همایش «مرزبان تشیع؛ بازکاوی مواضع آیت‌الله العظمی بروجردی(ره) درباره تقریب مذاهب و بهائیت» با سخنرانی آیت الله حسینی قزوینی و رونمایی از ویراست جدید کتاب «زندگینامه آیت الله العظمی بروجردی» اثر استاد رجبی دوانی در موسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی (ره) برگزار شد.

ابوالحسنی: آیت الله بروجردی «بهائیت» را فرقه سیاسی تشکیلاتی نفوذی استعمار می دانست

حجت الاسلام والمسلمین مهدی ابوالحسنی در همایش «مرزبان تشیع؛ بازکاوی مواضع آیت الله العظمی بروجردی (ره) درباره تقریب مذاهب و بهائیت» اظهار داشت: آیت الله العظمی بروجردی شخصیتی است که مرجعیت عامه تشیع را داشت و برای نخستین بار آن را از نجف به قم انتقال می دهد. در بیان جایگاه رفیع ایشان باید به آن فتوای مشهور شلتوط اشاره کرد شخصیتی چون جرج جرداق مسیحی کتاب خود را به ایشان پیشکش می کند.

وی گفت: مرحوم آیت الله بروجردی به همان دلیلی که دنبال تقریب بود، در مبارزه با فرق ضاله بهائیت نیز محکم می ایستد و مواضع تاریخی قاطعانه در برابر این فرقه ضالّه می گیرد. آیت الله سبحانی در مصاحبه با مجله حوزه بیان می کنند: «به دلیل همین شدت علاقه ای که به وحدت مسلمانان  داشت، نسبت به فرقه های باطل  که هیچ اصالتی ندارند و در راه تفرقه بین مسلمانان تلاش می کنند مانند بهائیت حساس بود». آیت الله بروجردی ثابت کرد که یکی از مهمترین ثمرات تقریب در جهان اسلام مبارزه با بهائیت است چون این فرقه عامل شکاف و بازوی پرتحرک امپریالیسم در جهان اسلام برای پایین کشیدن جهان اسلام از جایگاه خودش است.

وی با اشاره به مکاتبه آیت الله بروجردی با الازهر در اولین گام و فتوای مشهور شیخ عبدالمجید سلیم درباره بهائیت بیان داشت: این نشان می دهد که تقریب یعنی از جمله مبارزه با بهائیت در عین تقویت صفوف مذاهب اسلامی در عرصه سیاسی در تقابل صلیب صهیون است.

وی با اشاره به اینکه درباره مواضع مرحوم آیت الله بروجردی نسبت به بهائیت چند رویکرد و نظریه وجود دارد، گفت: نظریه اول که رویکرد ژورنالیستی دارد، قائل به وجود همدلی بین رژیم پهلوی و آیت الله بروجردی بودند و می گفتند نقاری بین ایشان و شاه نیست و به همین بهانه سعی می کردند شکاف عمیقی که آیت الله بروجردی نسبت به رژیم بواسطه فرقه بهائیت دارد را بپوشانند.

وی ادامه داد: نظریه دوم را که نخبگان مطرح می کنند نظریه مقابله آیت الله بروجردی با فرقه بهائیت است و تاثیر این ماجرا در تیره شدن روابط آیت الله بروجردی با دربار است . کتاب شرح زندگانی آیت الله العظمی بروجردی اثر مرحوم رجبی دوانی این موضوع را به خوبی بازکاوی می کند.

وی گفت: نظریه دیگری که در سالهای اخیر مطرح شده است، می گوید آیت الله بروجردی علیرغم اینکه با فرقه بهائیت زاویه داشت اما در جاهایی مدافع بهائیت بود و حتی علمایی می فرستاد که می گفت جان و مال بهائیان را حفظ کنید.

وی بیان کرد: منابع دست اول، اظهارات نزدیکان و شاگردان و حتی بیت آیت الله بروجردی این نظریه را رد می کند. اسناد تاریخی نشان می دهد که آیت الله بروجردی کاملا سیاه و تاریک می دیده و می خواسته افشاگری کند و کاملا مقابل این فرقه ضاله ایستاده تا جایی که برخی از پژوهشگران فتوای ایشان درباره بهائیت را با فتوای تحریم تنباکو مقایسه کردند. آیت الله سید محمدحسین علوی طباطبایی، داماد آیت الله بروجردی در کتاب خاطرات زندگانی آیت الله بروجردی تصریح می کند که «ایشان عزم خود را برای مبارزه با این فرقه ضاله و ریشه کن کردن آن جزم کرده بود» آیت الله بروجردی از زمانی که در بروجرد بودند تا وقتی به مرجعیت رسیدند خطر این فرقه را در همه سطوح از توده های مردمی تا مسئولان رده بالا و پائین احساس کردند و برای ریشه کن کردن بهائیان تا تبدیل آنها به یک شیعه باورمند تلاش می کرد.

وی سند دیگر در این زمینه را کتاب مرحوم آیت الله صافی گلپایگانی دانست و گفت: آیت الله العظمی صافی گلپایگانی در کتاب «فخر دوران» فصلی را تحت عنوان مبارزه آیت الله بروجردی با فرق ضالّه گشوده و ایشان بیشترین همکاری را در این زمینه با آیت الله بروجردی داشت.

وی اشاره کرد: مرحوم آقای فلسفی هم در کتاب خاطرات خود به مبارزه آیت الله العظمی بروجردی با فرقه ضاله بهائیت پرداخت و آن نطق کوبنده ایشان در ماه رمضان منجر به قیام مردم ایران و تخریب اماکن منسوب به بهائیان در سراسر ایران و از جمله «حظیرة القدس» شد. امام خمینی هم از کسانی بود که از سوی آیت الله بروجردی به دربار رفت و با شاه گفتگو کرد و وی را ترغیب به مقابله با بهائیت کرد.

پژوهشگر و مدرس حوزه علمیه قم گفت: آقای واعظ زاده خراسانی، آیت الله بروجردی را پیشگام مبارزه با بهائیت معرفی می کند.

وی اظهار داشت: آیت الله بروجردی بهائیت را دین نمی دانست بلکه یک فرقه سیاسی تشکیلاتی نفوذی استعمار می دانست.

وی تصریح کرد: در تائید ساختار فکری آیت الله بروجردی باید گفت که محققین و پژوهشگران بر این نگاه صحه گذاشتند. ایشان از سال 1327 فریاد خطر وهابیت را برمی آورد و در دیداری با یکی از وزرای پهلوی این خطر بهائیت را گوشزد می کند. این نشان می دهد که آیت الله بروجردی استراتژی استعمارگران را به خوبی می داند.

وی ادامه داد: ما وقتی منظومه فکری آیت الله بروجردی را در زمینه فرقه بهائیت دنبال می کنیم به این می رسیم که آن را حزب سیاسی منسجم دارای پیامدهای تروریستی معرفی می کند.

وی گفت: بهائیت پدیده و بدنه ای است که در آن آموزه های استعمارپسند برای درهم کوبیدن وحدت ملی و شعائر اسلامی تزریق شده است.

آیت الله حسینی قزوینی: آیت الله بروجردی «تقریب» را برای اعتلای شیعه می خواست

آیت الله حسینی قزوینی نیز در این نشست اظهار داشت: یکی از مسائلی  که مطرح شده اینکه آیت الله العظمی بروجردی از اصول تشیع عقب نشینی کردند و با پیش کشیدن طرح تقریب، برخی مسائل ضروری مربوط به شیعه را نادیده گرفتند. نکته دومی که مطرح می‌کنند ناهماهنگی میان علامه امینی و آیت الله بروجردی است. و نکته سوم اینکه برخی می‌گویند آیت الله بروجردی بر این نظر بودند که بهائیت جزو اقلیت های مذهبی است.

وی گفت: پیگیری تقریب بین المذاهب با تلاش های خالصانه آیت الله بروجردی باعث شد که شیخ شلتوط رسما به جواز تعبّد به فقه شیعه فتوا دهد. مرحوم آیت الله العظمی صافی گلپایگانی در کتاب خود اشاره کردند که شیخ شلتوط فتوا دادند « می شود از یکی از مذاهب حنفی، شافعی، حنبلی، مالکی و… به مذهب شیعه منتقل شد» و این رهاورد سنگین و بزرگ حاصل تلاش زعیم بزرگ شیعه است.

وی ادامه داد: نامه های متعدد آیت الله بروجردی به مسئولان سیاسی زمان نشان می دهد که ایشان برای نابودی بهائیت تمام تلاش خود را به کار بردند. آیت الله بروجردی تقریب را با اعتقاد به ولایت و امامت ائمه هدی (ع) به عنوان یکی از شاخص ترین ویژگی های مذهب شیعه مطرح می کردند و در آثار خود به هیچ وجه از اعتقاد به ولایت و امامت ائمه (ع) عقب نشینی نداشتند.

وی گفت: آیت الله بروجردی معتقد نبود که نباید حدیث منزلت و حدیث غدیر و حدیث خلافت را مطرح کنیم بلکه نظر ایشان این بود با طرح حدیث ثقلین و مرجعیت علمی اهل بیت (ع) می توانیم نظر مساعد اهل سنت را نسبت به اهل بیت (ع) در حوزه مرجعیت علمی جلب کنیم و پس از آن خودشان دیگر احادیث را به صورت خودکار درک خواهند کرد.

وی در عین حال توصیه کرد: در بحث با اهل سنت و وهابیت در بدو امر، حدیث ثقلین را مطرح نکنیم. بنده برای ورود به بحث اول حدیث «فراق امت» را طرح می کنم سپس حدیث «من مات لا یعرف امامه مات میتة جاهلیة» را و در گام سوم حدیث خلفای اثنی عشر را بیان می کنم. این سه حدیث که در منابع اهل سنت هم وجود دارد زمینه ای را برای ما ایجاد می کند تا بتوانیم احادیث دیگر مربوط به اهل بیت (ع) را مطرح کنیم.

وی گفت: آیت الله بروجردی «تقریب» را برای تشیع و اعتلای آن می خواستند نه اینکه از تقریب به عنوان حذف عقاید شیعه یا نادیده گرفتن مبانی فکری اهل بیت (ع) استفاده شود. وحدت برای آیت الله بروجردی تاکتیک نبود بلکه استراتژی بود یعنی معتقد بود باید به تقریب به عنوان امر مسلم نگاه کرد.

وی بیان داشت: برخی از شاگردان آیت الله بروجردی تبدیل اجتهاد در برابر نص به تقریب را مطرح کردند و گفتند که ما باید برای تقریب از منصوص الخلافه اهل بیت دست برداریم چون با تکیه بر منصوص الخلافه اهل بیت (ع) از ما رنجیده خاطر می شوند و دیگر آنکه از مقابل مشروعیت خلافت شیخین کوتاه بیائیم. که بنا به دستور آیت الله سبحانی به این سخنان پاسخ دادم. از جمله، آقای واعظ زاده خراسانی در مجله حوزه سال 1386، تجلیلی از بنی امیه و تلاش آنها برای تمدن سازی کرد که این مطالب دور از انتظار بود. آقای حسینی بوشهری – مدیر وقت حوزه های علمیه- از من خواستند پاسخ دهم که بنده سه مقاله مفصل نوشتم و چاپ کردم.

آقای حسینی قزوینی به نکته درس آموز از زندگی آیت الله بروجردی اشاره کرد و گفت: وقتی ملک سعود می خواست وارد قم شود و با آیت الله بروجردی دیدار کند، ایشان زیر بار نرفت به این دلیل که می گفتند: «ملک سعود وقتی به قم بیاید به زیارت حضرت معصومه (س) نخواهد رفت و این برای من سخت و سنگین خواهد بود و این را وهن مذهب می دانم». این نشان می دهد که آیت الله بروجردی نسبت به مذهب و اهل بیت (ع) توجه داشت.

وی به کلیپی از سخنان آیت الله بروجردی درباره علامه امینی اشاره کرد و گفت: این کلیپ که تقطیع شده سخنان آیت الله بروجردی است بیش از آنکه جسارت به علامه امینی باشد درحقیقت جسارت به آیت الله العظمی بروجردی است.

رجبی دوانی: آیت الله بروجردی «بهائیت» را تهدیدی برای دیانت می دانست

دکتر محمدحسن رجبی دوانی هم طی سخنانی در این نشست بیان داشت: آیت الله بروجردی آغازگر تقریب نبودند و پیش از ایشان افرادی پیشگام بودند از جمله مرحوم آیت الله شهرستانی، مرحوم کاشف الغطاء و آیت الله زنجانی اما هیچ یک جایگاه آیت الله بروجردی را نداشتند. اگر حرکت آیت الله بروجردی ادامه می یافت جایی برای سلفی گری نبود.

وی افزود: رویکرد آیت الله بروجردی این بود که بهائیت زائیده استعمار است و آن را تهدیدی برای دیانت می دانست و می خواست این مساله از طریق ابزارهای قانونی و مقامات رسمی دولتی دنبال شود. لذا از شاه می‌خواستند که شخصیت های بهایی را از تمام دستگاه های دولتی طرد کند و خواستار تدوین قانونی در این زمینه توسط مجلس شورای ملی شد که هیچگاه جامه عمل نپوشید.

آقای رجبی دوانی بیان کرد: امام خمینی (ره) همان دغدغه های آیت الله بروجردی درباره بهائیت را داشت با این تفاوت که امام (ره) پشت این صحنه را صهیونیسم می دانست و بهائیت و پهلوی را دو بال اسرائیل در ایران می دانستند و به جای درخواست از دولت، مردم را مخاطب قرار دادند.

وی بیان داشت: آیت الله بروجردی شخصیت برجسته ای است و همه ابعاد علمی و دینی ایشان و شاگردان و اساتید و خاندان ایشان و نیز ابنیه ای که ایجاد کردند در این کتاب آمده است و به زعم بنده، این کتاب یک دایرة المعارفی درباره زندگینامه آیت الله العظمی بروجردی است.

انبیائی: آیت الله بروجردی بهائیت را «cult» می دید

حجت الاسلام والمسلمین انبیائی هم در سخنانی در این نشست اظهار داشت: وقتی به شخصی «بهایی» صدق می کند چند عنوان پشت سر آن وجود دارد. بهایی هم دو قسم است؛ یک کافر اصلی داریم. یک کافر ارتدادی داریم و آن مسلمانی است که بهایی می شود، برای این فرد هیچ حق شهروندی نمی توان متصور بود چون مرتد است و تمام احکام ارتداد بر او جاری می شود و یک کافر مسلمان نما.

وی با برشمردن حقوق فرقه بهائیت گفت: شدت و حدّتی که در کار آقایان مراجع وجود دارد نشان می دهد که مساله «بهائیت» مساله «اقلیت های دینی» نیست. به عنوان مثال، امام خمینی در استفتایی که از ایشان درباره قرض دادن به یهودیت و مسیحیت و بهائیت شده، پاسخ دادند: «در غیر فرقه ضالّه مانع ندارد». جمعی از مومنین از مرحوم آیت الله بروجردی سوال کردند درباره معاشرت با آنها، خرید و فروش و اجاره املاک و اموال، پزشک و اصلاح سر و صورت و … نزد بهائیت. آیت الله بروجردی پاسخ دادند: «لازم است مسلمانان نسبت به این فرقه معاشرت و مخالطه و معامله را ترک کنند». این فتوا را برخی دیگر از مراجع همچون آیت الله العظمی گلپایگانی تقریظ زدند.

وی خاطرنشان کرد: ما نباید فرقه بهائیت را به عنوان یک مذهب نگاه کنیم. آنچه که امروزه بر آنها در جامعه شناسی صدق می کند، عنوان «cult» به معنای فرقه است. «فرقه» به این معناکه در دل یک جامعه گروهی شکل بگیرد که منافع اکثریت را مدنظر نداشته باشد و منافع سازمان و تشکیلات خود را بر جامعه ترجیح بدهد.

وی مثالهایی از برخورد کشورهایی چون فرانسه، آمریکا، بلژیک و آلمان با «cult» ها بیان کرد و گفت: برخورد مراجع عظام تقلید با این فرقه نشان می دهد که «بهائیت» را نه مذهب یا دین بلکه «cult» می دیدند و لذا فتوایی که دادند در خلا نبوده بلکه از نزدیک فعالیت آنها را می دیدند.

وی عنوان کرد: اگر «بهائیت» در زمره «cult» دیده شود، کشورهای دیگر اجازه ورود به آنها نمی دهند ضمن آنکه می توان با استفاده از ابزارهای قانونی با آنها برخورد کرد.

رونمایی از ویراست جدید کتاب زندگینامه آیت الله العظمی بروجردی

در پایان این نشست، از ویراست جدید کتاب زندگینامه آیت الله العظمی بروجردی تالیف مرحوم استاد علی رجبی دوانی رونمایی شد.