آیت الله هاشمی علیا در ابتدا به توضیح عباراتی از خطبه 192 نهج البلاغه در ارتباط با تکبر و تعصب پرداخت و با یادآوری این نکته که شیطان اساس تعصب را در عالم بنا نهاد، گفت: خداوند به ملائکه و ابلیس که شش هزار سال در بین ملائکه و موعظه‌گر آنان بود و خدا را به زیبایی عبادت کرد، امر فرمود بر آدم که از گِل خلق شده بود سجده کنند و بدین ترتیب ابلیس را در بوته امتحان قرار داد تا ذات ملک از ذات شیطان معلوم گردد. خدا می‌توانست آدم را از نوری یا عطری بیافریند که مانند آن در تمام هستی نباشد و همه طالب و تسلیم آن گردند؛ اما اگر چنین می‌کرد امتحان تمام نبود. خدا این برنامه را ریخت و شیطان به آدم سجده نکرد؛ زیرا خود را که از جنس آتش بود، از آدم برتر می‌پنداشت. چنین شد که شیطان در برابر خدا ایستاد و این به معنای جنگ با خداست که قطعا آثاری در پی دارد؛ زیرا کبریایی و عزت مخصوص خدا و حریم الهی است که آن را برای کسی جز خود قرار نداده است. سرنوشت شیطان چنین شد که در اثر یک لحظه تکبر، تمام عباداتش نابود و از درگاه الهی طرد شد و از بهشت به جهنم سقوط کرد؛ چنان سقوطی که هرگز بلند نخواهد شد. حال وضع انسان که چنان عباداتی هم ندارد چگونه خواهد بود؟ چه کسی می‌تواند خود را از ابتلا به چنین سرنوشتی در اثر تکبر ایمن بداند؟ به خصوص اینکه طبق فرمایش امیر مؤمنان علی(ع) در این خطبه، حکم خداوند در تمام عالم یکی است و فرقی بین افراد نیست.
ایشان در ادامه به برخی از آثار تکبر بر اساس برخی روایات اشاره کرد که عبارت است از پست و منفور شدن فرد متکبر در نظر مردم و محشور شدن به صورت حشره‌ای بسیار کوچک و زیر پای دیگران قرار گرفتن در قیامت. نقطه مقابل تکبر، تواضع است که انسان را رفعت می‌بخشد و نزد مردم عزیز و گرامی می‌کند. بنابراین انسان باید تلاش کند خود را تزکیه کرده، تواضع پیشه کند و همواره خود را از همه پایین‌تر بداند.