به تازگی ولادیمیر پوتین رئیس جمهور فدراسیون روسیه، سرگئی شویگو وزیر دفاع این کشور را از مقام خودش برکنار کرد و آندری بلوسف وزیر توسعه تجارت دولت فعلی روسیه را به جانشینی وی منصوب کرد. این انتصاب در حالی که همچنان جنگ اوکراین ادامه دارد باعث تعجب تحلیلگران سیاسی شده است. چرایی این اقدام ولادیمیر پوتین را می توان در چند موضوع تشریح کرد :

نخست، سرگئی شویگو که در سال 2012 توسط ولادیمیر پوتین به عنوان وزیر دفاع روسیه منصوب شده بود، توانست ارتش روسیه را در سال 2015 به سطحی از سازماندهی مناسبی برساند که توانایی عملیات های نظامی علیه اهداف نیروهای داعشی را در مناطق مختلف کشور سوریه داشته باشد؛ عملیات هایی که با همکاری نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران و نیروهای نظامی سوری و متحدین غیر رسمی آنها همچون حزب الله لبنان انجام شد.

هدایت عملیاتی نیروهای روسی توسط شخص شویگو باعث شد پوتین نسبت به فرماندهی وی در جنگ اوکراین اعتماد کند و همچون جنگ داخلی سوریه، هدایت عملیاتی نیروهای روسی را به او بسپارد. ولی در ادامه جنگ اوکراین، نیروهای واگنر نسبت به اقدامات سرگئی شویگو اعتراضات زیادی داشتند که این موضوع حتی صدای اعتراض بعضی از مقامات و نمایندگان پارلمان روسیه را در پی داشته بود. این موضوع باعث شد اعتبار راهبری و مدیریتی شویگو زیر سوال برود.

دوم، این اقدام ولادیمیر پوتین را می توان برای بهم زدن محسابات دشمنان خارجی و داخلی وی نسبت به تحولات داخلی و تحولات میدانی در جبهه های جنگ همچون خارکیف تصور کرد؛ چرا که مسکو هنوز حمله اصلی خود را به خارکیف آغاز نکرده است. از آنجایی که معمولا حملات روس ها ابتدا زمینی شروع می شود برکناری شویگو برای پیش دستی در ضد فرضیات اطلاعاتی نیروهای اوکراینی نسبت به این مسئله باشد.

باقی ماندن شخص شویگو بر سمت وزارت دفاع روسیه عملا تاحدی نسبتا زیادی باعث درز اطلاعات برنامه های نیروهای مسلح این کشور در عملیات های پیش رو می شد؛ این موضوع به دلیل ضعف ها و شکست های اطلاعاتی متحمل شده از زمان شروع جنگ اوکراین در 24 فوریه 2022 تا به امروز بوده است. به همین دلیل نیروهای مسلح روسیه ضربات شدید متعددی را در این جنگ متحمل شده است.

سوم، برکناری سرگئی شویگو را می توان اینطور تعبیر کرد که ولادیمیر پوتین قصد دارد بعد از اتمام مدت دوران ریاست جمهوری، جایگاه رهبری فدراسیون روسیه را به یکی از وفادارترین نزدیکان خودش بسپارد. به همین دلیل وی را به یک عنوان مسئول سیاسی-امنیتی منصوب کرده تا هم بتواند از وضعیت امنیت داخلی کشورش آسوده خاطر باشد و هم اینکه فضای ذهنی و رسانه ای جامعه روسیه را آماده پذیرش احتمالی شویگو در مقام ریاست جمهوری دوره بعد کند.

اعطای همزمان سه جایگاه دبیر شورای امنیت داخلی روسیه، رئیس بخش فنی تسلیحاتی فدرال و معاون رئیس کمیسیون صنایع نظامی این کشور بر این فرضیه که وی رهبر احتمالی آینده روسیه باشد، مهر تایید می گذارد. چرا که به غیر از اعتماد عقیدتی شخص پوتین به وی، اشراف کامل شویگو به ریز ترین مسائل فنی-نظامی در کسوت یک ارتشی که تحت عنوان مهندس استخدام نیروهای مسلح این کشور شده بود و همچنین سابقه وی به عنوان فرماندار مسکو، او را به یک فرد قابل اعتماد در مسائل امنیتی تبدیل کرده است.

چهارم، سرگئی شویگو در موضوع تجاری سازی صنایع تسلیحاتی فدراسیون روسیه عملکرد موفقی را نداشته بود؛ چرا که  نتواست درآمد زایی را برای نیروهای مسلح این کشور از صنایع نظامی کسب کند. به همین دلیل می توان احتمال داد انتصاب آندری بلوسف به مقام وزیر دفاع، عملا برای تجاری سازی بهتر و بهینه محصولات نظامی ساخته شده کارخانه جات تسلیحاتی فدراسیون روسیه باشد.

وی که پیشتر وزیر توسعه اقتصادی، مشاور اقتصادی کاخ کرملین بود و همچنین معاونت اقتصاد و تجارت جهانی نخست وزیر فدراسیون روسیه را در کارنامه کاری خود داشت. به نوعی می شود گفت یک ماموریت غیر رسمی را برای افزایش بهبود تجارت تسلیحاتی روسیه بر عهده دارد. اظهارات دیمیتری پسکوف سخنگوی کاخ کرملین در مورد افزایش بودجه وزارت دفاع از 3 درصد میزان تولید ناخالص داخلی به 6.7 درصد و تلاش برای رسیدن این بودجه به رقم عدد 7.4 در زمان اتحاد جماهیر شوروی سابق را می توان تا حد بسیار زیادی در همین راستا تصور کرد.

تنها چیزی را که می توان مطمئن بود این است که فدراسیون روسیه بعد از جنگ اوکراین مسائل فنی اقتصادی، امنیتی و نظامی خود را به شکل راهبردی بازبینی کرده است. بازبینی که بازگشت روسیه به دوران اوج شوروی در زمان خروشچف و برژنف را به اذهان متبادر می کند.

خبرنگار: حمید اسدی