پنجم شعبان سال ۳۸ هجری قمری سالروز ولادت وجود نازنین حضرت زین العابدین(ع)، امام سجاد(ع) است. دوران کودکی امام سجاد(ع) که آن را از سخت‌ترین دوران امامان معصوم(ع) می‌دانیم در مدینه طی شد و دو سال از زندگی جد خود، امیرالمؤمنین(ع) را درک کرد. آن حضرت بیش از 10 سال شاهد حوادث سخت دوران امام حسن مجتبی(ع) بود و پس از ایشان در کنار سیدالشهدا(ع) حضور داشت و مصلحت خداوند در این بود که رهبری جامعه اسلامی را پس از امام حسین(ع) بر عهده بگیرد.

حجت الاسلام و المسلمین مرتضی وافی، مدیر مؤسسه و بنیاد بین‌المللی صحیفه سجادیه با اشاره به اقدامات مهم سیدالساجدین(ع) در دوران 35 ساله امامت تصریح می‌کند در کنار زنده نگه داشتن یاد عاشورا، آن حضرت نقش مهمی در تربیت شاگردان زبده و ممتاز مانند ابوحمزه ثمالی و ابوخالد کابلی داشت.

جهاد تبیین در سیره امام سجاد(ع)

حجت‌الاسلام وافی با اشاره به عظمت جهاد تبیین امام سجاد(ع) توضیح می‌دهد: هدایتگری امام(ع) با تکیه بر جهاد تبیین بود. آن امام از همان آغاز امامت که با اصحاب، فرزندان و یاران اهل بیت(ع) اسیر شد و همراه با کاروان اسرا به سمت شام حرکت می‌کرد در شرایط لازم و مناسب به ایراد خطبه می‌پرداخت. عزاداری و تبیین اقدامات امام حسین(ع) و افشاگری جنایات دشمن از کارهای اثر بخش برای فراموش نشدن قیام حسینی بود. از سوی دیگر معرفی امام حسین(ع) و همچنین امامت و نبوت از دیگر اهداف این امام بزرگوار بود. امام(ع) در خطبه‌های خود ستمگر و ظالم و انحرافات و شکنجه‌های آن‌ها را معرفی و مظلومیت و حقانیت امام حسین(ع) را تبیین می‌کرد. خطبه عزای امام سجاد(ع) در کوفه، شام و مدینه نمونه‌هایی از جهاد تبیین در قالب سخنرانی است که به وسیله آن بصیرت به جامعه بازگردانده شد.

این استاد حوزه و دانشگاه ادامه می‌دهد: مجموعه‌ای از جهاد تبیین امام زین العابدین(ع) را می‌توان در صحیفه سجادیه و در قالب دعا مشاهده کرد. آن حضرت بسیاری از معارف دینی و موضوعاتی مانند خداشناسی، جهان ‌شناسی، انسان ‌شناسی، فضایل و رذایل اخلاقی، مسائل اجتماعی و اقتصادی، نعمت‌های مختلف خداوند و... را در دعاهای خود بیان کرده است که جای تدبیر و تدبر دارد. روح تواضع و بندگی، توکل به حضرت حق و تفکر توحیدی در مقابل هجمه‌هایی که ناشی از ضعف شخصیت انسان‌های زمان بود همه در این دعا گنجانده شده است.

همۀ انسان‌های مخاطب صحیفه سجادیه

مدیر مؤسسه و بنیاد بین‌المللی صحیفه سجادیه تصریح می‌کند: صحیفه سجادیه از اتقان و استحکام متن برخوردار بوده و نیاز است که جنبه‌های زیباشناختی و معارف دینی آن، بیشتر از قبل مورد توجه قرار گیرد. صحیفه سجادیه که پس از قرآن و نهج البلاغه نزد شیعیان جایگاه مهمی دارد و به «زبور آل محمد» و «انجیل اهل بیت» مشهور است از نظر سندی نیز در حد تواتر است. عالمان و بزرگان دینی در 1400 سال گذشته قدم به قدم صحیفه سجادیه را نسل به نسل منتقل کرده‌اند تا به امروز که به دست ما رسیده و آن را بعنوان سند هویت تاریخی اسلامی و شیعی می شناسیم.

حجت‌الاسلام وافی تشریح می‌کند: می‌توان از جنبه‌های متعددی به این دعا پرداخت که ابتدایی ترین آن جنبه دعایی است. انسان امروز نیازمند خلوت با خدا و انس با خالق قادر متعال برای تکیه به اوست. با ادعیه خصوصاً دعاهای متعالی صحیفه سجادیه روح توکل در انسان زنده شده و انسان می‌تواند خلاءهای هویتی خود را در انس با این دعاها و ارتباط با حضرت حق پیدا کند. بازخوانی کلمات و جملات و همراه کردن ذکرها و فرازها می‌تواند زمینه‌های قدرت انسان و آثار معنوی و برکات را مانند رضایت‌مندی و آرامش به ارمغان بیاورد. در این نگاه پیر و جوان، زن و مرد، همگی مخاطب صحیفه سجادیه هستند.

صحیفه سجادیه کتابی آخر الزمانی

این پژوهشگر دینی ادامه می‌دهد: انسان امروز دچار مشکلات فراوانی است و پناه بردن به دعا می‌تواند انسان را کمک کند. انسان می‌تواند در لابلای دعاهای صحیفه سجادیه راه خود را پیدا کرده و نگاه خود در مصائب را تنظیم کند. برخی پا را فراتر گذاشته و بالاتر از این سراغ صحیفه سجادیه می‌روند که پیشنهاد و سفارش به انجام آن داریم. در این نگاه صحیفه سجادیه کتاب موضوعی و دارای نظام نامه موضوعات در حوزه‌های مختلف تربیت و اخلاق، انسان شناسی، مسائل فرهنگی، سیاسی و... دیده می‌شود. می‌توان موضوعات گوناگونی که در این متن آموزشی است را دریافت کرده و در راه ترقی جامعه و بخصوص جوامع دانشگاهی و حوزوی به کار گرفت. در صحیفه سجادیه، هر نیاش مکمل نیایش دیگری است و متن محتوایی آموزشی چند ضلعی و چند بعدی را تشکیل می‌دهد.

حجت‌الاسلام وافی تاکید می‌کند: صحیفه سجادیه را کتاب آخرالزمانی و سند بالادستی تمدن ساز می‌دانیم که در شکل گیری نظام ولایت، نظام اجتماعی دینی منطبق بر تفکر توحیدی از آن نام می‌بریم. انسان‌ نیازها و مسائل امروز و فردای جامعه را با نگاه آینده پژوهانه دیده و جواب نیازها و مسئله‌های خود را در صحیفه سجادیه پیدا می‌کنند. صحیفه سجادیه بعنوان متن ممتاز، پاسخگوی نیازها و مسائل امروز و فردای تمدن اسلامی است. بر اساس این نوع نگاه تمام گروه‌های جامعه، خواص و عوام، مسئولان، مردم، افرادی که در حوزه‌های مختلف مسئولیت دارند، هر کدام به نوعی مخاطب صحیفه سجادیه هستند. همچنان که طبق آخرین تعبیر مقام معظم رهبری «به یکایک شما عزیزان توصیه میکنم تا آن‌جا که میتوانید، با صحیفه سجادیه مأنوس شوید».

مرز دنیای اسلام در غزه است

ایشان در پاسخ به یکی از شبهات و سوالات امروز جامعه که چرا در دفاع از مردم مظلوم غزه کوتاه نیامده و توان و انرژی خود را برای دفاع می‌گذاریم، بر اساس صحیفه سجادیه توضیح می‌دهد: امام سجاد(ع) در دعای مرزبانان، برای مرزبانان حکومت ظالم بنی امیه بسیار دعا کرده و همچنین دشمنان آنها که در واقع دشمن اسلام و مسلمانان هستند را به شدت توبیخ و بر نابودی آنها دعاها نموده است. اصل این مسئله که کمک کردن و خدمت‌هایی مانند مرزبانی و… در حکومت ظالم چه حکمی دارد، از قدیم مورد بحث بوده است. اگر جهاد در زمان حاکم جور، ‌برای حفظ مردم و دفاع از کیان اسلامی باشد،‌ دفاع مقدسی بوده و قابل تحسین و در برخی مواقع واجب است و دعای امام سجاد(ع) نیز برای چنین افرادی است که در مرزها بر علیه کفار جنگیده و از اسلام و مسلمانان دفاع می‌کنند و نه سربازان خودفروخته به حاکمان جور. نکته قابل تأمل دیگر در این دعا، نفرین‌های شدید امام سجاد(ع) علیه دشمنان است. به نظر می‌رسد منظور از این دعا، این است که دشمنان اسلام تضعیف شده و قدرت تهاجم به مسلمانان و جامعه اسلامی را پیدا نکنند. با این اوصاف نه تنها باید مجاهدان فلسطینی که محب اهل‌بیت(ع) هستند را دعا کرده و آنان را یاری کنیم، بلکه حتی اگر این مجاهدان زیر پرچم حکومت ظلم قرار داشتند (که ندارند) و با کفار می‌جنگیدند، باز هم با توجه به سیره امام سجاد(ع) وظیفه ما حمایت از آنان بوده و هست. مرز امروز ما غزه است و نبض دنیای اسلام در غزه می‌گذرد و باید بر اساس معارف اهل بیت(ع) از آنان حمایت کنیم.

حجت‌الاسلام وافی در پایان تاکید می‌کند: رشته‌های علوم انسانی مانند جامعه شناسی، ارتباطات، مردم شناسی و...حتی رشته‌های پزشکی به دعای نورانی و نیایش‌ها ورود پیدا کرده و از فرازهای صحیفه سجادیه خوشه چینی می‌کنند. نیاز است که با فرهنگ سازی بیشتر از منابع مهمی همچون صحیفه سجادیه صیانت کرده و آن را به نسل آینده منتقل کنیم.