اقتصاد ‌دانش‌بنیان به یکی از جنبه‌های مهم توسعه اقتصادی ایران در سال‌های اخیر تبدیل شده است. دولت با هدف تقویت نوآوری و پیشرفت فناوری، سیاست‌ها و ابتکارات مختلفی را برای ارتقای رشد شرکت‌های ‌دانش‌بنیان اجرا کرده است. با این حال، یکی از چالش‌های کلیدی در این زمینه، سیستم ارزیابی پیچیده شرکت‌هایی است که وارد اکوسیستم اقتصاد ‌دانش‌بنیان می‌شوند. در گذشته، سیستم ارزیابی شرکت‌های ‌دانش‌بنیان عمدتاً بر ارزیابی شاخص پیچیدگی فناوری متمرکز بود. در حالی که این عامل واقعاً حیاتی است، نمی تواند جوهر کامل یک شرکت ‌دانش‌بنیان و فناورانه را به تصویر بکشد. چندین شاخص مهم دیگر مانند فقر منطقه ای، اشتغال نخبگان و طیف وسیعی از نوآوری‌ها وجود دارد که باید مورد توجه قرار گیرند. معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری با شناخت محدودیت‌های نظام ارزیابی قبلی، اقداماتی را برای اصلاح فرآیند ارزیابی انجام داده است. هدف تسهیل ورود شرکت‌ها به اکوسیستم اقتصاد ‌دانش‌بنیان و ایجاد سیستم حمایتی پویاتر از این شرکت‌ها است. هدف توسعه و آماده سازی آنها برای ورود به صنعت است که بازوی اصلی تحقیق و توسعه صنعتی و توسعه فناوری در ایران محسوب می‌شود.

در ادامه پیرامون نظام جدید ارزیابی و حمایتی از شرکت‌های دانش‌بنیان با آقای محمد علی خسرویان کارشناس حوزه علم و فناوری گفتگویی ترتیب دادیم که در ادامه خواهید خواند.

محمد علی خسرویان کارشناس حوزه علم و فناوری گفت: یکی از اقدامات مهم در زمینه اصلاح و تقویت اکوسیستم اقتصاد دانش‌بنیان، اصلاح نظام ارزیابی و حمایتی از شرکت‌های فعال در حوزه اقتصاد دانش‌بنیان بوده است. بر اساس قانون جدید جهش تولید ‌دانش‌بنیان، نظام ارزیابی شرکت‌های ‌دانش‌بنیان به منظور همسویی بهتر با اهداف توسعه صنعتی کشور بازنگری شد. تمرکز بر توانمند ساختن این شرکت‌ها برای ایفای حداکثر نقش در پیشرفت تکنولوژیکی صنعت، به ویژه در صنایع بزرگ است. هدف نهایی، تکمیل زنجیره ارزش در صنایع کشور با کمک شرکت‌های ‌دانش‌بنیان توانمند است.

وی ادامه داد: اصلاح نظام ارزیابی گامی مهم در جهت دستیابی به رویکردی فراگیرتر و جامع تر برای ارزیابی شرکت‌های ‌دانش‌بنیان است. با در نظر گرفتن عواملی مانند فقر منطقه‌ای و اشتغال نخبگان، فرآیند ارزیابی جامع‌تر می‌شود و زمینه اجتماعی-اقتصادی گسترده‌تری را که این شرکت‌ها در آن فعالیت می‌کنند، در نظر می‌گیرد. این تضمین می‌کند که پشتیبانی و منابع به سمت شرکت‌هایی هدایت می‌شوند که پتانسیل ایجاد تأثیر واقعی بر پیشرفت فناوری و توسعه اجتماعی را دارند. سیستم ارزیابی جدید تشخیص می‌دهد که شرکت‌های ‌دانش‌بنیان فقط در مورد پیچیدگی فناوری نیستند. آنها همچنین در مورد ایجاد فرصت‌هایی برای اشتغال، رسیدگی به نابرابری‌های منطقه ای و پرورش فرهنگ نوآوری هستند. با در نظر گرفتن این شاخص‌های اضافی، فرآیند ارزیابی در شناسایی شرکت‌هایی که پتانسیل مشارکت قابل توجهی در اقتصاد ‌دانش‌بنیان را دارند، دقیق تر و دقیق تر می‌شود.

این کارشناس حوزه علم و فناوری در رابطه با ارتباط مستقیم نظام جدید ارزیابی با نقس جدید اکوسیستم اقتصاد دانش‌بنیان کشور در جهت تبدیل شدن به بازوی اصلی تحقیق و توسعه و توسعه فناوری صنعتی گفت: اصلاح سیستم ارزیابی همچنین بر تعهد دولت به توسعه صنعت به عنوان یک محرک کلیدی پیشرفت فناوری و رشد اقتصادی تاکید می‌کند. دولت با قرار دادن صنعت به عنوان بازوی اصلی تحقیق و توسعه و توسعه فناوری صنعتی، در صدد است تا از زیرساخت‌ها و تخصص موجود در صنعت برای ارتقای رشد شرکت‌های ‌دانش‌بنیان استفاده کند. این نه تنها همکاری و انتقال دانش بهتر بین صنعت و شرکت‌های ‌دانش‌بنیان را تضمین می‌کند، بلکه ادغام این شرکت‌ها را در اکوسیستم صنعتی گسترده تر نیز تسهیل می‌کند. یکی دیگر از ابعاد مهم اصلاحات، تاکید بر تکمیل زنجیره ارزش در صنایع کشور است. در حالی که ایران دارای پایگاه صنعتی قوی است، هنوز نیاز به توسعه و ارتقای قابلیت‌های فناوری و پتانسیل نوآوری در این صنایع وجود دارد. دولت با حمایت فعال و پرورش شرکت‌های دانش‌بنیان توانمند، می‌تواند شکاف بین پیشرفت‌های فناوری و تولید صنعتی را پر کند. این به ایجاد یک اکوسیستم صنعتی پایدارتر و رقابتی‌تر کمک می‌کند که می‌تواند باعث پیشرفت اقتصادی و انعطاف‌پذیری شود.

خسرویان اظهار کرد: موضوع بسیار مهمی که در آیین‌نامه جدید ارزیابی شرکت‌های دانش‌بنیان ذکر شده است، نظام حمایتی مشروط و زمان‌دار معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست‌جمهوری از شرکت‌های دانش‌بنیان است بدین صورت که برای شرکت‌های دانش‌بنیان در طی یک مسیر رشد و یک برنامه زمان‌بندی شده مناسب و منطقی به شرکت‌های توانمند در حوزه تحقیق و توسعه صنعتی تبدیل شوند. نباید اجازه دهیم شرکت‌ها به شکل سکون و در یک مرحله به صورت مادام العمر باقی بمانند. بنابراین باید شرکت‌ها مسیر رشد خود را طی کنند تا در نهایت به سطح شرکت‌های فناور که در لبه تکنولوژی قرار دارند و بازوی تحقیقاتی پیشران‌های اقتصاد دانش‌بنیان کشور هستند، برسند.