احتمالا تا به حال با ورزشکارانی که به دنبال خرید مکمل های بدنسازی هستند،برخورد داشته اید و ممکن است این سوال برایتان پیش آمده باشد که آیا ممکن است مصرف این مکمل برای فرد عوارض جانبی داشته باشد یا خیر؟ آمارها نشان می‌دهد که ۷۵ درصد مردان و ۳۳ درصد زنانی که بدنسازی را دنبال می‌کنند از مکمل‌های ورزشی استفاده می‌نمایند.

مکمل های زیادی در بازار وجود دارد و هر کدام از آنها نیز ترکیبات خاص خود را دارند و برخی از آنها با قیمت های بالا و برخی دیگر با قیمت های پایین در بازار عرضه می شوند. عده ای تصور می کنند که وقتی یک مکمل در بازار موجود می باشد، به این معنی است که هیچ ضرری برای فرد ندارد و می توان بدون نگرانی آن را مصرف کرد؛ این تصور کاملا اشتباه و غلط است. معمولا مکمل های تقلبی خیلی سریع فرد را به نتیجه دلخواه می‌رسانند و پس از مدتی عوارض خود را به بدترین شکل ممکن نشان خواهند داد.

مکمل ها به خودی خود دارای خواص و مزیت های بی شماری هستند و وجود مواد و ترکیبات غیر مجاز در آنهاست که باعث شده این مواد تاثیرات منفی از خود به جای بگذارند. به هنگام خرید این مکمل ها مهم ترین نکته ای که باید به آن توجه کرد، اصل بودن و تقلبی نبودن مکمل خریداری شده است.

وضعیت کنترل واردات مکمل ها در ایران

چندی پیش عباس کبریایی، نایب رئیس سندیکای صاحبان صنایع داروهای انسانی ایران گفته بود که بیش از ۷۰ درصد زنجیره تأمین مکمل‌های ورزشی در کشور قابل اطمینان نیست. به گفته وی مکمل‌های ورزشی به صورت نامطمئن در اختیار ورزشکاران قرار می‌گیرد و این روند باید کنترل شود. محمدرضا شانه ساز، رییس سازمان غذا و دارو نیز در این باره گفته است: «بر اساس گزارش بسیاری از متخصصان غدد و زنان کشور، علت عمده ناباروری، استفاده از فرآورده‌های بی‌کیفیت و تقلبی بدن‌سازان در سنین جوانی است.»

رئیس سازمان غذا و دارو با بیان این که تولید داخلی مکمل پاسخگوی نیاز کشور است؛ چندی پیش گفت: «طی چند سال اخیر واردات مکمل به صفر رسیده است. تقلب در دنیا به دو شکل کم فروشی و استفاده از مواد غیرمجاز شیمیایی صورت می‌گیرد. این مسئله زمانی خطرناک‌تر است که از موادی مانند آمفتامین‌ها برای تولید مکمل‌ها استفاده شود در کشور ما به دلیل کنترل بر تولید و واردات مکمل ها، وضعیت به نسبت بهتر است، اما در اروپا و امریکا مکمل‌های تولیدی بر اساس اعلام تولیدکننده تایید می‌شود و FDA آن را بررسی نمی‌کند، مگر آنکه خلاف ادعا ثابت شود.»

در این گزارش به موضوعاتی از قبیل لزوم و یا عدم لزوم استفاده از این مکمل ها،محدودیت های استفاده،نحوه تشخیص مکمل تقلبی و اصل در گفت و گو با احسان نظام، رئیس هیئت پزشکی ورزشی خراسان رضوی پرداخته شده است.

ممنوعیت فروش مکمل در باشگاه‌های ورزشی

رئیس هیئت پزشکی ورزشی خراسان رضوی با تاکید بر اینکه این مکمل ها باید از داروخانه تهیه شود گفت:ورزشکاران باید به مجوز معاونت دارو و غذای علوم پزشکی بر روی مکمل ها دقت کنند و بدانند اگر فروش این مکمل ها در باشگاه‌ها باشد کاملا خلاف قانون است و آنها اجازه فروش مکمل به هیچ عنوان ندارند.

او همچنین درباره محدودیت های استفاده از این مکمل ها بیان کرد: برای مصرف این مکمل ها حتما باید محدودیت‌هایی از لحاظ سنی، جنسیتی و سطح ورزشکار در نظر گرفته شود ولی متاسفانه برخی مربیان اطلاعی از این محدودیت ها نداشته و یکسری مشکلات را برای ورزشکار ایجاد می‌کنند.

نظام معتقد است استفاده از مکمل ها باید تحت نظر یک فرد متخصص و کارشناس باشد و می گوید: قطعا مکمل برای یک ورزشکار لازم است اما مکملی که مجاز باشد و تحت نظر متخصص تغذیه و یا مربی تجویز شده باشد تا مشکلی برای ورزشکار به وجود نیاورد. ثابت شده مکمل‌های استروئیدی کاملا مضر هستند ولی سایر مکمل ها که بحث پروتئین سازی را برای ورزشکار دارند عموما مشکلی ندارند و مفید هستند.

این کارشناس ورزشی درمورد چگونگی تهیه مکمل ها عنوان کرد: من اگر ورزشکاری باشم که قصد تهیه مکمل دارم، حداقل به آنهایی که در داروخانه ها هستند و مجوز دارند، اعتماد می‌کنم. اگر غیر این باشد آسیب‌ها ممکن است تا آخرعمر گریبان‌گیر ورزشکار شود.

مکمل‌های ایرانی بهتر از نمونه خارجی

رئیس هیئت پزشکی ورزشی خراسان رضوی در مورد نهادهای مسئول درقبال دلال ها و فروشنده های غیرقانونی مکملات این چنین می‌گوید: در بحث نظارتی و بازرسی هیئت پزشکی ورزشی، اداره کل ورزش وجوانان و دانشگاه علوم پزشکی می‌توانند ورود کند. از طرفی اخیرا طرحی توسط اداره کل ورزش و جوانان درحال پیاده سازی است که فکر می‌کنم در آینده ای نزدیک این طرح اجرا شود.

وی افزود: نماینده های طرح شامل هیئت پزشکی ورزشی، اداره کل ورزش و جوانان، اداره اماکن و علوم پزشکی می‌باشند. این طرح با نظارت به باشگاه‌های ورزشی خصوصا باشگاه‌های بدنسازی شروع می‌شود و یکی از موارد پیگیری فروش مکمل‌های ورزشی درباشگاه‌ها می‌باشد.

نظام با تاکید بر اینکه نظارت ها باید بیشتر شود و با جدیت بیشتری روی باشگاه های سطح استان کار شود گفت: سلامت ورزشکار اهم همه‌ موارد است؛ در مبحث کیفیت ما مکمل های ایرانی داریم که به راحتی با نمونه های خارجی برابری می‌کنند. در این موضوع ما باید اطلاع رسانی و آگاهی ورزشکار و مربی را بالا ببریم. چون بسیاری از مکمل های ایرانی می‌توانند توسط ورزشکار استفاده شوند و هیچ مشکل خاصی هم ندارند، حتی برخی از آنها به کشور های دیگر هم صادر می‌شوند.