در پهنه‌ی اقتصادِ ایران، زمزمه‌هایی از ضرورتِ اتخاذِ رویکردی ترکیبی به گوش می‌رسد. برخی بر این باورند که چاره‌ای جز تلفیقِ اقتصاد بازار و اقتصاد مقاومتی وجود ندارد، گویی که نجاتِ اقتصاد ایران در گروِ هم‌نوازی این دو سمفونیِ متضاد است.
اما آیا این ادغام، که همچون هدایتِ خودرو با دو فرمان، متناقض به نظر می‌رسد، راه‌حلی کارآمد برای چالش‌هایِ پیش رویِ اقتصاد ایران خواهد بود؟ در این میان، مفهوم "مدیریتِ هوشمندِ حمایت" به عنوان گزینه‌ای جایگزین، خودنمایی می‌کند.
اقتصاد بازار(آزاد): نغمه‌ای از آزادی و رقابت اقتصاد بازار، با نغمه‌ی آزادِ خود، بر تبادلِ بی‌حد و حصر، رقابتِ بی‌رحمانه و سودِ حداکثری تأکید می‌کند. در این مکتب، دولت نقشی کم‌رنگ ایفا می‌کند و بازار، با دستِ نامرئی خود، قیمت‌ها و سهمِ هر بنگاه را در اقتصاد تعیین می‌کند.
اقتصاد مقاومتی: نغمه‌ای از صبر و تاب‌آوری در مقابل، اقتصاد مقاومتی، نغمه‌ای متفاوت سر می‌دهد. اتکا به توانِ داخلی، حمایت از تولید ملی، عدالتِ اقتصادی و تاب‌آوری در برابرِ تکانه‌های خارجی، از ارکانِ اصلیِ این مکتب هستند. در این رویکرد، دولت نقشی فعال‌تر ایفا می‌کند و در جهتِ نیل به اهدافِ کلانِ اقتصادی، هدایت و حمایت‌هایی را انجام می‌دهد.
مدیریتِ هوشمندِ حمایت: هم‌نوازیِ عقل و تدبیر
اما "مدیریتِ هوشمندِ حمایت" چه نغمه‌ای دارد؟ این رویکرد، بر خلافِ اقتصاد بازار که خواهانِ عدمِ مداخله‌ی دولت است و در تقابل با اقتصاد مقاومتی که بر حمایت‌هایِ همه‌جانبه تأکید می‌کند، مسیری میانه را برگزیده است. در این رویکرد، دولت با اتکا به عقل و تدبیر، حمایت‌هایی را در جهتِ تقویتِ تولید ملی، افزایشِ اشتغال، عدالتِ اقتصادی و تاب‌آوری در برابرِ تکانه‌های خارجی انجام می‌دهد.
این حمایت‌ها نه به مثابه یارانه‌هایِ بی‌هدف و پوچ، بلکه به صورتِ هدفمند، هوشمندانه و با در نظر گرفتنِ شرایطِ خاصِ هر بخش و هر بنگاه ارائه می‌شود.
مزایایِ مدیریتِ هوشمندِ حمایت:
کاراییِ بیشتر: حمایت‌هایِ هدفمند، در مقایسه با یارانه‌هایِ بی‌هدف، کاراییِ بیشتری دارند و منابع به طور مؤثرتری به بخش‌هایِ مولد و نیازمند تخصیص می‌یابند.
ایجادِ عدالت: با حمایت از اقشارِ آسیب‌پذیر و تولید ملی، می‌توان به توزیع عادلانه‌ی ثروت و فرصت‌ها در جامعه کمک کرد.
تاب‌آوریِ بیشتر: در سایه‌یِ حمایت‌های هوشمندانه، اقتصاد در برابرِ تکانه‌های خارجی و شوک‌های اقتصادی مقاوم‌تر خواهد شد.
رشدِ پایدار: با تقویتِ تولید ملی و افزایش اشتغال، می‌توان به رشد اقتصادی پایدار و رفاهِ عمومی دست یافت.
چالش‌هایِ پیش رویِ مدیریتِ هوشمندِ حمایت:
پیچیدگیِ اجرا: اجرایِ این رویکرد نیازمند شناسایی دقیق نیازهای هر بخش و هر بنگاه، برنامه‌ریزی هوشمندانه و نظارت مستمر است.
مفسده‌پذیری: در صورت عدم نظارت دقیق، احتمال سوءاستفاده از منابع و فساد در سیستم وجود دارد.
مقاومت‌ها: ذینفعان وضع موجود، ممکن است در برابرِ اجرایِ این رویکرد مقاومت کنند.
جمع‌بندی:
اقتصاد ایران در شرایطِ کنونی، به مثابهِ کشتی‌ای در تلاطمِ امواجِ چالش‌هایِ اقتصادی است. انتخابِ ناخدایِ مناسب و اتخاذِ رویکردی کارآمد، برای عبور از این بحران و رسیدن به ساحلِ آرامِ توسعه و رفاه، ضروری است. مدیریتِ هوشمند حمایت، به عنوانِ گزینه‌ای جایگزین برای تلفیقِ اقتصاد بازار و اقتصاد مقاومتی، مزایایِ قابلِ توجهی را به همراه دارد. با این حال، اجرایِ این رویکرد با چالش‌هایی نیز همراه است که باید با تدبیر و برنامه‌ریزی دقیق بر آن‌ها فائق آمد.
نظر شما