افسانه پدرامی فر- خبرنگار تحریریه جوان قدس: یکی از موضوعاتی که طی روزهای اخیر در رسانه‌ها مطرح شده، بحث منتفی‌شدن ارائه یارانه بنزین به هر کد ملی بوده است، ولی این در حالی است که موضوع حذف‌شده در زمینه کاهش مصرف خودروهای مصرفی با "اعطای گواهی صرفه‌جویی مصرف بنزین" بوده است که ارتباطی به مسئله اعطای سهمیه بنزین به نفر ندارد.

اشتباه در اعلام حذف «اعطای بنزین به کد ملی» به جای «گواهی صرفه جویی»

پرونده بنزین هر روز ابعاد جدیدی پیدا می‌کند به طوری که یک روز صحبت از این است که قرار است شیوه سهمیه‌بندی بنزین تغییر کند و سهمیه بنزین به‌جای خودروها به افراد اختصاص پیدا کند و روز دیگر صحبت دیگری می‌شود. در یکی از تبصره‌های بند «پ» ماده ۴۶ لایحه برنامه هفتم توسعه آمده است: «در مورد انرژی مصرفی خودروهای سواری شخصی به میزان صرفه‌جویی انجام شده توسط هر کد ملی مالک خودرو نسبت به خط مرجعی که در آئین‌نامه تعیین می‌شود، گواهی صرفه‌جویی انرژی برای مالک خودرو صادر خواهد شد.»

محسن زنگنه، سخنگوی کمیسیون تلفیق مجلس شورای اسلامی در صحن مجلس در توضیح این مصوبه کمیسیون بیان کرد: «درباره این تبصره قبلاً نیز کمیسیون تلفیق به رئیس مجلس شورای اسلامی نامه زده و خواستار حذف این تبصره شده است، چرا که دارای ابهام است و قابل اجرا نیست.» در ادامه محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس شورای اسلامی توضیح داد: «از آنجایی که این تبصره به بحث خودرو بازمی‌گردد و مربوط به این بند از لایحه نیست و کمیسیون نیز به صورت مکتوب درخواست حذف را داده است، این تبصره حذف می‌شود.»

برخی به دلیل حذف تبصره ماده ۴۶ به اشتباه گفتند تمامی اختیارات اعطا شده به دولت در جهت اعطای یارانه انرژی بخش غیرصنعتی از جمله بنزین به هر کد ملی حذف شده است؛ این در حالی است که تبصره ماده ۴۶ تنها به موضوع اعطای گواهی صرفه‌جویی در مصرف به صاحبان خودرو اشاره داشته است و اصلاً افراد فاقد خودرو و مسئله اعطای یارانه بنزین به نفر را در این بند مطرح نکرده بودند. همچنین بند مرتبط با اعطای اختیارات به دولت در جهت اعطای یارانه انرژی بخش غیرصنعتی از جمله بنزین به هر کد ملی در ماده دیگری که هنوز در صحن علنی مجلس بحث نشده، مطرح شده و آن ماده، بند الف ماده ۳۱ است.

بحث اعطای یارانه بنزین به هر کد ملی پابرجاست

در ماده ۳۱ گزارش کمیسیون تلفیق برنامه هفتم توسعه مجلس آمده است: «به منظور توسعه عدالت اقتصادی و بهبود توزیع درآمد اقدامات زیر تا پایان سال اول برنامه انجام می‌شود: الف- دولت مجاز است در راستای عدالت در توزیع درآمد، مبارزه با قاچاق و بهینه‌سازی مصرف انرژی، بر اساس آیین‌نامه اجرایی که به تصویب هیئت وزیران می‌رسد، اقدامات لازم را برای بهره‌مندی مساوی ایرانیان ساکن در کشور (به استثنای نفت گاز) بر اساس سرپرست خانوارها از یارانه حامل‌های انرژی با امکان مبادله سهمیه بین تمام ذی‌نفعان به عمل آورد. قیمت یارانه‌ای سهمیه بنزین در طول برنامه تغییر نخواهد کرد.»

لذا اصلاح سازوکار اعطای بنزین به نفر در برنامه هفتم هنوز حذف نشده و تأکید دولت و مجلس به درستی بر اصلاح نظام سهمیه‌بندی بنزین در جهت بهینه‌سازی الگوی مصرف و کاهش ناترازی بنزین است، زیرا علاوه بر عادلانه‌کردن اعطای یارانه‌های انرژی موجب خواهد شد تمام عواید حاصل از اصلاح قیمت بنزین نیز به جیب مردم برود و هر گونه تغییری در قیمت بنزین، منافع بسیاری از مردم را تضمین می‌کند. بنابراین این مسئله با توجه به ناترازی کلان بنزین کشور و لزوم بهینه‌سازی در مصرف و انتقال تمام عواید به مردم در کنار لزوم تمرکز بر اصلاح مصرف صنعت حمل‌ونقل کشور و تنوع‌بخشی به سبد سوختی خودروهای سواری نیز در برنامه هفتم توسعه تأکید شده است.

سرنوشت نامشخص یارانه بنزین

احمد امیرآبادی فراهانی عضو کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی در گفتگو با دانشجو گفت: «۵۰ درصد مردم ایران خودرو ندارند؛ اما بنزین ۳۰-۴۰ هزار تومانی را با یارانه به ۵۰ درصد افرادی می‌دهند که خودرو دارند. پیشنهاد ما این بود که بنزین و گازوئیل گران نشود و به هر کد ملی یک لیتر بنزین اختصاص داده شود.»

مالک شریعتی نیاسر، نماینده مردم تهران و عضو کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی نیز در رابطه با عدم حذف یارانه بنزین بیان کرد: «آنچه در کمیسیون تلفیق برنامه هفتم تصویب شده و منتظر تأیید نهایی نمایندگان ملت در صحن علنی مجلس شورای اسلامی هستیم این است که در راستای عدالت محوری سهمیه‌ای را به ازای هر کد ملی برای هر خانوار در نظر بگیریم. اما توزیع بنزین یارانه‌ای، باید برای همه مردم درنظر گرفته شود، ولی هم‌اکنون ۵۰ درصد خانوارهای کشور که فاقد خودرو هستند، هیچ سهمی از یارانه بنزین ندارند. این یک سیاست غیر قیمتی است و قرار نیست یارانه بنزین تغییر کند، بلکه باید با همان قیمت‌های قبلی، نحوه توزیع یارانه بنزین را اصلاح کنیم.»

همچنین منصور شکراللهی، عضو کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی در گفتگو با قدس درباره طرح تخصیص بنزین به هر کد ملی و نه خودرو در کشور گفت: «در مجلس و در قالب برنامه هفتم توسعه مطرح شده که نحوه تخصیص سهمیه تغییر پیدا کند و به جای اینکه این سهمیه به خودروها تخصیص پیدا کند به هر کد ملی اعطا می شود. بنابراین‌ تمامی افراد، چه مالک خودرو باشند و یا نباشند، سهمیه بنزین را دریافت می‌کنند.»

این نماینده مجلس یازدهم در ادامه گفت: «افراد می‌توانند در صورت تمایل از بخش اعتباری سهمیه خود به صورت ریالی استفاده کنند؛ همچنین امکان خرید و فروش، بازگردانی و جابه‌جایی بنزین وجود دارد. البته هدف از اجرای این طرح افزایش قیمت بنزین نیست بلکه کمک به رفع ناترازی بنزین و توزیع عادلانه این یارانه بین تمام مردم جامعه است. اما هنوز بررسی‌های کارشناسی آن به پایان نرسیده و در کمیسیون در حال رسیدگی به آن هستیم.»

به‌نظر می‌رسد هنوز قانونگذاران در خصوص روش و جزئیات سهمیه‌بندی بنزین و احتمال افزایش قیمت آن در برنامه هفتم توسعه به نتیجه نرسیده‌اند و کماکان در خصوص این مسئله اختلاف نظر وجود دارد.

بنزین گران می‌شود؟

در جزء ۱ بند «ب» ماده ۴۶ لایحه برنامه هفتم توسعه دولت مکلف شده است «با به کارگیری سیاست‌های قیمتی و غیرقیمتی نسبت به اجرای برنامه صرفه‌جویی و بهینه‌سازی مصرف انرژی به گونه‌ای عمل نماید که در پایان برنامه با در نظرگرفتن الزامات رشد اقتصادی هدف برنامه، میزان مصرف کل انرژی کشور در سطح مصرف سال ۱۴۰۱ حفظ شود...» تصمیمی که برخی تحلیلگران آن را نوعی زمینه‌سازی برای افزایش قیمت بنزین تحلیل و تفسیر کرده و تبعات آن را خطرناک ارزیابی کردند.

ایران ارزان‌ترین بنزین منطقه را دارد

در حال حاضر ایران نه تنها ارزان‌ترین بنزین منطقه را داراست، بلکه ارزان‌ترین بنزین در جهان از آن ایران است. هم‌اکنون قیمت هر لیتر بنزین ۰.۰۲۹ دلار به فروش می‌سد.

بنزین ارزان است، اما قیمت آن را افزایش نمی دهیم!

جبار کوچکی‌نژاد، عضو کمیسیون تلفیق برنامه هفتم توسعه در مورد تغییر نرخ بنزین در این لایحه عنوان کرد: «تا زمانی که سفره مردم رونق نداشته باشد، افزایش قیمت بنزین منجر به افزایش قیمت همه کالاها خواهد شد. با اینکه قیمت بنزین ارزان است ولی بهتر است وارد حوزه افزایش قیمت بنزین نشویم و روش‌های دیگری همانند مالیات و افزایش دیگر حامل‌های انرژی را به کار بگیریم. فعلا افزایش قیمت بنزین در برنامه هفتم توسعه مطرح نیست. ولی مدام پیشنهادهایی در کمیسیون تلفیق مطرح می‌شود و هر لحظه احتمال دارد اتفاقی بیفتد!

مصطفی نخعی، سخنگوی کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه در برنامه‌ هفتم به‌طور صریح درباره نرخ‌گذاری‌ها و مشخصا درباره افزایش نرخ بنزین صحبتی نشده‌ است، گفت: «اختیار افزایش نرخ با دولت است. اما اقناع افکار عمومی در افزایش نرخ‌ها بسیار مهم است و نباید تصمیمی بدون اطلاع‌رسانی قبلی گرفته شود.»

در ایران به دلیل تورم بالا و نوسانات قیمتی، هرگز تناسب مناسبی در نرخ بنزین و شاخص‌های اقتصادی کشورمان وجود نداشته است. هر زمان هم قیمت بنزین و سایر حامل‌های انرژی بالا می‌رود، به سرعت و در بازه زمانی کوتاهی به دلیل تورم فزاینده اثرگذاری خود را از دست داده و باز هم فاصله‌ای بعید با قیمت سایر کشورها پیدا می‌کند. در واقع به دلیل تورم بالا هرگز تناسب معقولی در نرخ حامل‌های انرژی و شرایط کلی اقتصاد وجود نداشته است. به این دلیل، هدر رفت انرژی در ایران بسیار بالا بوده و بهره‌وری در اقتصاد ایران معنای خود را از دست داده است.