حجت‌الاسلام والمسلمین محمدحسن انصاری، مدیر مدرسه علمیه آیت‌الله‌العظمی آقا شیخ محمدجعفر انصاری(ره) اهواز در سلسله جلساتی به شرح دعای مکارم‌الاخلاق امام سجاد(ع) پرداخته است. جلسه دوازدهم این شرح از دعا تقدیم مخاطبان می‌شود.

امام سجاد(ع) به پیشگاه الهی عرض می‌کند: «وَ کَظمِ الغَیظِ وَ اِطفاءِ النّائِره» امام(ع) در ادامه دعا درخواست می‌نماید: بارالها زیور صالحین و لباس تقوا را بر من بپوشان تا بتوانم از فوران غیظ جلوگیری و آتش خشم را فرو نشانم. 

کلمه «غضَب» به معنای خشم و تند مزاجی است. غضب یکی از قوای طبیعی در وجود انسان است که در جایی مقدس و در جای دیگر مذموم محسوب می‌شود. این قوه زمانی که انسان در مقابل مسائل زیانباری باشد که حیات و سلامت را تهدید می‌کند مقدس و چنانچه در همین غضب افراط صورت گیرد و محدوده رعایت نشود تبدیل به کلید شرّ می‌شود.

امیرالمؤمنین علی(ع) می‌فرماید: «شِدَّهُ الغَضَبِ تُغَیِّرُ المَنطِقَ وَ تَقطَعُ ماده الحُجّه وَ تُفَرِق الفَهم؛ شدت خشم، نحوه سخن گفتن را تغییر می‌دهد و ریشه برهان و دلیل را قطع میکند و فهم را از هم می‌گسلد.» (میزان‌الحکمه/ ج ۷)

غضب یکی از گناهان کبیره است که مرتکب آن اگر توبه نکند به عذاب سختی در دنیا و آخرت گرفتار خواهد شد. شخص خشمگین به دنبال انتقام‌جویی است و به هر وسیله‌ای در صدد انتقام‌گیری است که پیامدهای زیادی به همراه خواهد داشت مانند قتل، ضرب و جرح و در نهایت دچار پشیمانی از کرده خود و حالت خودخوری گشته و ناراحتی درازمدت برای او ایجاد خواهد کرد. 

انسان یا اجتماعی که دچار برافروختگی و خشم می‌شوند در معرض خطر انواع گناه و جنایت قرار گرفته و در چنین شرایطی عدالت سلامتی و پایداری نخواهد داشت. از انسان خشمگین نمی‌توان توقع داشت که به خود آید و فکر و مصلحت‌اندیشی کند تا راه صحیح را بیابد در این موقعیت است که باید او را کمک و از پرتگاه سقوط او را دور کرد و به هر نحوی خشم او فرو نشاند.

در این بحث کظم غیظ (مهار غضب) لازم است که این تذکر داده شود که فرو نشاندن هیجان درونی به معنای عفو و اغماض از کسی که با عمل ناروای خود موجب خشم شما شده نیست بلکه مقصود آن است که خشم درونی را کنترل کرده تا خلال آن مرتکب گناهان بزرگ نشوی که دچار ندامت و افسوس شوی و عمری را با این حالت سپری کنی.

امام سجاد(ع) در رساله حقوق می‌فرماید: حق کسی که به شما بد کرده این است که او را ببخشی و عفو نمایی، اما اگر می‌دانی که عفو چنین شخصی زیانبار است باید از طریق قانون و قوه قضاییه پیگیری کرده تا  او به مجازات برسد.

درمان غضب دور شدن از صفات رذیله‌ای همچون کبر، حسد، فخر فروشی و دروغ است. شخصی از پیامبر(ص) سؤال کرد عملی را به من بیاموز که بین من و بهشت فاصله‌ای نباشد. حضرت فرمود: غضب مکن. (بحارالانوار/ ج ۷۰)