدید است؛ چنانچه «عنقاء» نیز جریان سخت و زننده است. «فقماء» امر عظیم است و به معنی نااستوار و قبیح نیز آمده است. «خرقاء» یعنی احمقانه و به معنی دروغ نیز آمده؛ چنانکه به معنی پاره پاره نیز استعمال شده است.

اکنون بنگرید که زینب کبری، این قهرمان بزرگ جهاد و سخن، فاجعة کربلا را چگونه معرّفی کرده و چهره کریه و زشت آن مردم را، با این عناوین نفرت‌آور به جوامع بشری می‍شناساند؟! آری! آن مردم ناسپاس و نااهل را با ذکر این واژه‌ها، جرثومة بدی، فساد، رذالت و نمونه‌های حماقت و نادانی خوانده و برای ابد، مهر ننگ و نفرت را بر پیشانی آنان زد.

آنگاه برای بیان عظمت این مصیبت و وسعت این درد و رنج بزرگ و فراگیر، می‌فرماید: زشتی و فضاحت کار شما و یا این مصیبت بزرگ، چنان موج افکنده است که همه جای پهنه زمین را پر کرده و از آنجا به آسمان‌ها رسیده و طبقات آسمان‌ها را فرا گرفته است.

محتشم کاشانی راجع به سوگ دردناک کربلا و شهادت جانگداز امام حسین علیه‌السلام می‌گوید:

در بارگاه قدس که جای ملال نیست

سرهای قدسیان همه بر زانوی غم است

در ضمن، از روایات عدیده استفاده می‌شود که آثار مصیبت حضرت امام حسین علیه‌السلام، در همه جای زمین نمودار شد.

* «أَفَعَجِبتُم أَن تُمطِرَ السَّماءُ دَماً وَلَعَذابُ الآخِرَةُ أخزی وَهُم لَا یُنصَرُونَ وَأنتُم لَا تُنصَرُونَ»

آیا تعجّب کردید که آسمان از کار فجیع شما باران خون بارید و هر آینه، عذاب آخرت، خوار کننده‌تر خواهد بود و نصرت و یاری خداوند، شامل حال شما نخواهد شد!

صدر این جملات، حاکی از آن است که آسمان، در عزای امام حسین علیه السلام خون باریده است و این مطلب، در روایات متعدّدی وارد شده و در بعضی از آن روایات، علائم و نشانه‌هایی هم از برای آن ذکر شده است.

«ابن قولویه» قدّس سرّه - متوفّای سنة ۳۶۷ هـ ق ـ نقل کرده است که عبد الخالق بن عبد ربّه می‌گوید: شنیدم حضرت صادق علیه‌السلام می‌فرمود: پیش از حسین بن علی علیهماالسلام، کسی بدین نام، اسم‌گذاری نشده بود و نیز پیش از حضرت یحیی، کسی بدین اسم، نام‌گذاری نشده بود و آسمان بر کسی گریه نکرد مگر بر آن دو، که چهل شبانه روز گریه کرد. عرض کردم: گریه آسمان چگونه بود؟ فرمود: طلوع می‌کرد بر سرخی و غروب می‌کرد با سرخی.(کامل الزیارات، ص95.)

و نیز نقل می‌کند از امام زین العابدین علیه السلام که فرمود: «آسمان از روزی که آفریده شد گریه نکرد، مگر بر یحیی بن زکریا و حسین بن علی علیهم السلام.

راوی می‌گوید: عرض کردم: گریة آسمان چگونه بود؟ فرمود: هنگامی که جامه‌ای را در برابر آن قرار می‌دادند، آثار خون در آن دیده می‎شد.»(همان، صص95-96.)

«قندوزی» مصری نقل می‌کند از ابو سعید خدری، که او گفته است: «هیچ سنگی برداشته نشد، مگر اینکه در زیر آن، خون تازه دیده می‌شد و همانا آسمان خون بارید و اثر آن در جامه‌ها بود تا وقتی که آن جامه‌ها پاره می‌شدند.»(ینابیع المودّة، ج3، ص20.)

و از گفتار زینب کبری علیهاالسلام استفاده می‌شود که مردم کوفه، چون در روز عاشورا و در شهادت امام حسین علیه السلام می‌دیدند که قطرات خون از آسمان می‌بارد، تعجّب می‎کردند؛ ولی متوجه کار شنیع خود نمی‌شدند و اکنون بانوی کربلا آنان را توجه می‌دهد که این جریان، با همه عظمتش تعجب ندارد که کار شما و جنایت بی‌سابقة شما حیرت‌زا است؛ و اضافه کردند که خواری و رسواییِ عذاب آخرت، بیشتر خواهد بود.

و این جمله مبارکه، ناظر به آیة کریمة قرآنی است که راجع به قوم عاد می‌فرماید:

«فَأَرْسَلْنَا عَلَیْهِمْ رِیحًا صَرْصَرًا فِی أَیَّامٍ نَحِسَاتٍ لِنُذِیقَهُمْ عَذَابَ الْخِزْیِ فِی الْحَیَاةِ الدُّنْیَا وَ لَعَذَابُ الْآخِرَةِ أَخْزَیٰ وَ هُمْ لَا یُنْصَرُونَ»(فصّلت:16.)

آنگاه بادی پر خروش و مهیب در روزهای شوم بر آنان فرستادیم تا عذاب رسوایی و خواری را در دنیا به آنان بچشانیم و هر آینه، عذاب آخرت رسواکننده‌تر بوده و خوارسازنده‌تر خواهد بود و آنان، یاری نخواهند شد.

*«فَلا یَستَخِفَنَّکُمُ المَهَلُ فَإِنَّه عَزَّ وَجَلَّ لا یَحفِزُهُ البِدارُ وَلا یُخشی - یُخافُ ـ عَلَیهِ فَوتُ الثّار» پس این مهلتی را که یافتید، شما را خوش‌دل و مغرور نسازد؛ چه آنکه شتاب در عقوبت، خداوند را تحریک نمی‌کند و بر او، بیمِ از دست‌رفتن وقت انتقام نمی‌باشد.

یکی از عواملِ فریب انسان، مهلت‌یافتن اوست. امهال الهی برای خاطر مصالح و اسراری است، و لیکن افراد نادان و سبک‍مغز، آن را حمل بر خوبی خود کرده و وسیله‌ای برای توجیه اعمال ناروای خود قرار می‌دهند و زینب کبری در این جملات، به پاسخ‌گویی از آن اندیشة خام، پرداخته و توجیه ناموجّه فریب‌کاران را ابطال می‌کند.

در این بخش، رمز و علّت عدم امهال را بیان نموده و خدای را از آن منزّه می‌دارد. به نظر بانوی کربلا، چیزی که انسان‌ها را وادار می‌کند مهلت ندهند، شتاب‌زدگی در عقوبت و کیفر است و آن هم معلول ترس و بیم از فوت انتقام و خوف دست‍نیافتن به مجرم است.

ما اگر به مخالفان خود مهلت نمی‌دهیم، برای این است که شتاب در عقوبت، ما را وادار می‍کند که هر چه زودتر، راه را بر مخالفان خود ببندیم و این شتاب‌زدگی هم از آنجا سرچشمه می‌گیرد که می‌ترسیم اگر عقوبت و مجازات را به تأخیر بیندازیم، دیگر موفّق نشویم و دست بر آنان نیابیم و خلاصه، دشمن از دست ما برود.

اکنون آیا خداوند هم، چنین خوف و واهمه‌ای دارد تا ناچار شود سرعت در انتقام بنماید؟ نه؛ او بیم و نگرانی فوت‌شدن و از دست‌رفتن انتقام را هرگز نخواهد داشت و از این‌رو سرعت در عقوبت، نشان نخواهد داد.

جملة فوق، اشاره به آیه کریمه‌ای است که خداوند می‌فرماید:

«وَ لَا یَحْسَبَنَّ الَّذِینَ کَفَرُوا أَنَّمَا نُمْلِی لَهُمْ خَیْرٌ لِأَنْفُسِهِمْ إِنَّمَا نُمْلِی لَهُمْ لِیَزْدَادُوا إِثْمًا وَ لَهُمْ عَذَابٌ مُهِینٌ»(آل عمران:178.) آنان که کفر ورزیدند گمان نبرند که این مهلتی را که به آنان می‌دهیم، خیر آنان است. همانا ما به آنان مهلت می‌دهیم تا بر گناه و فساد خود بیفزایند و برای آنان، عذابی دردناک است.

اتّفاقاً این آیه کریمه را زینب کبری علیهاالسلام در مجلس شوم یزید، در خطبه غرّای خود قرائت کردند.

این مطلب جالب را که زینب کبری در خطبه خود به‌کار برده و تذکّر داده‌اند، هم‌چنان‌که در آیه کریمه قرآنی آمده، در روایات و ادعیة شریفه نیز ذکر شده است؛ مثلاً در دعای شب جمعه و شب عرفه می‌خوانیم:

«وَقَدْ عَلِمْتُ أَنَّهُ لَیْسَ فِی حُکْمِکَ ظُلْمٌ وَلا فِی نَقِمَتِکَ عَجَلَةٌ، وَإِنَّما یَعْجَلُ مَنْ یَخافُ الفَوْتَ»(مفاتیح الجنان، ص79.)

و من این را می‌دانم که در حکم تو ظلمی نبوده و در نقمت و عذاب تو شتابی نیست و همانا کسی شتاب می‌کند که هراس از فوت شدن و از دست‌رفتن داشته باشد. عین همین جمله در دعای روز عید قربان نیز آمده است.(صحیفه سجادیه، دعای48.)