شب دوم از مراسم سوگواری ماه محرم با سخنرانی حجت‌الاسلام والمسلمین محمدباقر علوی تهرانی؛ استاد حوزه علمیه،  ۱۷ تیرماه در مسجد حضرت امیر(ع) برگزار شد.

گزیده سخنان وی را در ادامه می‌خوانیم؛

در دو محرم گذشته بنده توانستم تا حدودی که بضاعت داشتم چرایی حرکت سیدالشهدا(ع) را عرض کنم. این حرکت می‌تواند یک هدف و منافعی با عنوانِ اثر داشته باشد. هدف حرکت سیدالشهدا(ع) نجات دین بود. بقیه مطالب اگر مستند به روایات باشند تبدیل به اثر این حرکت می‌شوند. امسال می‌خواهم راجع به چگونگی این حرکت صحبت کنم و نام این بحث را «با امام از مدینه تا کربلا» گذاشته‌ام یعنی در این مسیر، هر آنچه پیرامون امام حسین(ع) است را عرض می‌کنم وگرنه ممکن است جنبه‌های دیگری هم وجود داشته باشد که در این فرصت کوتاه نمی‌توان همه را بیان کرد. از سوی دیگر ممکن است برخی از این مطالب، گفتاری نباشند و ناچار باشیم آنها را به کتاب بسپاریم. 

اولین اقدام حضرت علی(ع) پس از رسیدن به حکومت

حرکت سیدالشهدا(ع) با مرگ معاویه آغاز می‌شود. کنیه معاویه ابوعبدالرحمان است. پنج سال قبل از بعثت پیامبر(ص) به دنیا آمده و در زمان مرگ خود که نیمه دوم رجب است هفتاد و هشت سال سن دارد که در اثر بیماری سل از دنیا می‌رود. وی هفده سال در دوران خلفای اول تا سوم، والی و استاندار بود. پنج سال در دوران خلافت حضرت امیرالمؤمنین(ع) به عنوان سرکرده یاغیان و متمردین از دستگاه خلافت بوده است و امیرالمؤمنین(ع) به محض اینکه مردم با ایشان بعیت کردند ابتدا معاویه را از کار برکنار کرد لذا بنیانگذار سه جنگ علیه حضرت علی(ع) بود و بعد از صلح با امام حسن مجتبی(ع) بیست سال خلافت مسلمین را بر عهده گرفت.

عباراتی از معاویه باقی مانده که نه از سر خوف از خدا یا عرفان و معرفت است اما دلایل آن باید بررسی شود چراکه وی می‌گوید ای کاش فلان کارها را انجام نمی‌دادم. این شخص، از بانفوذترین و مؤثرترین و مهمترین شخصیت‌های تاریخ اسلام و ایجاد کننده نفاق و تفرقه در زندگی مسلمین بوده است. وی سقیفه و جنگ جمل را برپا کرد اما رد پایی از او نیست. این نشان دهنده زیرکی فوق العاده اوست. بنده نمی‌خواهم وی را مدح کنم اما می‌خواهم بدانید که امیرالمؤمنین(ع) با چه کسی مواجه بوده است؟ 

جعل روایات توسط معاویه

معاویه از اولین و سرسخت‌ترین دشمنان اهل بیت(ع) است. در غدیر خم حضور دارد و از هم پیمانان اصلی مهاجرین و انصار در سقیفه است بنابراین شخصی است که از اول مورد توجه بوده است لذا نقش بسیار زیادی در انحراف از مسیر اسلام داشته. اولین کاری که دستور آن را داد جعل حدیث در مدح خودش بود از جمله این روایات این است که معاویه می‌گوید پیغمبر(ص) به من فرمود زمانی‌که پادشاه شدی عفو کن و آسان بگیر؛ یعنی خلافت وی قبلا از زبان رسول اکرم(ص) تبیین شده است. روایت دیگر این است از لسان معصوم نقل کرده که معاویه مهدی امت است. وی حتی برخی روایات پیامبر را تغییر داد در حالی‌که پیامبر(ص) فرمود چنانچه معاویه را بر منبر من دیدید، او را بکشید اما وی حدیث را اینگونه جعل کرد که هر وقت معاویه را بر منبر دیدید، هر سخنی بر زبان راند از او قبول کنید چون معاویه شخصی مورد اعتماد است. بنابراین هرچیزی که در منابع تاریخی می‌بینیم را باور نکنیم. 

کار دیگری که او انجام داد این بود که به واسطه قصه‌پردازان و شاعران و اصحاب حکمت برای خودش داستان‌هایی از شجاعت، سخاوت، دوراندیشی و حکمت ایجاد کرد. وی استادِ کار رسانه‌ای است و پول زیادی هم در این راستا خرج کرد. یکی از مداحان وی کعب الاحبار است. وی شخصی یهودی است که در زمان خلیفه دوم مسلمان شده است و در مدح معاویه در مقابل حضرت علی(ع) و در مدح شام در برابر مکه و مدینه روایات زیادی را جعل کرده و تلاش زیادی در راستای تخریب چهره اهل بیت(ع) داشته است. معاویه حتی در تبانی با اهل حدیث، شأن نزول دو آیه را تغییر داده است به گونه‌ای مردمان دوران او این حرف‌ها را باور می‌کردند تا جایی که وقتی خبر شهادت حضرت علی(ع) در مسجد را آوردند بسیاری از مردم می‌گفتند مگر علی(ع) نماز می‌خواند؟ اینها همگی از دستاوردهای معاویه است.

اقدامات انحرافی معاویه

کار دیگری که معاویه انجام داد ترویج تفکر انحرافی بود. هر کاری باید دارای یک زمینه فکری باشد تا مردم آن را بپذیرند. تفکر خطرناکی که معاویه ترویج کرد عقاید کلامی مرجئه است. مرجئه فرقه‌ای از مسلمین هستند که می‌گویند عمل لازمه ایمان نیست بلکه صرفا ایمان قلبی ما به خداوند کافی است لذا اگر کارهای غیرشرعی انجام دهیم ایرادی ندارد. امروزه هم خیلی از مردم می‌گویند فقط قلب شما پاک باشد کافی است. مرجئه می‌گوید کسی که نماز نخواند، روزه نگیرد، با محارم ازدواج کند، غسل نکند، خانه کعبه را ویران کند، ایمان وی همانند ایمان جبرئیل و میکائیل است و فقط باید قلب وی پاک باشد. مروج این تفکر، معاویه است در حالی که ائمه(ع) در رد این تفکر گفتند عمل، شرط ایمان است و ایمان اگر توهمی باشد نتیجه‌ای برای فرد در پی ندارد. امام صادق(ع) به شدت چنین تفکری را رد کردند و فرمودند علوم ما را به فرزندان خود یاد دهید قبل از آنکه مرجئه، تفکر آنها را در دست بگیرند چون تفکر مرجئه عامل اصلی اباحه‌گری است.

اما سؤال این است که وی چرا این کار را انجام داد؟ علت این بود که می‌خواست پسرش را که شراب‌خوار و فاسد بود جایگزین خودش کند بنابراین مردم چنین تفکری را پذیرفتند و وی سه سال خلافت کرد. علت پذیرش این انحراف نیز رواج همین تفکرات در جامعه بود. در حالی‌که در قرآن کریم بر ایمان و عمل صالح به صورت توأمان تأکید شده و آمده است: «إِنَّ الَّذِینَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ لَهُمْ جَنَّاتُ النَّعِیمِ؛ آنان که به خدا ایمان آوردند و به اعمال نیکو پرداختند باغهای پر نعمت (بهشت جاودانی) مخصوص آنهاست» (لقمان/ ۸) در آیه ۲۶ سوره شوری نیز آمده است: «وَیَسْتَجِیبُ الَّذِینَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ وَیَزِیدُهُمْ مِنْ فَضْلِهِ ۚ وَالْکَافِرُونَ لَهُمْ عَذَابٌ شَدِیدٌ؛ و دعای آنان را که ایمان آورده و نیکوکار شوند مستجاب می‌گرداند و از فضل و کرم خود بر ثواب آنها می‌افزاید، و برای کافران عذابی سخت خواهد بود» لذا موکب زدن، نماز خواندن، حج، روزه و ... باید همراه با عمل صالح باشد. مغفرت الهی نیز شامل کسی می‌شود که ایمان و عمل صالح داشته باشد. آن کسی هم که عمل صالح را کم رنگ کرد معاویه بود. 

معاویه مواردی را پایه‌گذاری کرد که امروز هم با آن مواجه هستیم. وی حتی جبرگرایی را در جامعه بنیانگذاری کرد و گفت همه کارهایی که من انجام می‌دهم خواسته خدا بوده است. با این اوصاف وقتی انحرافی در یک جامعه رشد پیدا کرد بدین معنی است که متولیان فرهنگی به وظایف خود به خوبی عمل نکرده‌اند.