به گزارش قدس آنلاین، حجت‌الله مرادخانی در گفت‌وگو با قدس از تغییرات پارادایمی هزاره سوم در حوزه مدیریت و اقتصاد نسبت به مفهوم خلاقیت و صنایع خلاق در جهان امروز می‌گوید و تأثیر خلاقیت در توسعه شهری، ایجاد پایداری معیشتی و رفاه اجتماعی را غیرقابل انکار می‌داند؛ مقوله‌ای که نه‌تنها در نگاه مدیران و برنامه‌ریزان یک اقتصاد نفتی بلکه در برنامه‌های توسعه و بودجه‌های سالانه هم جای خالی بسیار فراخی دارد و غفلت روزافزون از ظرفیت‌های اقتصادی و توسعه‌ای پنج شهر خلاق ایران که در زنجیره شهرهای خلاق یونسکو به ثبت رسیده، یکی از مصادیق آشکار این فرصت‌سوزی‌هاست.
مبانی شکل‌گیری شبکه شهرهای خلاق چه بود؟
مرادخانی معتقد است با توجه به تغییر پارادایم‌های مدیریتی و اقتصادی جهان در آغاز هزاره سوم، خلاقیت امروز دیگر یک مفهوم انتزاعی و نظری محض نیست و به یکی از محورهای اصلی توسعه اقتصادی- اجتماعی و مبانی اصلی شکل بخشیدن به پارادایم‌های نوین اقتصادی تبدیل شده است و از این رو کشورهای مختلف برای ایجاد بسترهای جدید توسعه، توجه ویژه‌ای به این حوزه، مفهوم و تجلی‌های مختلف آن دارند.
به گفته وی، یکی از تأثیرات غیرقابل انکار خلاقیت در توسعه شهری، ایجاد پایداری معیشتی و رفاه اجتماعی است و تجربیات مختلف دو دهه گذشته جهان همگی مؤید ظرفیت اقتصادی این شرایط پایدار برای زیست انسان روی کره زمین است.
مرادخانی ادامه می‌دهد: بر مبنای همین تغییر پارادایم نوین، تمرکز ویژه‌ای بر حوزه استفاده از ظرفیت‌های خلاقیت و صنایع خلاق برای توسعه شهری شاهدیم و به عبارت بهتر امروز جایگاه شهرهایی که در وجه خاصی از خلاقیت، ویژگی‌ها و قابلیت‌های بالقوه و بالفعلی دارند، برجسته شده تا از رهگذر آن قابلیت هم در حیطه‌های آموزشی و برگزاری رویدادهای مختلف و هم از حیث ایجاد فرصت‌های سرمایه‌گذاری اقتصادی و تعاملات درون کشوری و بین‌المللی میان شهرهای مختلف، زمینه اشتغال‌زایی، ارزآوری و ثروت‌آفرینی فراهم شود.
او اضافه می‌کند: در سال‌های گذشته سازمان بهداشت جهانی هشدارهای جدی درخصوص تغییر سبک زندگی بشر و همه‌گیری افسردگی به عنوان خطری در کمین زیست انسان‌ها صادر کرده است که از رهگذر توسعه قابلیت‌های شهرهای خلاق و روابط اجتماعی و ایجاد ارتباطات پویا و فعال، بی‌شک بسیاری از تهدیدهای روان‌شناختی فردی و جمعی بدون صرف هزینه‌ای برطرف می‌شود و جامعه از لطمه‌های تروماهای ناشی از آن مصون می‌ماند و در عین حال رشد اقتصادی، ارتقای رفاه شهروندان، بهبود کیفیت و توسعه تعامل‌ها سطح پایداری زندگی مردم را بالا می‌برد و رشد آموزش و تاب‌آوری شهروندان را افزایش می‌دهد و در مجموع تعاملی برنده- برنده شکل می‌گیرد که مدام ظرفیت‌ها و قابلیت‌های شهرها و مناطق را ارتقا می‌دهد.
به گفته وی، بر پایه همین قابلیت‌ها و اهمیت آن، یونسکو در سال۲۰۰۴ شبکه شهرهای خلاق (یو.سی.سی.ان) را برای توسعه ارتباطات شهری با هدف پایداری زیست مردم و توسعه اقتصادی و اجتماعی ایجاد کرد تا شهرهای دارای قابلیت، شناسایی شوند و این شبکه، چرخه‌ای فعال و پویا در درون خود داشته باشد که تاکنون شهرهای زیادی به عضویت این شبکه درآمده‌اند و در کنار قابلیت‌های فرهنگی، آموزشی و بهبود معیشت، سازمان‌های اقماری دیگر یونسکو هم در تلاش‌اند از قِبل این پروژه در قالب برنامه‌های مختلف توسعه‌ای با مشارکت حاکمیت‌ها و حضور فعال مردم و بخش خصوصی این قابلیت‌ها را برای رشد اقتصادی به فعلیت برسانند.
مرادخانی اضافه می‌کند: این زنجیره برای برگزاری رویداد و توسعه اقتصاد شهری مبتنی بر ظرفیت‌های هر شهر، با استقبال فوق‌العاده جهان روبه‌رو شده است. تمام این چرخه با مشارکت بلافصل شهروندان شکل می‌گیرد. بدان معنی که اگر شهری براساس هنرهای بومی، قابلیت‌هایی دارد، عموماً در تلاش‌اند مدیریت این قابلیت و اجرایی شدنش را از حاکمیت بگیرند و به مردم بسپارند تا مشارکت عمومی را افزایش دهند و از طریق توسعه روابط بین فردی و گروهی از یک سو فرصت‌های اقتصادی بسیار زیادی فراهم کنند و از دیگر سو بستری را برای بهبود، توسعه و ترمیم روابط اجتماعی به وجود آورند.
ویتنام؛ کشوری موفق در حوزه شهر خلاق
وی خاطرنشان می‌کند: تجربیات موفق فراوانی در این حوزه وجود دارد و براساس بررسی‌ها کشورهای کوچک و بزرگ و اقتصادهای توسعه‌یافته و در حال توسعه به‌شدت بر این حوزه‌ها متمرکز شده‌اند و با جدیت تمام در آن سرمایه‌گذاری می‌کنند.
مرادخانی ویتنام را یک نمونه موفق در حوزه بهره‌گیری از ظرفیت شهرهای خلاق، می‌داند که تا چند سال پیش شاید در چرخه‌های گردشگری و صنایع وابسته به آن (محصولات خلاق و...) چندان توسعه‌یافته نبود و در کانون توجه جهان قرار نداشت، اما سال گذشته به عنوان پایتخت گردشگری و یکی از مراکز مهم گردشگری آسیا برگزیده شد.
این کارشناس حوزه صنایع خلاق اضافه می‌کند: شهر هوشی‌مین و هانوی این کشور به عنوان مراکز موفق و پویا در جذب گردشگر و توسعه کسب‌وکارهای مبتنی بر خلاقیت و فرهنگ معرفی شدند و جایگاه بسیار برجسته‌ای به ویتنام بخشیدند در حالی که ویتنام در گذشته و به دلیل وقوع جنگ، تقریباً نابود شده بود.
ما کی دلمان برای «ممکن‌های اقتصادی»مان می‌سوزد؟
این کارشناس حوزه صنایع خلاق در پاسخ به این پرسش که تاکنون چقدر از ظرفیت شهرهای خلاق کشور برای توسعه و رشد اقتصادی و اجتماعی استفاده شده، می‌گوید: باوجود سختی عضویت در این زنجیره، خوشبختانه پنج شهر اصفهان، رشت، سنندج، بندرعباس و کرمانشاه در آن عضو هستند. اصفهان و بندرعباس به عنوان شهر خلاق صنایع‌دستی و هنرهای بومی، رشت و کرمانشاه به عنوان شهر خلاق خوراک‌شناسی و سنندج به عنوان شهر خلاق موسیقی به زنجیره شهرهای خلاق یونسکو پیوسته‌اند. گواهی بین‌المللی و جهانی دارند و در فهرست جهانی به ثبت رسیده‌اند، اما متأسفانه پس از گرفتن گواهی بین‌المللی این ظرفیت‌ها به فراموشی سپرده شده‌اند به طوری که می‌توان گفت تاکنون عملکرد موفقی در این زمینه نداشته‌ایم.
مرادخانی اضافه می‌کند: موقعیت و پراکندگی جغرافیایی این پنچ شهر بسیار مطلوب است و می‌توان از رهگذر این قابلیت، جشنواره‌های منطقه‌ای، ملی، استانی و حتی بین‌المللی برگزار و توجه سرمایه‌گذاران، گردشگران و علاقه‌مندان به حوزه صنایع خلاق را جلب کرد. علاوه بر این، سرمایه‌های سرگردان بسیار زیادی که به دنبال حوزه‌های جدید هستند و شرکت‌ها و مؤسسه‌های بزرگ ملی که در راستای مسئولیت‌های اجتماعی، فعالیت‌های توسعه‌محور انجام می‌دهند را نیز می‌توان برای فعالیت در این حوزه‌ها مجاب کرد، اما متأسفانه تاکنون نگاه چندان آگاهانه و فعالیت عملیاتی برای به فعلیت رساندن این قابلیت‌ها نداشته‌ایم و این ظرفیت چشمگیر در برنامه‌های توسعه و لوایح بودجه سالانه نیز جایگاهی ندارد.
به باور وی، دلیل اصلی غفلت از این ظرفیت‌های عظیم، ناآگاهی و نبود معلومات کافی در متولیان و برنامه‌ریزان کشور است به طوری که تمام هیاهوی ما که پیش‌تر روی توسعه سایپا، ایران‌خودرو و زیرساخت‌های پتروشیمی و نفت متمرکز بود، امروز به سمت کسب درآمد از محل مالیات و تهدید کسب‌وکارهای کوچک و بزرگ کشور تغییر کرده و این رفتار به جای فرصت‌آفرینی احتمالاً تهدیدی جدی برای اشتغال خواهد بود.
این پژوهشگر حوزه صنایع خلاق خاطرنشان می‌کند: پنج شهر خلاق ایران در سواحل شمال و جنوبی، مرز غربی و قلب ایران قرار دارند و می‌توانند دستاوردهای ناب اقتصادی و فرصت‌های ارزشمندی برای سرمایه‌گذاری و رشد کسب‌وکارهای خلاق این شهرها و نواحی جغرافیایی اطراف آن کسب کنند، اما فقط باید خودمان بخواهیم و دلمان بسوزد تا با صرف کمی آگاهی، مختصری انصاف و اندکی وجدان، «ممکن»های بالقوه اقتصادی ایران در این حوزه را به فعلیت برسانیم.
نظر شما