او اذعان کرد: «صرف نظر از اینکه چه تحولاتی (اغتشاشات سال گذشته و جنگ اوکراین) تأثیر گذاشت و توافق ما را به تعویق انداخت، طرفهای مقابل، بهدنبال این بودند که از این فرصتها استفاده کرده تا شروطی را به ما تحمیل کنند، اما واقعاً به هیچ وجه از خطوط قرمز عبور نکردیم».
از اینجا آغاز کنیم که آمریکا همواره به میدان بازی نگاه میکند و بر اساس شرایط زمین و بازی حریف، اقدام میکند. گاهی در ۲۸ مرداد خود مستقیم به میدان میآید و گاهی نیز از پشت پرده بازی را هدایت میکند.
هنوز هم در تصاویر سیاه و سفید، خاطرات کودتای تلخ ۲۸ مرداد زنده است. زمانی که دولت مصدق با کودتای آمریکایی- انگلیسی به نام عملیات تیپی آژاکس، سرنگون شد، مردم نسبت به ایالات متحده بدبین شدند و این نگاه، با حمایت آمریکا از شاه ایران تشدید و در اوج مبارزات مردم به نفرت جدی تبدیل شد. شاید به دلیل همین نفرت بود که سه روز پس از پیروزی انقلاب اسلامی، چریکهای فدایی خلق، سفارت آمریکا را در تهران تسخیر کردند اما با وساطت دولت موقت، این مسئله ظرف چند ساعت به پایان رسید.
۹ماه بعد بود که با پذیرفته شدن شاه توسط آمریکا و بیم تکرار کودتای سال ۱۳۳۲، خشم مردم ایران برانگیخته شد و دانشجویان مسلمان پیرو خط امام(ره) در ۱۳ آبان ۵۸ سفارت این کشور را تصرف کردند و در پاسخ به این اقدام، دولت کارتر قطع روابط دیپلماتیک خود را با کشورمان اعلام کرد.
گرچه امام خمینی(ره) در ابتدا از انقلابیون خواسته بودند از حمله به سفارتخانههای خارجی پرهیز کنند، اما پس از قطع رابطه آمریکا در پیامی اعلام کردند: «اگر کارتر در عمر خود یک کار کرده باشد که بتوان گفت به خیر و صلاح مظلوم است همین قطع رابطه است. ملت رزمنده ایران این طلیعه پیروزی نهایی را که قدرت سفاکی را وادار به قطع رابطه یعنی خاتمه دادن به چپاولگریها کرده اگر جشن بگیرد حق دارد».
از آن دوره به بعد روابط دو کشور وارد مرحله جدیدی شد. اما ارتباط با آمریکا در موارد محدود و گاهی به صورت پنهانی نظیر ماجرای مک فارلین (برای اعطای امتیاز فروش سلاح در قبال آزادی گروگانهای دستگیر شده توسط مقاومت لبنان) برقرار شد. ۷ خرداد ۱۳۸۷ بود که نمایندگان ایران و آمریکا در بغداد بر سر برقراری صلح در عراق مذاکرات نافرجامی داشتند، اما مذاکرات دوجانبه در برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) حول پیشرفتهای هستهای ایران به اوج رسید. هرچند که با خروج ترامپ از برجام در ۸ می ۲۰۱۸ این دور هم بینتیجه ماند.
حالا اما پنج سال پس از خروج آمریکا از برجام، زمزمه مذاکراتی جدید تحت عنوان «سند سپتامبر» قوت گرفته است. زمانی که امیرعبداللهیان اعلام کرد: «مسیر دیپلماسی را هیچ وقت نبستیم. دقیقاً همان زمان که طرفهای آمریکایی میگفتند امروز برجام برای ما اولویت ندارد و نگاه ما در ایران به کف خیابان است، همزمان به ما پیام میدادند آماده به نتیجه رساندن برجام هستیم.
سلطان عمان طرح و ابتکاری را روی میز گذاشت و در چارچوب آن گفتوگوهایی را به طور غیرمستقیم با آمریکاییها داشتیم». چنانچه ذکر شد آمریکا به زمین بازی نگاه ویژه ای دارد و از آن به عنوان حربهای علیه منافع ایران استفاده کرده است.
مرور تاریخ روابط ایران و آمریکا نشان میدهد راهبرد کشورمان، هیچگاه قطع روابط کامل با آمریکا نیست اما به معنای آن نیست که ایران از مواضع ضدامپریالیستی خود کوتاه آمده باشد. تهران، پس از انقلاب اسلامی برخلاف روابط شاه با واشنگتن، منافع ملی خود را در عدم وابستگی به آمریکا تعریف و همواره تلاش کرده از این منافع در مقابل آمریکا دفاع کند. در ادامه همین رویکرد مسئولان ایرانی هیچگاه نتوانستهاند کاملاً به آمریکاییها اعتماد کنند.
نظر شما