روحیه مشارکت، همکاری، نظم و انضباط اجتماعی، میهن‌دوستی و خلاصه ده‌ها ویژگی شایسته اخلاقی را به آن‌ها آموخت و از سویی دیگر با بیان تهدیدهای موجود، از گسترش آسیب‌های اجتماعی در جامعه جلوگیری کرد.
اگر نظام تربیتی و پرورشی در مدارس بتواند در قالب عنوانی همچون معاونت پرورشی به وظایف خود در این خصوص جامه عمل بپوشاند آن وقت است که می‌توان گفت توانسته‌ایم زمینه‌های ایجاد تربیت مطلوب اسلامی را در مدارس فراهم کنیم. این در حالی است که به گفته برخی مسئولان، این نقش تا کنون به دلایلی مغفول مانده است؛ چنان‌که علیرضا سلیمی، دبیر کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس شورای اسلامی معتقد است بیشتر بزه‌هایی که در کشور اتفاق می‌افتد به دلیل بی‌توجهی دولت و مدارس به تربیت سالم دانش‌آموزان است و دروس پرورشی و تربیتی می‌توانند نقش بسیار مهمی در پیشگیری از جرم و بزه در آینده برای کشور ایفا کنند.
احیای امور تربیتی
محمود فرشیدی، وزیر آموزش و پرورش دولت نهم در گفت‌و گو با ما با اشاره به نقش مهم امور تربیتی، پرورشی و تربیت معلم خاطرنشان می‌کند: با وجود اقدام‌ها و فداکاری‌هایی که در سال‌های نخست پیروزی انقلاب انجام شد متأسفانه این نقش مغفول ماند و برداشت نادرست از امور تربیتی و پرورشی و تضعیف آن، منجر به حذفش در وزارتخانه شد. هرچند در سال ۱۳۸۵ با تأکید رهبر معظم انقلاب، امور تربیتی دوباره احیا شد اما نتوانست آن طور که باید، قامت راست کند.
وی اضافه می‌کند: از دیدگاه رهبر انقلاب اکنون بحث پرورش در حوزه آموزش و پرورش عقب است و حتی در حالی که در غرب، موضوع آموزش در راستای پرورش قرار گرفته؛ اما در کشور ما به این مهم توجه ویژه نشده است.
دبیرکل کانون تربیت اسلامی تصریح می‌کند: دو معاونت در وزارت آموزش و پرورش به نام معاونت پرورشی و معاونت تربیت بدنی وجود دارد اما در نظام آموزشی ساعت کلاس‌ها بر اساس درس فیزیک، شیمی، ریاضی و... برنامه‌ریزی شده و چنانچه یک کلاس درس برگزار نشود صدای اعتراض‌ها بلند است اما اگر مسائل اعتقادی یا نماز برپا نشود، کسی معترض نمی‌شود.
وی خاطرنشان می‌کند: برای مثال اگر دانش‌آموزی، شیمی بلد نباشد او را به دردنخور و بی‌هنر تلقی و به وی احساس حقارت تزریق می‌کنند؛ در حالی که چه بسا با شناخت استعدادها و پرورش خلاقیت‌های وی، همان دانش‌آموز می‌تواند به شاعر، خطاط، نقاش، نویسنده و یا هنرمندی توانا تبدیل شود. این موضوع نشان می‌دهد بدون برنامه و هدف، یکی دو ساعت زنگ پرورشی در نظام آموزشی گنجانده شده است.
فرشیدی تأکید می‌کند: قانون احیای معاونت پرورشی و تربیت بدنی مصوبه سال ۱۳۸۵ مجلس باید به طور جدی پیگیری و اجرا شود تا معاونت پرورشی و معاونت تربیت بدنی ادغام شوند.
وی مهم‌ترین مسئله در خصوص فضای مجازی و تهاجم فرهنگی را تلاش در حوزه پرورش می‌داند و می‌گوید: هجوم رسانه‌ها از جمله ماهواره و.... موجب شده فاصله دانش‌آموزان محدود به فاصله مدرسه تا خانه نباشد بنابراین باید مهارت‌های دانش‌آموزان با امور پرورشی افزایش یابد. علاوه بر آن، فردی که درزمینه تربیت بدنی و فعالیت‌های پرورشی تخصص و توانایی زیادی دارد به عنوان معاون پرورشی منصوب شود و از سوی دیگر، دانشگاه فرهنگیان نیز برای تربیت مربی متبحر و توانا در استفاده از ابزارهای روز امور تربیتی و پرورشی اهتمام ورزد.
مؤلفه‌های فعالیت تربیتی
مدیرکل پیشین فرهنگی و هنری وزارت آموزش و پرورش با نگاه دیگری به موضوع تربیت و پرورش، می‌گوید: دو نوع فعالیت در حوزه آموزش و پرورش وجود دارد؛ یکی فعالیت پرورشی و دیگری تربیتی. فعالیت تربیتی، فعالیت‌هایی مبتنی بر جامعه‌پذیری، نشاط و شادابی، جریان‌سازی و مسئولیت‌پذیری است و ابعاد و مؤلفه‌های مختلفی از جمله مدیریت، محتوای آموزشی، معلمان، دروس مختلف و برنامه‌ریزی داخل مجموعه آموزشی در آن دخالت دارند. بنابراین باید بین فعالیت تربیتی و تربیت اسلامی و دینی فرق قائل شد چراکه تربیت دینی و اسلامی تأثیرگذاری مربی در متربی را می‌طلبد که بر اساس رفتار است نه بر پایه شعار.
محمدابراهیم محمدی ادامه می‌دهد: در حوزه تربیت بالینی، دانش‌آموز باید بتواند به دریافت‌های باورمندانه‌ای که منجر به تغییر رفتار می‌شود دست پیدا کند، بنابراین اگر قرار است به تربیتی که مدنظر حاکمیت و مردم است برسیم باید همه مؤلفه‌های مدرسه اعم از معاون و مربی پرورشی، مربی بهداشت، مشاور و دیگر معلمان، در رسیدن به این هدف بسیج شوند.
نگاه سلیقه‌ای به مربیان پرورشی
مدیرکل دفتر انتشارات فناوری درباره نگاه سلیقه‌ای به مربیان تربیتی می‌گوید: با مقایسه‌ای بین مربیان تربیتی دهه ۶۰ تا ۷۰ با مربیان دهه ۹۰ می‌توان گفت نگاه سلیقه‌ای مدیران به مربیان پرورشی سبب شده آنان به لحاظ توان، تأثیرگذاری و محوریت از جایگاه مناسبی برخوردار نباشند و مربیان به تربیت مبنی بر تغییر رفتار توجه نکنند و تنها از آن‌ها خواسته شده با توجه به بخشنامه‌ها در اجرای فعالیت‌های مدرسه و فرا مدرسه‌ای در قالب جشنواره، اردو، مسابقات‌و... فعالیت کنند. در واقع این فعالیت‌ها لازم است؛ اما کافی نیست چراکه از درون این مسابقات، تربیت بیرون نمی‌آید، تربیت نیازمند فضاسازی، باور متقابل و وجود مربی به معنای واقعی کلمه است.
مدیرکل دفتر انتشارات فناوری با نقد سیستم آموزش و پرورش ادامه می‌دهد: آموزش و پرورش باید امور تربیتی را همپای آموزش ببیند و این حوزه را به لحاظ ساختار و منابع قوت بخشد و در این مسیر از مربیانی با انگیزه و دارای توان و تخصص بالا بهره گیرد.
وی یادآوری می‌کند: معلمان قرآن، دینی، ادبیات و دروس مرتبط با علوم انسانی از حوزه پرورشی تمکین ندارند و با آن هماهنگ نیستند تا امور تربیتی مانند گذشته بتواند در مدرسه، فضایی غالب ایجاد کند و دانش‌آموزان را از سونامی آموزش‌زدگی، تست‌زدگی و کنکور برهاند.
بعید می‌دانم دانشگاه فرهنگیان رشته‌ای را که بتواند به نیازهای مختلف تربیتی پاسخ دهد داشته باشد و در حوزه تربیت مربیان قرآن، معارف، حوزه اجتماعی، فرهنگی و هنری، تولید نیرو کند.
نهاد انقلابی در مدارس
اما ابراهیم سحرخیز، معاون پیشین متوسطه وزارت آموزش و پرورش از نگاهی دیگر به امور تربیتی و پرورشی می‌پردازد و در این باره به ما می‌گوید: توفیق یا موفق نبودن معاونت امور تربیتی مدارس را باید در دو دوره بررسی کرد. یک دوره به آغاز شکل‌گیری آن از هشتم اسفند ۱۳۵۸ و دوران دفاع مقدس برمی‌گردد که به عنوان یک نهاد انقلابی در مدارس متوسطه و راهنمایی به دلیل آماج گروهک‌ها و خطوط انحرافی شروع به کار کرد و دوره دیگر پس از دفاع مقدس در دوره سازندگی بود. در این دوره ساختار امور تربیتی سازماندهی‌تر از دوران دفاع مقدس شد و در چارچوب اداری قرار گرفت و به‌تدریج معاونت‌هایی در سطح وزارتخانه شکل گرفت. هرچند برخی معتقدند امکاناتشان در امور تربیتی و پرورشی محدودتر شد اما دوران سازندگی نیازمند توجه جدی به بحث تهاجم فرهنگی و جنگ نرم بود و به دلیل اینکه تعریف درستی از این موضوع نشد و شرایط مناسب برای مربیان پرورشی و تشکل‌ها و بسیج دانش آموزی فراهم نیامد نتوانستیم در این زمینه خوش بدرخشیم.
وی ادامه می‌دهد: در واقع می‌بایست فعالیت پرورشی به عنوان یک مجموعه در مدرسه دنبال می‌شد به این معنی که مشاوران، مربیان بهداشت، معاون و مربیان پرورشی زیرمجموعه یک معاونت و در قالب یک بسته تعریف شده حرکت می‌کردند.
فرصت‌ها و تهدیدهای فضای مجازی
سحرخیز در ادامه به ضرورت راهبری صحیح دانش‌آموزان در فضای مجازی اشاره می‌کند و می‌گوید: کسی جز مربی پرورشی تمام‌عیار نمی‌تواند به عنوان راهبر تربیتی، فرصت‌ها و تهدیدهای فضای مجازی را به درستی بررسی و شناسایی کند و هدایت دانش‌آموز را در این وادی پرخطر برعهده گیرد اما متأسفانه نتوانسته‌ایم چنین فردی را در مدرسه تربیت کنیم و حتی مشاوران نیز این توانایی را ندارند، بنابراین نمی‌توان بین مشاور مدرسه و مربی پرورشی دیوار کشید تا مدرسه، تنها محلی برای آموزش نباشد و دانش‌آموزان در راستای آموزش، مهارت برخورد با آسیب‌های اجتماعی، نحوه مطالعه صحیح، مقابله با افسردگی، ارتباط با والدین، مواجهه با آینده شغلی و... را نیز یاد بگیرند.
وی با ابراز تأسف اظهار می‌کند: در بدنه آموزش و پرورش و ساختار اداری، نگاهی به مربیان و معاونان پرورشی وجود دارد که سبب شده مربیان پرورشی آدم‌های بیکار تلقی شوند و این موضوع، بی‌علاقگی به امور پرورشی را دامن می‌زند هرچند در نهایت، رشته همه مشکلات به کمبود بودجه، منابع مالی و نبود نیروی انسانی متخصص گره می‌خورد.
نظر شما