ایشان با اشاره به نگاه جمعی به آیات و روایات در هر مسئلهای و پرهیز از برداشت یک طرفه از مجموع مباحث مطرح شده در بحث قناعت و حرص، محور بحث این جلسه را اعتدال و میانهروی در امور قرار داد و گفت: اینکه گفته شد قناعت خوب است و کمی قناعت بد است، به این معنا نیست که در عائله و خانواده، کمبود و فشار و مشقت ایجاد شود؛ این برخلاف مرام اسلام و احکام دینی است. چنانکه امام رضا (علیه السلام) در جلد یک الخصال در پاسخ به سؤال عیاشی درباره نفقه فرمود: نفقه میان دو شیوه ناپسند نزد خداوند است که عبارتند از اسراف و امساک. سپس حضرت به آیه 67 سوره فرقان در این رابطه اشاره کرد که در توصیف عباد الرحمان میفرماید: «وَالَّذِینَ إِذَا أَنْفَقُوا لَمْ یُسْرِفُوا وَلَمْ یَقْتُرُوا وَکَانَ بَیْنَ ذَلِکَ قَوَامًا؛ و کسانی که هرگاه انفاق کنند، نه اسراف مینمایند و نه سختگیری؛ بلکه در میان این دو، حدّ اعتدالی دارند.»
این استاد اخلاق در ادامه، به احادیثی در باب پرهیز از سخت گرفتن به خانواده اشاره کرد؛ از جمله روایتی از امام موسی بن جعفر (علیهما السلام) که در جلد سوم کتاب من لا یحضره الفقیه آمده که فرمود: «عِیَالُ اَلرَّجُلِ أُسَرَاؤُهُ فَمَنْ أَنْعَمَ اَللَّهُ عَلَیْهِ نِعْمَةً فَلْیُوَسِّعْ عَلَی أُسَرَائِهِ فَإِنْ لَمْ یَفْعَلْ أَوْشَکَ أَنْ تَزُولَ تِلْکَ اَلنِّعْمَةُ؛ زن و فرزند شخص اسیران او هستند و هر کس را که خداوند نعمتی بخشید بر عیال خود توسعه دهد، و اگر چنین نکند چیزی نگذرد که آن فراخی از وی روی برتابد.» از این بیان میتوان فهمید نعمتهایی که خداوند به یک مرد عطا کرده، تمامش متعلّق به آن مرد نیست، بلکه خانواده وی نیز در آن داراییها سهیم است.
حضرت آیت الله هاشمی علیا با استناد به دسته ای دیگر از روایات و سیره معصومین (علیهم السلام)، این مطلب را متذکّر شد که انسان باید در تمام امورات خود، چه در استفاده از مال، چه زمان و...، همّ خود را برای آخرت و کسب حکمت، علوم مفید، معنویت و تقوا قرار دهد، نه فقط برای دنیا. آدمی باید در دنیا طوری زندگی کند که گویی این خانه برای او نیست و جز ساعتی در اینجا باقی نخواهد ماند. طلب او از دنیا نیز باید به اندازه کفاف و نیاز و به طریق معمول و مشروع و در حد وسط باشد. انسانهای عاقل، سختی و کثرت قناعت در دنیا را برای آخرت و در جهت سیر الی الله و دستیابی به کمالات، بر خود لازم میدانند.
نظر شما