بررسی‌ها نشان می‌دهد که سرانه مصرف گاز طبیعی در بخش خانگی در ایران به شکل قابل‌توجهی بالاست. این نشان‌دهنده هدررفت بالای انرژی در این حوزه است. کسری تراز گاز کشور در فصل زمستان به قطع گاز صنایع بزرگ، استفاده غیراقتصادی از سوخت‌های مایع همچون گازوئیل و مازوت در نیروگاه‌ها و آلودگی‌های محیط زیستی منجر می شود و زیان‌های اقتصادی قابل‌توجهی بر اقتصاد ملی وارد می کند. به همین دلیل ضرورت دارد به مدیریت مصرف گاز طبیعی در کشور بپردازیم.

بررسی دقیق ساختار مصرف مشترکین گاز طبیعی در بخش خانگی نشان می‌دهد که عمده مردم مصرفی مناسب و در چارچوب الگوی مصرف دارند. این در حالی است که اقلیت مطلقی که کمتر از 3 درصد از مشترکین هستند، مصارف نامتعارف دارند. میانگین مصرفی آن ها 5 برابر بیشتر از مشترکین کم‌مصرف است.

بدمصرف ها عمدتاً جزو اقشار مرفه جامعه هستند و برخی معتقدند حتی واقعی سازی قیمت گاز برای آن ها نیز تأثیری در مدیریت مصرف شان ندارد. اما به زعم عده ای دیگر، تعرفه گذاری پلکانی حداقل باعث می شود برای مصارف غیرضروری یارانه پرداخت نکنیم.

. در روش تعرفه گذاری پلکانی، مشترکان کم مصرف متحمل هزینه ی اضافی نمی شوند، اما پرمصرف ها که عمدتاً در طبقات بالای جامعه جای می گیرند، بهای اضافه مصرف خود را به صورت آزاد پرداخت می کنند. نظرات سیدمحمدرضا میرتاج الدینی، عضو کمیسیون برنامه و بودجه و محاسبات مجلس را در این خصوص جویا شدیم که در ادامه می آید. 

میرتاج الدینی ضمن اشاره به این موضوع که در حال حاضر از روش تعرفه گذاری پلکانی بهره می بریم و قرار است فاز دوم این روش امسال اجرایی شود، تصریح کرد: تعرفه گذاری پلکانی روشی معقول برای تعیین قبوض مشترکان گاز به شمار می رود.

وی ادامه داد: در این روش، مشترکانی که در چارچوب الگو از گاز استفاده می کنند، این حامل انرژی ارزشمند را با قیمت یارانه ای در اختیار دارند. مراقب هستیم که به اقشار متوسط و ضعیف که عمدتاً مصرف شان در چارچوب الگو است، فشاری وارد نشود و دچار اضافه پرداختی نشوند.

عضو کمیسیون برنامه و بودجه و محاسبات مجلس خاطرنشان کرد: اینکه هزینه ی پرداختی مشترکان به موازات افزایش مصرف بالاتر برود، به مدیریت مصرف منجر می شود و میزان مصرف کاهش می یابد.

میرتاج الدینی گفت: در اجرای طرح تعرفه گذاری پلکانی باید ملاحظاتی را مدنظر داشته باشیم. مثلاً، در برخی موارد چند خانواده از یک کنتور استفاده می کنند. باید میزان مصرف گاز را بین تعداد خانوارها تقسیم کنیم تا مشترکان متضرر نشوند.

وی ادامه داد: گاز یک سرمایه ی ملی است و به همگان تعلق دارد. باید حتی الامکان تعرفه گذاری ها را به سمت و سویی ببریم که عدالت اجتماعی به بهترین نحو اعمال شود.

عضو کمیسیون برنامه و بودجه و محاسبات مجلس خاطرنشان کرد: برخی مشترکان مصارف غیرمتعارف دارند. این افراد که اغلب دارای خانه های بزرگ، ویلا، استخر و... هستند، به اندازه ی یک مشترک معمولی با خانه ی 70 الی 80 متری از گاز استفاده نمی کنند. در روش غیرپلکانی، افرادی که تمکن مالی بیشتری دارند از گاز یارانه ای بیشتری استفاده می کنند. اعمال روش تعرفه گذاری پلکانی گاز به عدالت نزدیک تر است و مصارف غیرمتعارف شامل هزینه های بالاتری می شوند.

میرتاج الدینی گفت: کسانی که خارج از حد متعارف از گاز استفاده می کنند و حتی برای گرم کردن استخرهایشان هم از گاز بهره می برند، باید قیمت واقعی گاز را با اجرای فاز دوم تعرفه گذاری پلکانی پرمصرف ها بپردازند. این مبالغ می تواند به عنوان سرمایه در پروژه های صنعت انرژی کشور به کار انداخته شود. از طرف دیگر، حق اقشار متوسط و محروم جامعه ضایع نمی شود. زیرا مصارف غیرضروری مشمول گاز یارانه ای نمی شوند.

وی ادامه داد: مردم باید به این موضوع دقت داشته باشند که مصرف بی رویه ی گاز به قطع گاز صنایع منجر می شود که ضرر اقتصادی زیادی را به کشور وارد می کند. گاز سرمایه ی ملی است و فقط به نسل ما تعلق ندارد. باید سیاست گذاری های جدی در راستای مدیریت مصرف این حامل انرژی ارزشمند داشته باشیم.