قدس آنلاین: آئین پایانی نوزدهمین و بیستمین دوره جشنواره ادبی شهید حبیب غنی‌پور به صورت مجازی برگزار و برترین‌ها معرفی شدند.
* هدایای ویژه آثار برگزیده و شایسته تقدیر/ ۲ و ۵ میلیون تومان از سوی خانه کتاب
در این جشنواره اعلام شد: بنا به موافقت «ایوب دهقانکار» مدیرعامل موسسه خانه کتاب و ادبیات ایران برگزیدگان و آثار شایسته تقدیر جشنواره به ترتیب پنج میلیون تومان و دو میلیون تومان دریافت می‌کنند.
* اسامی برگزیدگان دوره نوزدهم جشنواره شهید غنی‌پور
دواران بخش کودک نوزدهمین جشنواره ادبی شهید حبیب غنی‌پور، دو کتاب در این حوزه، به‌عنوان کتاب سال و اثر تقدیری انتخاب و معرفی شدند.
* بخش کودک دوره نوزدهم: «کفش‌های بافتنی» از بقیه جلو زد و کتاب «من از دکمه می‌ترسم» کتاب سال شد
محمد ناصری عضو شورای نویسندگان مسجد جوادالائمه (ع) و دبیر این دوره از جشنواره، اعلام کرد: داوران این بخش پس از بررسی دو هزار اثر (رسیده و یا تهیه‌شده) در حوزه کودک سال ۱۳۹۷، اعم از خلاق و بازنویسی- طی چند مرحله ارزیابی و انتخاب- ۴۱ اثر را برای مرحله دوم برگزیدند و از میان این آثار، ۶ اثر را به‌عنوان نامزدهای نهایی معرفی کردند که این آثار در اطلاعیه‌های قبلی جشنواره معرفی‌شده‌اند.
اما پس از معرفی رسمی نامزدها، هیئت‌داوران این بخش پس از چند جلسه بحث و تبادل‌نظر، دو اثر زیر را به‌عنوان «اثر برگزیده» (کتاب سال) و «اثر» تقدیری معرفی کردند:
- کتاب «کفش‌های بافتنی» نوشته کلر ژوبرت از انتشارات به‌نشر به دلیل پرداخت داستانی مناسب، ایده نو و درونمایه ارزشمند، به‌عنوان «اثر تقدیری» دوره نوزدهم بخش کودک
- کتاب «من از دکمه می‌ترسم» نوشته هدی حدادی نشر خانه ادبیات، به دلیل نگاه نو و خلاق، روایت شیرین و تأثیرگذار و درونمایه ارزشمند به‌عنوان اثر برگزیده (کتاب سال) دوره نوزدهم بخش کودک.
هیئت‌داوران این دوره در بخش کودک، آقایان: ناصر نادری، علیرضا متولی، محمدحسن حسینی، علی‌اصغر جعفریان و محمد مهدوی شجاعی بودند.
* بخش نوجوان دوره نوزدهم: فقط «خواب پلنگ»
آثار برگزیده بخش نوجوان نوزدهمین جشنواره ادبی شهید حبیب غنی‌پور معرفی شدند.
در نوزدهمین دوره از جشنواره ادبی شهید حبیب غنی‌پور، داوران پس از بررسی ۱۰۰۰ عنوان اثر تألیفی نوجوان سال ۱۳۹۷ و چند مرحله داوری و انتخاب، پنجاه اثر را برای مرحله دوم برگزیدند و در ادامه هیئت‌داوران از میان این آثار، پنج اثر را به‌عنوان نامزدهای نهایی بخش نوجوان معرفی کردند که اسامی این آثار قبلاً معرفی و اعلام شده است.
در ادامه این فرایند، هیئت‌داوران این دوره که آقایان: حبیب یوسف‌زاده، خسرو باباخانی، نبی‌الله بابایی، رضا پریزاد و بیژن قفقازی‌زاده بودند، پس از چند جلسه گفت‌وگوی حضوری، کتاب «خواب پلنگ»، نوشته هادی حکیمیان از انتشارات شهرستان ادب را به‌عنوان اثر تقدیری دوره نوزدهم بخش نوجوان معرفی کردند.
* بخش رمان بزرگسال دوره نوزدهم: کتاب «گزارش اندوه» شایسته تقدیر شد
هیئت داوران، در این دوره از میان دوهزار و نهصد و سی و دو عنوان اثر بررسی شده و چند مرحله ارزیابی و کنلر گذاشتن آثار نامرتبط و ترجمه سال ۱۳۹۷، تعداد۳۲ اثر را برای مرحله دوم برگزیدند. سپس طی چندین جلسه بحث و بررسی حضوری، چهار اثر زیر را به‌عنوان نامزدهای بخش رمان بزرگسال دوره نوزدهم معرفی کردند.
هیئت داوران که در این دوره آقایان ابراهیم زاهدی مطلق، احمد دهقان، گلعلی بابایی، مصطفی خرامان و محمدعلی قربانی بودند، کتاب «گزارش اندوه»، نوشته محمود جوانبخت از انتشارات نیستان را به‌عنوان اثر شایسته تقدیر دوره نوزدهم، در این بخش معرفی کردند.
** معرفی برگزیدگان بیستمین دوره جشنواره شهید غنی پور
در ادامه مراسم برگزیدگان بیستمین دوره جشنواره ادبی شهید حبیب غنی‌پور معرفی شدند که اسامی آنها در بخش‌های مختلف به شرح ذیل است:
* بخش کودک دوره بیستم: «برادر مزاحم من» و «قطره‌های ریز ریزو» درخشیدند
در این دوره از جشنواره، هیئت‌داوران بخش کودک از بین ۱۰۰۰ عنوان اثر تألیفی خلاق کودک سال ۱۳۹۸، طی چند مرحله داوری و انتخاب، صد اثر را برای مرحله دوم برگزیدند و از بین این آثار، شش اثر زیر را به‌عنوان نامزدهای نهایی بخش کودک معرفی کردند.
در ادامه و ضمن بررسی و بحث و تبادل‌نظر، نهایتاً هیئت‌داوران که در این دوره آقایان ناصر نادری، محمدحسین حسینی و علی‌اصغر جعفریان بودند، دو اثر زیر را به‌عنوان آثار تقدیری دوره بیستم بخش کودک معرفی کردند:
1. «برادر مزاحم من»، نوشته بابک صابری از انتشارات فاطمی، به دلیل ایده و فکر اولیه عمیق؛
2. «قطره‌های ریزریزو»، نوشته کلر ژوبرت، انتشارات داستان جمعه، به دلیل سوژه مناسب، زبان و روایت شیرین کودکانه و درونمایه ارزشمند به‌عنوان اثر تقدیری دوره بیستم.
* بخش رمان نوجوان دوره بیستم: دو اثر شایسته تقدیر
در این دوره، داوران پس از بررسی اولیه حدود دو هزار اثر و کنار گذاشتن آثار بازنویسی، ترجمه و سایر آثار غیرمرتبط با بخش رمان (تألیفی) نوجوان، در نهایت، تعداد ۵۲ عنوان رمان را برای مرحله دوم برگزیدند.
از این تعداد در مرحله بعد، ۱۲ عنوان کتاب به مرحله نهایی راه یافت و از بین آنها، ۵ اثر زیر به‌عنوان نامزدهای نهایی دریافت جایزه معرفی شدند.
هیئت داوران این دوره آقایان حبیب یوسف‌زاده، خسرو باباخانی، نبی‌الله بابایی، رضا پریزاد و بیژن قفقازی‌زاده، ضمن ابراز خرسندی از فراوانی آثار قابل قبول و با کیفیت نسبت به دوره قبل، دو اثر زیر را شایسته تقدیر معرفی کردند:
«دارم می‌رسم جان‌جان»، نوشته مهدی کُرد فیروزجایی، از انتشارات شهرستان ادب؛ به دلیل داستان‌پردازی پرکشش و متناسب با حال و هوای مخاطبان، فضاسازی و شخصیت‌پردازی باورپذیر، توجه به نقش‌آفرینی و کنشگری اجتماعی نوجوانان و پیرنگ مناسب.
«طوقی»، نوشته محمدرضا آریان‌فر، از انتشارات سوره مهر؛ به دلیل واکاوی و توصیف هنرمندانه برهه‌ای از دوران دفاع مقدس در خطه جنوب، ارائه تصویر باورپذیر و تأثیرگذار از زندگی شخصیت‌های بومی منطقه و شخصیت‌پردازی همذات‌پندارانه و به‌یادماندنی، تعلیق و غافلگیری و گره‌گشایی مناسب و تأمل برانگیز.
* بخش رمان بزرگسال دوره بیستم: محمد حنیف «با اعمال شاقه» برگزیده جشنواره شهید غنی‌پور شد
هیئت داوران در این دوره از تعداد ۹۰۰ عنوان رمان تالیفی بزرگسال سال ۱۳۹۸، تعداد ۳۵ عنوان را برای مرحله دوم برگزیدند. داوران پس از چندین جلسه حضوری، آثار زیر را به‌عنوان نامزدهای این بخش در دوره بیستم معرفی کردند.
هیئت داوران این دوره که آقایان ابراهیم زاهدی‌مطلق، مصطفی خرامان، گلعلی بابایی، مهرداد غفارزاده و محمدعلی قربانی بودند، کتاب «با اعمال شاقه» نوشته محمد حنیف از انتشارات کتاب نیستان را به‌عنوان اثر برگزیده و کتاب «ستاره‌ها هم می‌میرند»، نوشته نرگس فرجاد امین از انتشارات کتاب نیستان را شایسته تقدیر دوره بیستم معرفی کردند.
* بیانیه هیات داوران جشنواره ادبی شهید حبیب غنی‌پور: ادبیات راهبردی برای تربیت و شکوفایی انسان عصر حاضر
در ادامه بیانیه هیات داوران دوره نوزدهم و بیستم که آئین پایانی آنها همزمان در یک روز برگزار شد منتشر می‌شود:
شهید ایثارگر و اهل قلم حبیب غنی پور، ادبیات را «راهبردی برای تربیت و شکوفایی انسان عصر حاضر» می دانست و جشنواره ادبی شهید حبیب غنی پور با چنین رویکردی در آخرین سال سده سیزدهم هجری شمسی، از پرچین بیست سالگی گذشت و با زنده نگاه داشتن یاد این شهید عزیز و بنیانگذار جشنواره، یعنی زنده یاد امیر حسین فردی، گام در سومین دهه حیات خود گذاشت.
رخدادی که به طور مشترک، نوزدهمین جشنواره را نیز در برگرفته است و علیرغم همه گیری جهانی ویروس کرونا(کووید ۱۹) بدون هیچ تعلل و خللی در فرایند برگزاری جشنواره، تداوم یافت. به گونه ای که مراحل گوناگون آن از بررسی و پی جویی کتاب های مرتبط با جشنواره تا اعلام برندگان نهایی را با همان قوت و قدرت ۱۸ دوره قبل، به انجام رسانده و اینک نتایج نهایی آن در قالب بیانیه مشترک این دو دوره، از سوی شورای نویسندگان مسجد جوادالائمه(ع) به شرح ذیل اعلام می‌شود:
«ن والقلم و ما یسطرون» سوگند به قلم و آنچه می‌نویسد
خداوند قسم خورده به قلم را شاکریم که یک بار دیگر توفیق برگزاری جشنواره کتاب شهید حبیب غنی‌پور را نصیبمان کرد. هرچند امسال به دلیل شرایط خاص کرونایی، دوره نوزدهم (مربوط به آثار سال ۱۳۹۷) و دوره بیستم (مربوط به آثار سال ۱۳۹۸) به شکل یکپارچه و غیرحضوری برگزار می‌شود.
در ابتدا، به روان پاک حبیب عزیز و زنده‌یاد امیرحسین فردی که از دغدغه‌مندان ادبیات اصیل و متعهد بود، درود می‌فرستیم.
به راستی ادبیات هر ملتی، به‌ویژه نوع داستانی آن، آیینه‌ای است که در شیشه‌گرخانه یک جامعه شکل می‌گیرد و بعد، تصویر واقعیت‌های همان جامعه را آشکار یا در لایه‌های زیرین خود، منعکس می‌سازد. این آینه اگر صاف و صادق و متعهد نباشد، اگر شورانگیز و امیدبخش نباشد، اگر با مخاطب خویش، همدل و همراه نباشد و اگر محدب یا مقعر از آب درآید، تصویرهایی نامتوازن و غیرطبیعی (کاریکاتوری) از آن جامعه به دست خواهد داد. تصویرهایی که با تکرار و تواتر، کم‌کم جای معیارهای درست و اصیل را خواهند گرفت و ارزش‌ها و هنجارها و هویت آن جامعه را دچار اعوجاج و از معنی تهی خواهند کرد.
از همین‌روست که امروز در اکثر کشورهای دنیا، پدیدآورندگان ادبیات داستانی، به نوعی پرچمداران و منادیان هویت آن کشورها قلمداد می‌شوند. با ادبیات، مفهوم‌سازی و تاریخ‌سازی می‌کنند؛ شکست‌های مفتضحانه خود را پیروزی جلوه می‌دهند، یا برعکس، دستاوردها و ارزش‌های رقیبان خود را به سخره می‌گیرند.
با این وصف، به حکم عقل و منطق، هر قدر در راه ترویج و رونق ادبیات داستانی تلاش و هزینه شود، نوعی سرمایه‌گذاری زیرساختی و حیاتی است که جای دوری نخواهد رفت و پژواک آن، بومرنگ‌وار به سوی جامعه باز خواهد گشت. با درک همین اهمیت و جایگاه بوده است که جمعی از ادب‌دوستان بی‌ادعا با عنوان «شورای نویسندگان مسجد جوادالائمه(ع)» در کنج مسجدی به همین نام، بیست سال است که در وادی ادبیات موکب و بیرقی برافراشته‌اند به نام «جشنواره کتاب سال شهید حبیب غنی‌پور»، برای قدردانی از اصحاب کلمه و حمایت از کسانی که عرق‌ریزان روح خویش را به هم‌نوعان خود پیشکش می‌کنند، تا دنیا را به جای بهتری برای زیستن تبدیل کنند. به‌ویژه در شرایط کنونی که «اگر دست محبت سوی کس یازی، به اکراه آورد دست از بغل بیرون!»، بسیار مغتنم است که همچنان «نام و نشانی از می و میخانه ادب در میان باشد» و «بانگ مرغان معانی، گوش‌ها را بنوازد». جا دارد در آغاز مثل همیشه بار دیگر عهد خودمان را با حبیب شهیدمان تمدید و تجدید و تحکیم کنیم که:
هرگز عدالت را در نگاهمان به آثار نویسندگان ایرانی از دست نخواهیم داد.
هرگز حقیقت و محتوای کتاب را فدای جریان‌های غیرحقیقی نخواهیم کرد.
هرگز در داوری‌ها، نگاه تو را به ادبیات از نظر دور نخواهیم داشت؛ نگاهی که ادبیات را امری تفننی نمی‌دید و چنان‌که در یادداشت‌هایت آمده ادبیات را راهبردی برای تربیت و شکوفایی انسان عصر حاضر می‌دانستی.
ضمن تقدیر و تشکر از تک‌تک صاحبان آثار، خلاصه روند داوری‌های بخش‌های مختلف جشنواره در دوره‌های نوزدهم و بیستم، اعلام می‌شود.
همچنین لازم می‌دانیم از «مؤسسه خانة کتاب» و «بنیاد ادبیات داستانی ایرانیان» به دلیل همکاری برای دسترسی به کتاب‌ها، صمیمانه تشکر نماییم.
* گزارش داوری جشنواره بخش کودک
هیئت داوران بخش کودک با بررسی آثار تألیفی خلاق کودک سال‌های ۱۳۹۷ و ۱۳۹۸، چند نکته را قابل ذکر می‌داند:
۱. تولید برخی آثار برجسته به لحاظ زبان و تصویر، به‌ویژه توسط پدیدآورندگان نوظهور و اعتماد ناشران به آنان، مایه خرسندی و امیدواری است.
۲. در برنامه‌ریزی ملی نشر کتاب داستان کودک، نوعی عدم سازگاری بین موضوع‌ها، درونمایه‌ها و گونه‌های مختلف، با توجه به تنوع سنی مخاطبان کودک احساس می‌شود. بدیهی است توجه به تنوع ذائقه، ذهن و احساس مخاطبان از حیث شرایط اقلیمی، اقتصادی، جنسیتی، فرهنگی و ... در بهبود این وضعیت موثر خواهد بود.
۳. در تحلیل محتوای آثار، کم توجهی به نیازها، آرزوها، دغدغه‌ها و ... نسل امروز کودکان و عدم بهره‌مندی از ظرفیت‌های بی‌پایان ادبیات کهن، مخصوصاً افسانه‌ها و اسطوره‌ها در خلق تصاویر خیال، به خوبی احساس می‌شود. این موضوع، بویژه در فرایند حساس سوژه‌یابی، ریشه اصلی عدم جذابیت آثار بومی شده است.
۴. در مقوله «پرداخت داستانی» استفاده ناکافی از شگردها و تمهیدهای زبانی در روایت، طراحی نامنسجم پیرنگ، ضعف شخصیت‌پردازی و رعایت نکردن اصول حرفه‌ای، بویژه از حیث ساختار، زبان و خیال در برخی آثار مشهود است.
۵. با وجود برخی تلاش‌ها، همچنان کمبود منابع علمی مفید در حوزه ادبیات داستانی کودک با نگاه بومی و مورد کاوانه وجود دارد.
شرایط بغرنج اقتصاد نشر و ایجاد گره‌های روزافزون در چرخه تولید، توزیع و فروش کتاب، بیش از پیش، تدبیر و حمایت نهادهای مسئول و مرتبط با این حوزه را می‌طلبد.
* گزارش داوری بخش نوجوان
هیئت داوران بخش نوجوان، پس از بررسی آثار داستانی (رمان نوجوان) سال‌های ۱۳۹۷ و ۱۳۹۸ نکات زیر را قابل ذکر می‌داند:
۱. گرچه هیچ‌یک از آثار در دورة بیستم، انتظار گروه داوری را برای احراز «اثر برگزیده» (کتاب سال) برآورده نساخت، اما باید اذعان داشت که تعداد آثار خواندنی و برخوردار از کیفیت مناسب در رعایت اصول داستان‌پردازی، رشد چشمگیر داشته و حضور پررنگ نویسندگان جوان و با استعداد کشورمان در میان پیشکسوتان رمان نوجوان، نویدبخش افق‌های روشن‌تر در این عرصه است.
۲. هیئت داوران بخش نوجوان از تصمیم‌سازان و مدیران فرهنگ و رسانه دعوت می‌کند، ضمن ترویج آثار منتخب از طریق لحاظ کردن آنها در تجهیز کتابخانه‌های مدارس و غیره، نسبت به بازتولید این آثار به‌صورت اقتباس‌های نمایشی و سینمایی اهتمام ورزند و از این رهگذر به تقویت بن‌مایه‌های هویتی نوجوانان با استعداد و آینده‌ساز میهن اسلامی توجه ویژه داشته باشند.
* گزارش داوری بخش رمان بزرگسال
گفتنی است، «با اعمال شاقه»، رمانی است با زبان یکدست، روان و با شخصیت. نویسنده، به زیبایی توانسته است رئالیسم جادویی را با عناصر و شخصیت‌های فراواقعی بومی و ایرانی مانند آل، نسناس، مردآزما و...بیامیزد و جهان داستانی جذابی را خلق کند.
این رمان، در واقع جلوه عینیِ کتابی تئوریک است که نویسنده رمان (محمد حنیف) قبلاً تالیف کرده بود. مهرورزی به همسر و فرزند و تلاش مداوم انسانی و مبارزه با شر، از درونمایه‌های قابل تامل این اثر است.
همچنین، تقدیر از رمان «ستاره‌ها هم می‌میرند»، نشانه توجه شورای نویسندگان مسجد جوادالائمه علیه‌السلام به نسل جوانی است که ظرفیت رمان را برای تعامل با جهان پیرامونش انتخاب کرده است؛ نسلی که در کنار بزرگان این هنر بالیده و به‌خوبی از عهده توصیف و ستایش کانون بی‌بدیل محبت، یعنی خانواده، بر آمده است.
نرگس فرجاد امین داستانش را با زبانی شیدا و نجیب، به عشق و ادب آمیخته و بدون اینکه در دامن شعار بلغزد، عشق را از حصار تن و زندگی مادی فراتر برده و به کمال رسانده است. سلامت نسبیِ نثر و زبان، تعهد نویسنده به هنر داستان‌پردازی و تقدیس عشق، از دلایل تقدیر این کتاب است.
* پایان سخن
۱. سربلندانه و با افتخار باید بگوییم که ادبیات داستانی امروز ایران، جوانان و نگاه‌های تازه‌ای را در خود پرورش می‌دهد که داستان‌پردازی را در قالب‌های نو و ساختارهای مدرن تجربه می‌کند و موفق بیرون می‌آورد؛ نسل تازه‌ای که مطیع محض جریان‌های غیرادبی و غیرایرانی نیست. اگرچه هنوز در حال گذر از مرحله بلوغ و کشف و خودباوری است، اما در درون ساختارهای مدرن رایج، بن‌مایه‌ها و نجواهای اصیل خود را می‌کارد و پرورش می‌دهد؛ نجواهایی که از سیاست تا فلسفه و از دغدغه‌های زبانی تا حساسیت‌های اجتماعی و شخصی و عاشقانه را دربرگرفته و مانند آبشاری پرهیبت و باطراوت، در بستر جامعه جاری می‌شود.
۲. در انتخاب کتاب‌ها مطابق سال‌های گذشته، هرگز به اسم ناشر یا نویسنده توجه نکرده‌ایم، بلکه کتاب و ارزش‌هایش، داستان‌پردازی‌ها و نوع روایتش، زبان و نثرش، ملاکمان بود. البته همچون گذشته، جوان بودن نویسنده و نگاه و تفکر نو و بالنده‌اش، یک ارزش و ملاک مهم بوده است.
با آرزوی روزهایی روشن‌تر برای ادبیات داستانی ایران «شورای نویسندگان مسجد جوادالائمه(ع)»
انتهای پیام/
نظر شما