چندی پیش رئیس‌جمهور نیز در جلسه شورای اجتماعی کشور تأکید کرد تشکیل بخش پرورشی یک کار ضروری و مورد تأکید رهبر معظم انقلاب است و وزیر آموزش و پرورش باید این موضوع را دنبال کند.
امور تربیتی در کشور ما اولویت ندارد
علیرضا صادق زاده قمصری، مسئول کمیته مطالعات نظری سند تحول بنیادین آموزش و پرورش در خصوص دلایل به حاشیه نشستن حوزه پرورشی در دو دهه اخیر در مدارس به ما می‌گوید: نظام حکمرانی کشور ما هنوز درخصوص اهمیت جایگاه تربیت، جدی نیست و امور تربیتی به‌طور خاص و امور فرهنگی به طور عام‌تر برایش اولویت ندارد؛ به همین دلیل است که سند تحول و اجرای آن به جایی نرسیده و نخواهد رسید. دولت، قوه مقننه و حاکمیت، اولویت‌های خود را به امور دیگری به جز تعلیم و تربیت نسل جوان اختصاص داده‌اند و تصور می‌کنند بدون توجه به تعلیم و تربیت نسل جوان می‌توان به اهداف نظام رسید. البته در شعار، تأکید فراوان بر تعلیم و تربیت و امور تربیتی است اما در عمل این‌گونه نیست.
ما هنوز به درک صحیحی درباره جایگاه و ضرورت فرایند تعلیم و تربیت برای توسعه، تکامل و پیشرفت همه‌جانبه کشور دست نیافته‌ایم و به دنبال سایر علوم ازجمله علوم اقتصادی، امنیتی، بهداشتی و درمانی هستیم و چون به دنبال آن‌ها بوده‌ایم دستاوردهای بسیار خوبی هم داشته‌ایم، اما در مورد تعلیم و تربیت یا باوری به اهمیت آن نداریم و یا تصور می‌کنیم تحقق آن ممکن نیست و آن را به عنوان موضوعی درجه دو قرار داده‌ایم. نگاه حاکمیت به وزارت آموزش و پرورش، وزارتخانه‌ای سربار، پرهزینه و کم‌فایده بوده که حاضر به سرمایه‌گذاری برای آن نیست و تلاش برای حفظ وضع موجود می‌کند، غافل از اینکه به بیراهه می‌رود و این سیستم نیازمند تحول اساسی است.
فعالیت‌های پرورشی دانش‌آموزمحور است
این دانشیار دانشکده علوم انسانی دانشگاه تربیت مدرس ادامه می‌دهد: در آموزش و پرورش با سه اصل آموزش، پرورش و تربیت سروکار داریم. مقوله آموزش، معلم‌محور است و فعالیت اصلی بر دوش معلم سنگینی می‌کند تا در کلاس اطلاعات را به دانش‌آموزان منتقل کند. اما فعالیت‌های پرورشی، دانش‌آموزمحور است و اهداف تربیتی عمیقی پشت این فعالیت‌هاست که در قالب حل مسئله، ورزش، هنر، علوم، دینی، خدمت به محرومان و غیره طراحی می‌شود و دانش‌آموزان با نقش‌آفرینی در این امور، استعدادهای خود را نشان می‌دهند تا در زمینه‌های مختلف تربیت شوند. به عنوان نمونه، اگر بحث هنری مطرح است، ذوق هنری دانش‌آموز رشد پیدا می‌کند و اگر موضوع خدمت به محرومان است، استعداد نوع‌دوستی در او شکوفا می‌شود. اما تربیت به عنوان سومین رکن، مهم‌ترین اصل در مدارس همه دنیاست و در حقیقت هم آموزش و هم پرورش الهام گرفته از بستر تربیت است که در مدارس ما تربیت اسلامی مدنظر است.
صادق زاده قمصری می‌گوید: در مدرسه نه تنها معاون و مربی پرورشی، بلکه دیگر معلمان نیز مسئولیت پرورش و تربیت دانش‌آموزان را برعهده دارند و نباید تنها یک نفر به عنوان مربی پرورشی مسئول باشد و معلمان دیگر به رشد استعدادهای دانش‌آموزان توجهی نکنند. آموزش و پرورش باید در مدارس ترکیبی باشد، یعنی آموزش توأم با پرورش و این مسئولیت برعهده همه معلمان است. اما متأسفانه درحال حاضر آموزش و پرورش ما، آموزش را از پرورش جدا می‌داند که خطای بسیار بزرگی است و تا زمانی که آموزش و پرورش متحول نشود، نظام آموزشی کشور به جایی نخواهد رسید.
باید پرورش و تربیت محور آموزش باشد
ناصر کوهستانی، کارشناس آموزش و پرورش نیز در خصوص اهمیت احیای پرورشی در آموزش و پرورش به ما می‌گوید: امروزه در مدارس همه کشورها تربیت، محور آموزش است، زیرا اگر به هر دلیلی آموزش نقطه ضعفی داشته باشد، خانواده‌ها به عناوین مختلف، آن را پوشش می‌دهند، چرا که خارج از مدرسه مراکز مختلفی تأسیس شده که می‌توانند ظرفیت علمی دانش‌آموزان را افزایش دهند. اما مقوله تربیت در دهه‌های اخیر به‌شدت دچار آسیب شده و آسیب‌های اجتماعی متعددی دامنگیر نوجوانان، جوانان و به‌طور ویژه دانش‌آموزان دوره اول و دوم متوسطه شده و با آنکه بسیاری دلیل آن را کرونا و فاصله گرفتن دانش‌آموزان از مدرسه می‌دانند، اما واقعیت این است این اتفاقات از ۱۰سال گذشته هویدا شده که ارتباطی با کرونا ندارد و نخستین عامل آن مربوط به کمبود نیروی انسانی در آموزش و پرورش می‌شود که اصلی‌ترین دلیل محسوب می‌شود.
مدارسِ خالی از معاون و مربیان پرورشی
کوهستانی می‌افزاید: در سال‌های اخیر مدارس ما خالی از معاون و مربیان پرورشی دلسوز نظام است. یک مدرسه با ۴۰۰دانش‌آموز حداکثر یک معاون پرورشی دارد و به دلیل کمبود نیروی انسانی، همه تلاش نظام اداری آموزش و پرورش صرف تأمین معلم برای کلاس‌ها می‌شود.
وی ادامه می‌دهد: گام بعدی، محتوای تربیتی مناسب است. ما نتوانسته‌ایم محتوای تربیتی مناسب تولید کنیم، این در حالی است که دانش‌آموز امروز را که از آن به عنوان نسل z یاد می‌شود و ساکن فضای مجازی است نمی‌توان با ایده‌های گذشته تربیت کرد و باید از حضور روان‌شناسان و مشاوران در مدارس استفاده کرد، اما متأسفانه در این حوزه به‌شدت ضعف داریم.
به گفته کوهستانی، روان‌شناسی حوزه‌ای مغفول در مدارس است. درحالی که دانش‌آموزان امروز به‌ویژه در متوسطه اول و دوم با مشکلات روحی و روانی بسیاری مواجه‌اند، اما به دلیل نبود روان‌شناس در مدرسه، به فضای مجازی، همسالان و یا محیط خارج از مدرسه پناه می‌برند.
دلایل حاشیه‌نشینی پرورشی در مدارس
وی ادامه می‌دهد: سه عامل محتوا، کمبود نیروی انسانی و نبود روان‌شناس و مشاور تربیتی در مدارس، دلایل در حاشیه قرار گرفتن بخش پرورشی در آموزش و پرورش محسوب می‌شود و ضرورت دارد این وزارتخانه با توجه به اهمیت موضوع، توجهی ویژه به این معضل داشته باشد.
کوهستانی می‌افزاید: در شرایط امروز جامعه، باید نگاه‌ها به سوی مدرسه متمرکز شود تا با تقویت بُعد تربیتی مدارس بتوان از گرانمایه‌ترین سرمایه کشور که نسل نوجوان است پاسداری کرد و این مهم نیازمند پشتیبانی و همکاری همه وزارتخانه‌ها با وزارت آموزش و پرورش است.
نظر شما