نخستین همایش بین‌المللی تجربیات نزدیک به مرگ با عنوان «ظرفیت‌های علوم انسانی‌اسلامی در مواجهه با تجربیات نزدیک به مرگ» از سوی مدیریت اساتید و نخبگان حوزه علمیه خراسان و با همکاری مؤسسه مطالعات راهبردی علوم و معارف اسلامی در مشهد برگزار شد. در این همایش صاحبنظران حوزه و دانشگاه ضمن اعتبارسنجی و بررسی میزان واقعیت‌نمایی تجربیات نزدیک به مرگ، ظرفیت‌های علوم عقلی و نقلی در مواجهه با تجربیات نزدیک به مرگ را به بحث گذاشتند.
علوم انسانی اسلامی؛ مبنای تولید برنامه‌های رسانه‌ای
آیت‌الله عبدالکریم فرحانی، عضو مجلس خبرگان رهبری: حوزه علمیه خراسان با همکاری دانشگاه فردوسی مشهد تلاش ارزشمندی در برگزاری این برنامه داشت.
برنامه زندگی پس از زندگی به دلیل آثار کوتاه مدتی که روی مردم گذاشت، ارزش بالایی دارد؛ اما در این عرصه، آسیب‌هایی نیز تشخیص داده شد. یکی از این آسیب‌ها آن بود که نباید نگاه ما به مقوله مرگ، زندگی، شهود و حیات انسان‌ها، مبتنی بر ادبیات علوم انسانی غرب باشد.
در همین راستا و با توجه به آسیب‌های عرصه علوم انسانی غرب که بعضاً شاگردان علامه طباطبایی، شهید مطهری، شهید بهشتی، آیت‌الله مصباح و آیت‌الله جوادی به آن اشاره کردند، هشدارهایی داده شد تا بتوانیم علوم انسانی اسلامی را مبنای تولید برنامه‌های رسانه‌ای قرار دهیم.
شناخت حقیقت انسان در افق کتاب و سنت مبنای ما خواهد بود و در همین راستا در مدرسه فقهی امیرالمؤمنین(ع)، جمعی از اندیشمندان بر گرد مبانی معرفتی امام راحل(ره)، علامه طباطبایی، شهید مطهری، رهبر معظم انقلاب، آیت‌الله مصباح و آیت‌الله جوادی جمع هستند و تلاش می‌کنند این خوانش را تقویت کنند و امیدواریم این مجموعه همکاری‌ها دغدغه مراجع به‌ویژه رهبر معظم انقلاب را برآورده کند.
امروز همه ادیان، معتقد به عالم غیب هستند
دکتر عباس جوارشکیان، رئیس دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه فردوسی: شاید بتوان گفت در زمانه ما هیچ مسئله‌ای جدی‌تر از این مسئله نیست و شاید جای تعجب و حیرت داشته باشد که چگونه امکان دارد یک مسئله جزئی مثل تجربه‌های بیرون از بدن یا تجربه‌های نزدیک به مرگ تا این اندازه جایگاه و اهمیت داشته باشد.
اما اهمیت موضوع از این نظر است که در هیچ یک از ادوار، نگاه بشر تا این اندازه مادی و دنیوی مبتنی بر باور به غیر نبوده است. در حقیقت دانش و تمدن جدید مبتنی بر نگاه مادی‌گرایانه به عالم هستی و انسان است و در تمدن جدید، تفکر مادی همه شئون زندگی ما را دربرگرفته و این بزرگ‌ترین ابتلا برای اندیشه دینی است که با ایمان به غیب آغاز می‌شود.
این موضوع، بستر مناسبی برای بشر است تا تنبه و تفکر کند و بتواند با ساحت‌های جدیدی از هستی و واقعیت آشنا شود و به آن باور پیدا کند. بحث امروز این است انسان هویت فرامادی دارد و این هویت فرامادی بر پایه باور به جهان پس از مرگ، ابدیت، قیامت و خداباوری است.
در همین راستا در جهان امروز، بابی به عالم غیب گشوده شده و مدد رسانه‌ها و امکاناتی که امروز وجود دارد، تجارب را مضاعف کرده و امر باور به عالم غیب، جایگاه علمی خود را پیدا می‌کند.
امروز همه ادیان معتقد به عالم غیب هستند و هیچ دینی نداریم که به عالم ماورای ماده باور نداشته باشد. حتی ادیانی که از نظرشان خدا بی‌معناست، از جمله ادیان بودایی نیز بعضاً معتقدند جهان دیگری وجود دارد که حیات در آن استمرار می‌یابد.
وجه دیگر ضرورت درک این تجربیات نزدیک به مرگ و عالم ماورای ماده و فهم شواهد و ادله مستند آن، برای کسانی است که عالم ماورای ماده را رد می‌کنند. شواهد و ادله جدید، تفکر کسانی که معتقد به عالم ماورای ماده نیستند را می‌شکند و فضا را از این جهت برای آنان آماده می‌کند و این موضوع، مبتنی بر یک تبیین علمی، فلسفی، عرفانی و درک و فهم شواهد دقیق و مستدل است.
کسانی که بعضاً معتقدند انسان چیزی جز غرایز نیست، با کمک این تجربیات می‌توانند به مفاهیم عمیق الهی گرایش پیدا کنند. در نهایت این تجربیات قابلیت آن را دارد که تبدیل به علم و دانش و عرصه‌ای از تحقیق و پژوهش شود که البته زمینه‌های آن فراهم و باب آن نیز در کشور ما گشوده است.
رابطه دوسویه علوم انسانی‌اسلامی با تجربیات نزدیک به مرگ
حجت‌الاسلام حبیبی، کارشناس برنامه زندگی پس از زندگی: امروزه به برکت رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی موجود، فضای جدیدی پیش روی انسان معاصر قرار گرفته است.
محققان فلسفه اسلامی و علوم انسانی و دانشوران حوزوی باید پای کار این تجربیات بیایند و از آن استفاده کنند تا بتوانند این تجربیات را به نحو شایسته پالایش کرده و شاخصه‌هایی را برای استفاده بهتر مردم از دریچه‌ای که به روی انسان معاصر باز شده، ارائه دهند.
در همین راستا نخستین همایش با عنوان ظرفیت‌های علوم انسانی اسلامی در تجربیات نزدیک به مرگ برگزار و از اساتید اهل فن و خبره این زمینه دعوت شده نخستین گام را در این راستا بردارند تا در ادامه منتظر اتفاقات بهتر و مهم‌تری در این زمینه باشیم.
امید است برگزاری این همایش‌ها بتواند مطلعی باشد برای اینکه محققان بتوانند از مطالعات فلسفی و اسلامی استفاده کنند و نیز تجربیات نزدیک به مرگ بتواند در علوم انسانی و اسلامی مؤثر واقع شده و نکات و مسائلی را برای ما تبیین کند تا از این تجربیات در علوم انسانی و اسلامی استفاده کنیم.
البته این یک رابطه دوسویه است و رابطه دوسویه علوم انسانی اسلامی و تجربیات نزدیک به مرگ، روز به روز در فضای حوزه‌های علمیه و علوم انسانی اسلامی بیشتر شده و بر همین اساس تلاش محققان گسترش پیدا خواهد کرد.
خبرنگار: محمد ولیان‌پور
نظر شما