۶۲ عنوان کتاب در حوزه زیارت، ماحصل ۴۰ سال پژوهش محققان در بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی است. بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی به عنوان بازوی تحقیقاتی این مجموعه محسوب می‌شود. با توجه به اهمیت موضوع زیارت، این بنیاد در طول ۴۰ سال فعالیت خود پژوهش‌ها و اقدام‌هایی در این حوزه به انجام رسانده است. در گفت‌وگو با دکتر محسن شرفایی، مدیر گروه ادیان و مذاهب بنیاد پژوهش‌های اسلامی، عمده فعالیت‌های این مرکز در حوزه زیارت را بررسی کردیم.

۶۲ عنوان کتاب تألیفی و ترجمه

دکتر شرفایی در ابتدای این گفت‌وگو درباره اهمیت این موضوع چنین توضیح داد: یکی از عمده فعالیت‌های بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی، پژوهش در ارتباط با موضوع زیارت است. زیارت جزو سیاست‌های کلان حرم مطهر رضوی و مجموعه آستان قدس رضوی محسوب می‌شود و همان طور که تولیت محترم فرمودند بنیاد پژوهش‌ها تکیه‌گاه و بازوی پژوهشی آستان است، بنابراین همواره سعی شده پژوهش‌های این مرکز در راستای سیاست‌های کلان آستان قدس رضوی به خصوص در حوزه زیارت باشد.

یکی از مهم‌ترین فعالیت‌های صورت گرفته در بنیاد پژوهش‌های اسلامی از ابتدای تأسیس تاکنون، چاپ کتاب در موضوعات مختلف از جمله بحث زیارت بوده است. شرفایی با اشاره به این موضوع ادامه داد: یکی از اهداف بنیاد رسیدن به مرجعیت در بحث زیارت است. ما در مباحث مختلف به مرجعیت رسیدیم و به دنبال رسیدن به مرجعیت در این موضوع هم هستیم. تاکنون ۶۲ عنوان کتاب با موضوع زیارت توسط این بنیاد به چاپ رسیده است. موضوع عمده این کتاب‌ها عموماً زیارت‌نامه‌ها، بحث زیارت در تشیع، پاسخ‌گویی به شبهه‌های زیارت و... بوده است. این کتاب‌ها به زبان‌های فارسی، عربی و اردو منتشر شده که برای دسترسی بهتر علاقه‌مندان به کشورهای عربی، پاکستان و... هم ارسال شده است. همچنین به منظور معرفی بیشتر این منابع، در نمایشگاه‌های کتاب در خارج از کشور مانند نمایشگاه دوحه، کربلا، کاظمین، نجف و... معرفی و عرضه شده است.

۱۸۰ عنوان مقاله داخلی و خارجی در نخستین سال همایش

بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی در راستای توسعه مباحث مربوط به زیارت، فعالیت‌های مهم دیگری هم داشته است. این بنیاد آبان سال جاری همایشی با عنوان الهیات زیارت برگزار کرده است. مدیر گروه ادیان و مذاهب بنیاد پژوهش‌های اسلامی در ارتباط با این همایش چنین توضیح داد: اقدام دیگر این بنیاد در حوزه زیارت برگزاری همایشی بین‌المللی با موضوع الهیات زیارت بود که نخستین دوره آن ۲۴ تا ۲۵ آبان برگزار شد. دبیرخانه این همایش از بهمن ۱۴۰۱ کار خود را آغاز کرد و ۲۷ نهاد حوزوی و دانشگاهی داخلی و ۱۲ مرکز بین‌المللی به عنوان پشتیبان و حمایت‌کننده برای برگزاری همایش حضور داشتند. ۲۱ نفر عضو کمیته علمی همایش بودند که همگی از میان استادان برجسته ایرانی حوزه و دانشگاه انتخاب شدند. ۱۲ عضو خارجی هم از دانشگاه‌های مطرح دنیا دعوت شدند که عمدتاً در حوزه زیارت صاحب نظر هستند.

به گفته شرفایی ۱۵۰ مقاله فارسی و ۳۰ مقاله به زبان‌های انگلیسی و عربی از کشورهای آمریکا، کانادا، بلژیک، ترکیه، کشورهای خاورمیانه و... به دبیرخانه این همایش ارسال شد. وی در این باره گفت: بعضی از شرکت‌کنندگان از کشورهای هند، آلمان و عراق برای شرکت در همایش به مشهد آمدند. پس از داوری مقالات از شرکت‌کننده‌ها دعوت شد تا ایده‌های خود را ارائه کنند. ۴۰ سخنران از جمله ۲۵ استاد از دانشگاه‌ها و مراکز حوزه‌های علمیه داخلی در این همایش سخنرانی کردند.

شرفایی با اشاره به چاپ مقالات برتر همایش در آینده نزدیک افزود: به امید خدا قرار است به زودی ۱۵ تا ۲۰ مقاله برتر را به چاپ برسانیم. البته کتابچه منتخب مقالات همایش به سه زبان فارسی، عربی و انگلیسی چاپ شده است. از جمله اقدام‌های خوب دبیرخانه همایش بازبینی همه مقالات در راستای احصای راهبردها و مسائل مربوط به زیارت بوده که قرار است این موضوعات بعداً هر کدام جداگانه در بنیاد پژوهش‌های اسلامی مورد پژوهش و بررسی قرار گیرد.

همایشی برای همه ادیان و اقوام

به منظور اطلاع‌رسانی هر چه بیشتر این همایش اقدام‌های خوبی صورت گرفته است. مدیر گروه ادیان و مذاهب بنیاد پژوهش‌های اسلامی این فعالیت‌ها را چنین شرح داد: یکی از فعالیت‌های جنبی همایش، راه‌اندازی سایت سه‌زبانه‌ای بود که چکیده تمام سخنرانی‌ها به سه زبان فارسی، عربی و انگلیسی در آن قرار گرفت. همچنین در این سایت ۳۰ عنوان کتاب ممتاز و برتر که ناشران مطرح دنیا عمدتاً به زبان انگلیسی در این حوزه به چاپ رسانده‌اند معرفی شد تا در آینده ترجمه شده و در حوزه ادبیات زیارت کمک‌کننده باشند. احتمالاً این همایش در ادامه به صورت دوسالانه برگزار شود اما فعالیت این سایت با اتمام همایش تعطیل نشده و اطلاعات مربوط به حوزه‌ زیارت از جمله کتاب‌های چاپ شده توسط بنیاد، مقالات، سخنرانی‌ها، جلسه و... در این سامانه قرار می‌گیرد. در کنار این فعالیت در راستای معرفی بیشتر همایش، در سایت‌های بین‌المللی مربوط به برگزاری همایش‌ها، اطلاعیه برگزاری همایش درج شد تا علاقه‌مندان در سرتاسر دنیا از آن اطلاع پیدا کنند.