یکی از حوزه‌های کلیدی اصلاح در مشوق‌های مالیاتی، تغییر به سمت مشوق‌های هدفمند برای تقویت سرمایه‌گذاری بخش خصوصی و تکمیل زنجیره‌های ارزش صنایع بزرگ بوده است. در ایران، این اصلاحات در دولت سیزدهم که هدف آن هدایت انگیزه های تولید به سمت رشد و توسعه اقتصادی کشور است، شتاب بیشتری گرفته است. یک پیشرفت قابل توجه در این زمینه، معرفی مدل جدیدی از مشوق های مالیاتی، به ویژه اعتبارات مالیاتی تحقیق و توسعه (R&D) برای ارتقای تولید دانش بنیان و رشد صنعتی است. با تخصیص اعتبارات مالیاتی بر اساس طرح‌های تحقیق و توسعه، طرح‌های صنعتی با همکاری شرکت‌های دانش‌بنیان تشویق می‌شوند.

در ادامه پیرامون اهمیت این موضوع با آقای خسرویان به گفتگو پرداختیم که خواهد خواهند.

تخصیص اعتبار مالیاتی تحقیق و توسعه، نقطه عطف تحولات صنعتی ایران

علی خسرویان کارشناس حوزه علم و فناوری با اشاره به اهمیت تخصیص اعتبار مالیاتی تحقیق و توسعه گفت: یک نقطه عطف قابل توجه در توسعه اقتصادی کشور، تخصیص اعتبارات مالیاتی تحقیق و توسعه به عنوان مشوق تولید هدفمند است. این طرح که در بند (ب) ماده (11) قانون جهش تولید دانش بنیان آمده است، با هدف تشویق فعالیت‌های تحقیق و توسعه با اعطای اعتبار یا معافیت‌های مالیاتی انجام می‌شود. معرفی این مدل اعتبار مالیاتی که از سال 1401 آغاز شد، اولین سال پس از ابلاغ قانون جهش تولید دانش بنیان بود. تمرکز آن بر حمایت از پروژه های صنعتی است که با همکاری شرکت های دانش بنیان انجام می شود. در مهر 1402 پس از بررسی همه جانبه طرح های صنعتی موجود کشور، بیش از 170 طرح تحقیق و توسعه صنعتی شناسایی و در برنامه اعتبار مالیاتی تحقیق و توسعه قرار گرفت. این مدل جدید مشوق های مالیاتی هدفمند، آغاز فصل جدیدی در توسعه اقتصادی کشور است، زیرا صنایع بزرگ در آستانه گذار به سمت تولید دانش بنیان هستند.

وی ادامه داد: تحقیق و توسعه صنعتی با تأکید بر بومی‌سازی تجهیزات و فناوری و تکمیل زنجیره‌های ارزش، مزایای بی‌شماری را برای صنایع کشور به همراه دارد. با اولویت‌بندی فعالیت‌های تحقیق و توسعه، صنایع می‌توانند از اتکا به مواد خام دور شده و بر خلق ارزش جدید از طریق نوآوری تمرکز کنند. این تغییر، صنایع پایین دستی را قادر می سازد تا شکوفا شوند و توسعه بازارهای صادراتی را تسهیل می کند و در نهایت صنایع کشور را در زنجیره ارزش جهانی قرار می دهد. علاوه بر این، سرمایه‌گذاری در تحقیق و توسعه، پیشرفت‌های فناوری را تقویت می‌کند، رقابت‌پذیری را افزایش می‌دهد و رشد اقتصادی را ارتقا می‌دهد. دولت با ارائه اعتبارات مالیاتی برای فعالیت های تحقیق و توسعه، صنایع را تشویق می کند تا منابع را به سمت نوآوری تخصیص دهند که می تواند منجر به توسعه محصولات جدید، بهبود فرآیندها و افزایش بهره وری شود. این به نوبه خود، کارایی و اثربخشی کلی صنایع را افزایش می دهد و آنها را قادر می سازد در بازار جهانی شکوفا شوند.

 گذار از اقتصاد مبتنی بر رانت انرژی ارزان به اقتصاد مبتنی بر تحقیق و توسعه

این کارشناس حوزه علم و فناوری در رابطه با محوریت گذار از اقتصاد مبتنی بر رانت انرژی ارزان به اقتصاد مبتنی بر تحقیق و توسعه فعالانه صنعتی با اعتبار مالیاتی تحقیق و توسعه گفت: تخصیص اعتبارات مالیاتی تحقیق و توسعه نه تنها رشد صنعتی را تشویق می کند، بلکه راه را برای گذار به تولید دانش بنیان هموار می کند. دولت با ایجاد انگیزه برای همکاری بین صنایع و شرکت های دانش بنیان، اکوسیستمی از نوآوری و تخصص را پرورش می دهد. این همکاری به صنایع اجازه می‌دهد تا از دانش و پیشرفت‌های تکنولوژیکی این شرکت‌ها بهره ببرند که منجر به توسعه محصولات و خدمات پیشرفته می‌شود. علاوه بر این، تولید مبتنی بر دانش، بومی‌سازی فناوری و تخصص، کاهش وابستگی به منابع خارجی و ارتقای توانمندی‌های ملی را ارتقا می‌دهد. با پرورش فرهنگ تحقیق و توسعه در صنایع، کشور می تواند خود را به عنوان قطب نوآوری، جذب سرمایه گذاری و تقویت تنوع اقتصادی تثبیت کند.

وی ادامه داد: با تکمیل زنجیره های ارزش و اتخاذ شیوه های تولید مبتنی بر دانش، صنایع بزرگ می توانند خود را در زنجیره های ارزش جهانی قرار دهند. این ادغام به صنایع اجازه می دهد تا در تجارت بین المللی در مقیاس وسیع تری شرکت کنند و به رشد اقتصادی و گسترش فرصت های بازار کمک کنند. با تمرکز بر تحقیق و توسعه، صنایع می توانند قابلیت های منحصر به فرد خود را توسعه دهند، محصولات خود را متمایز کنند و سهم بیشتری از بازار جهانی را به خود اختصاص دهند. مشارکت در زنجیره‌های ارزش جهانی نه تنها صنایع را قادر می‌سازد تا به بازارهای جدید دسترسی پیدا کنند، بلکه انتقال فناوری و تبادل دانش را نیز ارتقا می‌دهد. همکاری با شرکای بین المللی در زنجیره ارزش، دستیابی به فناوری های پیشرفته، بهترین شیوه ها و بینش بازار را تسهیل می کند. این به نوبه خود، رقابت پذیری صنایع را تقویت می کند و توانایی آنها را برای انطباق با روندهای در حال تحول جهانی افزایش می دهد.

خسرویان  گفت: ارائه مشوق های مالیاتی هدفمند، به ویژه اعتبار مالیاتی تحقیق و توسعه، گامی مهم در جهت توسعه و رشد صنایع بزرگ در ایران است. با تخصیص اعتبار مالیاتی بر اساس طرح‌های تحقیق و توسعه، صنایع تشویق می‌شوند تا به تولید مبتنی بر دانش، تکمیل زنجیره‌های ارزش و ورود به زنجیره‌های ارزش جهانی بپردازند. اعتبار مالیاتی تحقیق و توسعه موجب خواهد شد که از اقتصاد مبتنی بر رانت انرژی ارزان به اقتصاد مبتنی بر تحقیق و توسعه فعالانه صنعتی گذار کنیم.