​​پیاده‌روی اربعین حسینی از مهم‌ترین نمادهای عینی فرهنگ تشیع به شمار می‌آید که پیام‌های سیاسی و فرهنگی منحصربه‌فرد و اثرگذاری به دنیا مخابره می‌کند، بنابراین در همین راستا می‌توان این آیین مذهبی را در بازنمایی هویت سیاسی شیعه مؤثر دانست. در این میان البته برخی مؤلفه‌های هویت سیاسی شیعه بروز و نمود بیشتری در مراسم پیاده‌روی اربعین دارد.  پیاده‌روی در درون خود دارای ظرفیت‌ها و بسترهای پرشماری برای بازتاب مفاهیم دینی به ویژه در عرصه هویت سیاسی شیعه به دیگران است. در واقع همین جنبه‌ها و ظرفیت‌های معطوف به پیاده‌روی اربعین موجب می‎شود مؤلفه‌های اساسی هویت شیعه هرچه بیشتر فرصت و امکان بازنمایی را داشته باشد. بدین ترتیب پیاده‌روی به منزله رسانه‌ای عظیم که کارکردهای رسانه را از تولید و انتشار پیام داراست، نه تنها به بازتولید و بازنمایی مؤلفه‌های بنیادین هویت شیعه می‌پردازد، بلکه به علت استقبال گسترده مردمی و جایگاه فراملی آن، خود نیز به عنوان سوژه‌ای جذاب مورد توجه رسانه‌ها قرار می‌گیرد. همچنین پیاده‌روی پدیده‌ای فراملیتی است. بسیاری از رسانه‌های مطرح غربی تلاش می‌کنند، پیاده‌روی اربعین را به عنوان رویداد عظیم جهانی سانسور کنند که به اعتراف بسیاری از کارشناسان رسانه‌ای می‌توان آن را سانسورشده‌ترین مراسم بین‌المللی دانست. از سوی دیگر آنچه بر اهمیت و ارزشمندی پیاده‌روی اربعین به عنوان یک سوژه خبری و بازتاب آن توسط رسانه‌ها می‌افزاید، مفاهیم والای معنوی و دینی است که مخاطب آن نه تنها مسلمان شیعی بلکه مسلمان غیر شیعی و حتی پیروان سایر ادیان است.  بازتاب پیاده‌روی توسط رسانه‌ها می‌تواند تجربه درک و آگاهی از پیام‌ها و مفاهیم این مراسم نمادین را  به صورت حضور غیرمستقیم و از طریق رسانه‌ها به صورت گسترده برای افراد فراهم آورد.  یکی دیگر از ظرفیت‌های پیاده‌روی اربعین، همان مستمر و دائمی بودن این رویداد است. پیاده‌روی اربعین دارای ظرفیت نمادسازی و تعاملات نمادین فراوانی در گستره جهانی است که می‌تواند از این ابزار برای بازشناسی و بازنمایی مفاهیم محوری و فهم بهتر و سریع‌تر مخاطب از فلسفه برگزاری چنین مناسکی را فراهم آورد. 
اما جدای از ظرفیت‌های پیاده‌روی، باید گفت پیاده‌روی اربعین در بازنمایی و بازتاب «امامت و ولایت»، «ایثار و شهادت» و «عدالت‌طلبی و ظلم ستیزی» در جامعه به عنوان مهم‌ترین ابعاد هویت‌ساز و هویت‌بخش فرهنگ سیاسی شیعیان، نقش بسزایی دارد. ولایتمداری و پیوند زائران با امام(ع)، یکی از جلوه‌های بارز بازنمایی فرهنگ سیاسی شیعه در پیاده‌روی است. پیاده‌روی در واقع بیعت با امام حسین(ع) و ایستادگی پای آرمانی است که موجب شهادت ایشان شد. همچنین، پیاده‌روی اربعین را می‌توان به نوعی تجدیدعهد با امامی دانست که اکنون در غیبت به سر می‌برد و شیعه باید در مسیر ظهور ایشان گام بردارد.  در همین راستا، ایثار از جمله مفاهیم سیاسی و ارزشی است که در فرهنگ تشیع جایگاه برجسته دارد. نمونه اعلای ایثار را می‌توان شهادت طلبی و از خودگذشتگی دانست که در فرهنگ سیاسی تشیع و شیعیان با نام امام حسین(ع) و شهادت‌طلبی و ایثار ایشان در راه حق گره خورده است. 
تصاویر و بنرهای مختلف از فرماندهان و شهدای جریان‌های شیعی مقاومت در مسیر پیاده‌روی به وفور مشاهده می‌شود که از یک‌سو بازتاب هویت شیعی شهدا و روند جریان‌ساز و هویت‌بخش پیاده‌روی اربعین است و از سوی دیگر پیام شهادت طلبی و ایثار را به سایران بازنمایی می‌کند. همچنین ظرفیت تکرارشوندگی این آیین و بازگو کردن مکرر گفتمان سیاسی معطوف به عدالت از قیام عاشورا یکی از ظرفیت‌های مؤثر در بازنمایی این مؤلفه هویتی شیعه به‌شمار می‌آید. 
در این میان نمادهایی همچون شعارهای دینی که در طول مسیر پیاده‌روی خوانده می‌شود باز هم گویای همین مفاهیم در نظام معنایی هویت سیاسی شیعه است. شعارهایی مانند: «هیهات من الذله»، «یا لیتنا کنا معکم»، «حرب لمن حاربکم» و... که حامل مفاهیم ظلم‌ستیزی و خونخواهی از مظلومیت امام حسین(ع) هستند، در این مراسم توسط ملیت‌های مختلف اما با همین عبارت‌های عربی بارها تکرار می‌شوند. 
تطبیق مصادیق ظالم و مظلوم به رویداد عصر حاضر و از همین رهگذر حمایت از فلسطین، یمن و ... نیز اقداماتی است که در طول این آیین مذهبی برای امتدادبخشی به مفاهیم سیاسی آن صورت می‌گیرد.

انتهای پیام/