به گزارش قدس خراسان به نقل از روابط عمومی اداره کل میراث فرهنگیی، گردشگری و صنایع‌دستی خراسان رضوی محمود طغرایی اظهار کرد: کلمه نوغان به معنی کرم ابریشم و پیله معرفی شده و شهرستان تربت حیدریه از دیرباز به‌دلیل اقلیم مساعد برای کاشت درخت توت، یکی از مناطق مهم پرورش کرم ابریشم و نوغان داری در ایران بوده است. 

رئیس اداره ثبت آثار تاریخی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خراسان رضوی ادامه داد: ساخت تاسیسات اداره نوغان داری در شهرستان تربت حیدریه از سال ۱۳۱۴ انجام شد و نخستین مدیر این اداره فردی فرانسوی به نام «مسیو فران» بوده است. 

وی اظهارکرد: در دوران پهلوی اول پس از آن‌که صنعت نوغان‌داری تحت نظارت و انحصار دولت قرار گرفت، مجموعه ابنیه نوغان‌داری در تربت حیدریه به‌عنوان یکی از قطب‌های مهم پرورش کرم ابریشم پایه‌ریزی شد. 

طغرایی تصریح کرد: این مجموعه شامل ساختمان‌هایی است که به صورت منفرد در زمینی با وسعت بیش از دو هکتار ایجاد شده‌اند و کاربری‌های گوناگونی مانند سالن‌های تولید تخم نوغان و پرورش کرم ابریشم، ساختمان های اداری و مدیریت، مهمانسرا و اسکان پرسنل داشتند. 

رئیس اداره ثبت آثار تاریخی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خراسان رضوی گفت: از شاخصه‌های معماری این مجموعه که برگرفته از ساختمان‌های شمال ایران است می‌توان به سبک و گونه معماری کوشک مانند، رعایت قرینه‌سازی، استفاده تمام عیار از آجر در تزیینات و سازه بنا، استفاده از قوس‌های نیم دایره و بیضوی و وسعت درخورتوجه، اشاره کرد.

وی افزود: در زمین‌های پیرامون این ساختمان‌ها نیز توتستان‌هایی برای بهره‌برداری در فصل پرورش کرم ابریشم ایجاد شده است. 

طغرایی ادامه داد: این مرکز به‌عنوان تنها نمایندگی اداره توسعه نوغان شرق کشور در حال حاضر نیز، ارائه دهنده خدمات و تامین کننده تخم نوغان در سطح استان‌های شرق کشور (استان‌های خراسان های رضوی، شمالی، جنوبی و سیستان و بلوچستان) است. 

هم‌چنین علی محمدی رئیس اداره میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی تربت حیدریه گفت: درحال حاضر شهرستان تربت حیدریه با تولید بیش از ۸۰ درصد ابریشم کشور در شهر ملی بایگ و روستای ملی بسک، به‌عنوان پایتخت ابریشم کشور شناخته می‌شود. 

وی افزود: این مجموعه با پیگیری‌های چندساله اداره کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان و شهرستان، شورای اسلامی شهر تربت حیدریه و مساعدت اداره نوغانداری شهرستان و شرکت سفیدرود رشت، در فهرست آثار ملی کشور ثبت شد.