در اولین نشست از چهارمین روز نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، غرفه مجمع ناشران انقلاب اسلامی میزبان رونمایی آثار جدید علامه مصباح یزدی بود.

حجت‌الاسلام علی مصباح در مقدمه این نشست گفت: این کتاب‌ها عمدتاً تدوین‌شده سخنرانی‌های ایشان است و بعضاً بعد از تدوین، به صورت عمیق‌تری در خصوص مطالب تحقیق و مباحث تکمیل شده است.

او در خصوص ویژگی‌های آثار علامه مصباح یزدی بیان کرد: یکی از ویژگی‌های آثار آیت‌الله مصباح این است که ناظر به مسائل و نیازهای روز جامعه است. ایشان به دنبال این بودند که آنچه جامعه به آن از نظر فکری و اخلاقی نیاز دارد، به همان مسائل بپردازند و صرفاً موضوعی علمی را که از نیاز جامعه گره‌گشایی نکند، مطرح نمی‌کردند. لذا حتی در مباحث تاریخی مثل بررسی واقعه کربلا، صرفاً به تاریخ‌گویی و ذکر حوادث بسنده نمی‌کنند. بلکه به دنبال تحلیل تاریخ بر اساس نظام کلی آفرینش و اهداف خداوند در آفرینش انسان هستند و جایگاه این پدیده در نظام آفرینش و نیز درس‌هایی که می‌توان از آن برای زندگی روزمره گرفت.

او درباره کتاب «پرسش از حکیم» توضیح داد: در پایگاه اطلاع‌رسانی علامه مصباح بخشی برای پرسش و پاسخ وجود داشت و ایشان به طور منظم به سوالات جواب می‌دادند. بیش از بیست‌هزار سوال در پایگاه ایشان مطرح شد و ایشان به بخش اعظم اینها پاسخ دادند. در این کتاب منتخبی از این سوالات و جواب‌ها جمع‌آوری و ارائه شده است.

محبت به خدا، محور کتاب «کشش محبوب»

در ادامه این نشست حجت‌الاسلام کریم سبحانی گفت: ایشان اخلاق را اعم از ملکات و خلقیات و رفتار می‌دانند و این تمایز در نگاه ایشان وجود دارد. دیدگاه علامه مصباح بر خلاف عده‌ای است که اخلاق انتزاعی ارائه می‌کنند؛ در حالی که ناظر به نیازها و سوالات جامعه نیست. ایشان به عنوان یک دیدبان ناظر بر مشکلات جامعه پیشاپیش مشکلات و شبهات را پیش‌بینی می‌کرد و پاسخ این شبهات را می‌داد. به همین دلیل، اقشار جامعه به خصوص قشر فریخته را رصد می‌کرد و متناسب با نیازهای آنها پاسخ‌هایی را ارائه می‌داد.

سبحانی با اشاره به اینکه علامه مصباح یزدی در ارائه مباحث اخلاقی صرفاً یک بحث اخلاقی را ارائه نمی‌کرد، بلکه به تناسب وارد مباحث عقیدتی و سیاسی و روان شناختی می‌شد، اظهار کرد: عنوان این کتاب «کشش محبوب» است و بر محور محبت به خداوند سامان یافته و حاصل پانزده جلسه اخلاقی مرحوم مصباح است. در این کتاب مفهوم اخلاق و محبت و چیستی محبت به خدا بررسی شده و اینکه اساساً محبت به خدا زمینه‌ای است برای تقرب به خدا و از این جهت نقش محبت به خدا واکاوی شده است. از دیگر مباحث مطرح‌شده در این کتاب، خاستگاه و منشأ محبت و عواملی است که می‌تواند محبت به خدا را تشدید کند.

تحلیل سرگذشت بنی‌اسرائیل بر اساس قرآن در یک اثر

حجت‌الاسلام غلامعلی عزیزی‌کیا توضیح داد: «راز فراز و فرود امت‌ها» تحلیلی از سرگذشت بنی‌اسرائیل در قرآن است. علامه مصباح در سال تحصیلی ۹۵ و ۹۶ در مباحث اخلاقی‌شان به داستان‌های بنی‌اسرائیل در قرآن پرداختند و تحلیلی اخلاقی ارائه کردند. هرچند با پایان یافتن سال، همه آن داستان‌ها تحلیل نشد اما بخش مهمی از داستان‌ها را بیان کردند که کاری جدید و نو است که در آثار دیگر دیده نمی‌شود.

وی افزود: شنیده‌ام که ایشان بنا داشتند داستان‌های قرآن را طبق سیاق معارف قرآن ارائه کنند و در سال‌های آخر زندگی‌شان به داستان‌های قرآن از این منظر که باید از آن استفاده اخلاقی شود، تاکید می‌کردند؛ هرچند هنوز کسی عهده‌دار این کار نشده است. علامه مصباح پیش از ورود به بحث، نقش داستان‌های گذشتگان در هدایت انسان را به عنوان یک بحث مبنایی مطرح می‌کنند. مرحوم مصباح از تاریخ در این خصوص به مثابه یک روش تربیتی یاد می‌کنند که قرآن از آن استفاده کرده است.

مهجوریت قرآن در استخراج سنت‌های اجتماعی

عزیزی‌کیا خاطرنشان کرد: ایشان بحث مبنایی دیگری مطرح می‌کنند که توجه به آثار گذشتگان با تقلیدهای نادرست متفاوت است؛ اما از افراط و تفریط در تقلید انذار می‌دهند. ایشان از فرعون و برتری‌طلبی‌اش تحلیلی روان‌شناختی ارائه می‌کنند که آیا این رذیلت ویژه او بود یا هر انسانی ممکن است این رذیله را داشته باشد.

او در پایان بیان کرد: ایشان نکته دیگری دارند بر این اساس که می‌توانیم از قرآن سنت‌های اجتماعی را استخراج کنیم؛ اما قرآن از این لحاظ مهجور مانده است.

در ادامه این نشست حجت‌الاسلام جواد سلیمانی امیری هم درباره کتاب «آذرخشی دیگر از آسمان کربلا» گفت: این اثر ۱۰۱ بار تجدید چاپ شده است. رهبر معظم انقلاب درباره این کتاب فرموده‌اند: «من تمام این کتاب را خوانده‌ام. تمامش نه‌تنها مطالب مفید، بلکه لازم و ضروری است. تبیین قضایای عاشورا و صدر اسلام و تطبیق آن با مسائل امروز به‌گونه‌ای انجام شده که شاید دیگر نتوان به آن خوبی که شما طرح کرده‌اید بیان شود.»

او با اشاره به محتوای اثر ابراز کرد: علامه این کتاب را نوشت تا بگوید همان سیاستی را که بنی‌امیه در صدر اسلام برای نابودی حکومت به وسیله نفوذ و استحاله انتخاب کردند، امروز نیز پیاده‌نظام دشمنان دارند در کشور همان کار را می‌کنند. در این زمان از شبهه و تهاجم فرهنگی استفاده می‌کنند. استدلال‌هایی درباره لعن و اشاره به جایگاهش در معارف اسلامی از بخش‌های کتاب است. مبحث دیگر نیز مراتب امر به معروف و نهی از منکر است.

تأکید بر حفظ اخلاق در حوزه‌ها در «پیش به سوی احیای اخلاق»

حجت‌الاسلام عباس گرایی به عنوان آخرین مهمان این برنامه عنوان کرد: یکی از نکات کتاب «پیش به سوی احیای اخلاق» دقت علامه مصباح در تشخیص وظیفه در این زمانه است. ایشان تکلیف‌مدار بودند. یکی از مولفه‌ها برای معرفی اثر شناخت صاحب اثر است. ایشان حقیقتاً بنده خدا بود و به دنبال ادای وظیفه بندگی‌اش بود و از تکلف دوری می‌کرد.

گرایی بیان کرد: ایشان معتقد بود درس اخلاق حتی در حوزه‌های علمیه نیز ضعیف است. علامه در این کتاب در فصل اول طرحی داده‌اند و این مسئله درباره مباحث اخلاقی را برجسته و راهکار ارائه کرده‌اند. خطاب اصلی این کتاب حوزه‌های علمیه و معاونت تهذیب است. اگر حوزه‌ها برای تقویت بنیه اخلاق تلاش نکنند، معلوم نیست چه بر سر جامعه می‌آید. یکی از راهکارهای مهم، تهیه متن‌های اخلاقی مناسب برای زمانه است. همچنین تربیت استاد اخلاق و تربیت نیرو در این زمینه. در پایان کتاب نیز به موانع ترویج اخلاق و راه‌های برخورد با آن اشاره می‌کنند.